Όταν ο Έβο Μοράλες πήρε για πρώτη φορά την εξουσία στη Βολιβία, η Δύση πίστεψε ότι σύντομα θα είχε να αντιμετωπίσει έναν ακόμη «Ούγκο Τσάβες». Δεν είχε άδικο. Ο χαρισματικός πρώην καλλιεργητής κόκας και συνδικαλιστής, ξεκίνησε τις εθνικοποιήσεις, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και πήρε μια σειρά μέτρα από αυτά που προκαλούν αλλεργία στους γραφειοκράτες του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Μπορεί η χώρα να μην είχε τα εχέγγυα για να γίνει επενδυτικός προορισμός, ωστόσο η πολιτική Μοράλες κατάφερε να βγάλει ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού από την απόλυτη φτώχεια, να έχει μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης και εμπορικό πλεόνασμα. Ο βολιβιανός πρόεδρος βάζει τώρα πλέον ένα νέο στόιχημα. Την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών και την προσέκλυση ξένων επενδυτών, καθώς διαφαίνεται στον ορίζοντα οικονομική επιβράδυνση σε όλη τη Νότια Αμερική
Η πρακτική του Μοράλες αναφορικά με τις εθνικοποιήσεις επικεντρώνεται κυρίως σε ένα κλάδο. Την ενέργεια. Την πρωτομαγιά ο πρόεδρος προχώρησε σε μια ακόμη εθνικοποίηση, αυτή της Transportadora de Electricidad (TDE), της εταιρίας που διαχειρίζεται το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και που μέχρι πρότινος ανήκε σε ισπανική εταιρία. Οι προηγούμενες κρατικοποιήσεις του Μοράλες είχαν γίνει τον Μάιο του 2010 όταν πήρε τον έλεγχο τεσσάρων εταιριών ενέργειας μεταξύ αυτών της Βρετανικής Rulepec PLC και της γαλλικής Suez.
Αυτή τη φορά ωστόσο η εθνικοποίηση της TDE δεν είχε τόσο να κάνει με τους οικονομικούς στόχους του κ. Μοράλες αλλά τους πολιτικούς. Ο άλλοτε σούπερ -δημοφιλής πρόεδρος αντιμετωπίζει μεγάλο κύμα αμφισβήτησης στο εσωτερικό.
Αντιμέτωπος με τεράστιες διαδηλώσεις αναγκάστηκε πρόσφατα να ακυρώσει το σχέδιο κατασκευής αυτοκινητοδρόμου που θα ενώνει της Βολιβία με την Βραζιλία και που θα περνούσε από τον Αμαζόνιο. Επιπλέον το τελευταίο διάστημα βρίσκεται αντιμέτωπος με μεγάλες διαδηλώσεις γιατρών, δασκάλων και νοσοκομειακών υπαλλήλων με εργασιακά και μισθολογικά αιτήματα. Η δημοτικότητά του έχει υποχωρήσει στο 38% και αν θέλει να επανεκλέγει το 2014 θα πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να κάνει κινήσεις που θα τονώνουν το φιλολαϊκό και σοσιαλιστικό του προφίλ
Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας ήταν και η εθνικοποίηση της TDE. H εταιρία είναι χαμηλού δυναμικού και τα κέρδη της αντιστοιχούν μόλις στο 1,5% των κερδών της ισπανικής Red Electica. Οπότε η ζημιά δεν είναι μεγάλη για τους Ισπανούς που –όπως δεσμεύτηκε ο Μοράλες – θα αποζημιωθούν με μια δίκαιη τιμή ανά μετοχή.
Αυτός είναι και ο λόγος που η εθνικοποίηση της TDE δεν αντιμετωπίστηκε το ίδιο εχθρικά από τις διεθνείς αγορές όσο η αντίστοιχη εθνικοποίηση της πετρελαϊκής ΥPF ένα μήνα νωρίτερα στην Αργεντινή.
Ο πρόεδρος της Βολιβίας κατάφερε να βρει ένα modus viventi με τις ξένες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα του απαναδιαπραγματευόμενος τα συμβόλαια, και να αυξήσει τις εξαγωγές τροφίμων. Το 2011 είχε για έκτη συνεχόμενη χρονιά πλεόνασμα στο προϋπολογισμό του και τα συναλλαγματικά αποθέματα έφτασαν τα 12,1 δισεκατομμύρια δολάρια που αποτελεί ρεκόρ για τη χώρα, τη στιγμή που το 2005 ήταν μόλις 1,5 εκατομμύριο.
.
Οικονομικοί δείκτες
Από το 2005 η οικονομία αναπτύσσεται με μέσο ρυθμό 4,4%, και το κατακεφαλήν ΑΕΠ στην περίοδο 2005-2011 σχεδόν διπλασιάστηκε.
Το δημόσιο χρέος βρίσκεται μόλις, στο 32% του ΑΕΠ και ο πληθωρισμός συγκρατείται κάτω από το 7%
Το 2011 η οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 5,1% αλλά οι δυσκολίες φαίνεται ότι είναι μπροστά. Η κρίση στην Ευρώπη αλλά και η υπερθέρμανση της κινέζικης οικονομίας, βασικού «πελάτη» της Νοτίου Αμερικής συνηγορούν στο ότι η οικονομία της ηπείρου επιβραδύνεται. Προβλέψεις μάλιστα σύμφωνα με τον Economist τη φέρνουν στο 4%.
Έχοντας εθνικοποιήσει τις εταιρίες του ενεργειακού τομέα, εταιρίες δηλαδή που μπορούν να του αποφέρουν χρήμα, ο Μοράλες μάλλον έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν έχει και πολλά να κερδίσει εθνικοποιώντας και τις υπόλοιπες. Η TDE θα πρέπει να θεωρείτε μια εξαίρεση.
Αντίθετα από τη Κριστίνα Φερνάντες και τον Ούγκο Τσάβες φρόντισε να μην εξοργίσει ιδιαίτερα το διεθνές κεφάλαιο που δείχνει να τον έχει -σχετικά- αποδεχθεί. Στόχος του τώρα είναι να αποκαταστήσει τη φήμη της χώρας διεθνώς ως επενδυτικό προορισμό και μάλιστα αποκατέστησε τις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον μετά από μια τεταμένη περίοδο που συνοδεύθηκε από πάγωμα διπλωματικών σχέσεων.
Αυτό που έχει μείνει ωστόσο αλλά εξυπηρετεί πλέον περισσότερο πολιτικούς λόγους είναι μια σκληρή ρητορική για τους "γιανκις" στην οποία παραδοσιακά αρέσκονται οι λατινοαμερικάνοι.
Πρόσφατα η S&P αναβάθμισε την οικονομία της χώρας με το σκεπτικό ότι έχει χτίσει σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα που της επιτρέπουν να αντιμετωπίσει πιθανά εξωτερικά σοκ ενώ και η Moody's της δίνει θετικές προοπτικές. Ο Μοράλες τώρα σχεδιάζει να εκδώσει –για πρώτη φορά μετά από 90 χρόνια- ομόλογα για ξένους επενδυτές που θα φτάσουν σε αξία τα 500 εκατομμύρια δολάρια, χρήματα που θα πάνε για την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας λιθίου, τροφίμων καθώς και υδροηλεκτρικά έργα.
Και μάλιστα, οι ανάδοχοι της έκδοσης βρίσκονται στον άλλοτε απόκαλούμενο "διάβολο" στην καρδιά του παγκόσμιου καπιταλισμού καθώς θα είναι οι Merrill Lynch και η Goldman Sachs.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 27-05-2012