Μια βραζιλιάνικη παροιμία λέει: "η αλεπού που κοιμάται δεν βρίσκει κρέας"...
Οι κυβερνήσεις τις Βραζιλίας την τελευταία δεκαετία έκαναν την παραπάνω παροιμία σύνθημα της πολιτικής τους καταφέρνοντας να οδηγήσουν τη χώρα μέσα στην ελίτ των αναπτυσσόμενων χωρών κάνοντας την τελικά μια από τις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου.
Τα αποτελέσματα είναι ορατά με την πρώτη μάτια και φυσικά δεν αναφερόμαστε μόνο στους οικονομικούς δείκτες που ευημερούν. Πριν μερικά χρόνια ο όρος φαβέλα ήταν σχεδόν ταυτόσημος με τη Βραζιλία. Σήμερα οι φαβέλες έχουν μειωθεί σημαντικά αν και όχι μόνο λόγω της ανάπτυξης και τις εξόδου χιλιάδων ανθρώπων από την ακραία φτώχεια αλλά λόγω της όχι και τόσο δημοκρατικής πρακτικής της κυβέρνησης της χώρας η οποία με τρόπους που θυμίζουν Κίνα, εκκενώνει με τη βία μεγάλες περιοχές με φτωχογειτονιές για να δώσει τη γη στις κατασκευαστικές εταιρίες.
Το 2010 η βραζιλιάνικη οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 7,5% αλλά το 2011 υποχώρησε στο 3,5% ποσοστό που παρόλα αυτά θα το ζήλευαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η υποχώρηση αυτή οφείλεται σύμφωνα με την βραζιλιάνικη κυβέρνηση στη διεθνή κρίση και κυρίως στην κρίση της ευρωζώνης.
Το θετικό στοιχείο ωστόσο που κάνει τη Βραζιλία να αισιοδοξεί και που διαφοροποιεί την οικονομία της από την Κίνα είναι ότι δεν στηρίζεται βασικά στις εξαγωγές. Οι εξαγωγές αντιστοιχούν στο 13% με 14% της βραζιλιάνικης οικονομίας ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Κίνα φτάνει το 40%.
Η βραζιλιάνικη οικονομία αναπτύσσεται σταθερά τα τελευταία χρόνια βασιζόμενη στην εσωτερική κατανάλωση και πέρυσι έφτασε να ξεπεράσει τη Βρετανία και να γίνει η έκτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη.
Με σημαντικούς φυσικού πόρους -πετρέλαιο και φυσικό αέριο- η χώρα είναι αυτή τη στιγμή ο ένατος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και στόχος της είναι στα επόμενα χρόνια να βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα.
Το οικονομικό θαύμα της Βραζιλίας πυροδοτείται από τη συνεχώς βελτιούμενη αγοραστική δύναμη των πολιτών -η οποία ωστόσο παραμένει τέσσερις φορές μικρότερη από αυτή των Βρετανών- και η κυβέρνηση εκτιμά ότι τουλάχιστον 20 εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν από την φτώχεια την τελευταία δεκαετία. Η προσπάθεια ξεκίνησε στο μέσα της δεκαετία του 90 με τις τότε κυβερνήσεις να κάνουν προτεραιότητά τους τη μείωση του πληθωρισμού και συνεχίστηκε στη δεκαετία του '90 με τα κοινωνικά προγράμματα των κυβερνήσεων του Λούλα Ντα Σίλβα και την αύξηση των κατώτερων εισοδημάτων. Τα προγράμματα αυτα δημιούργησαν σύντομα χιλιάδες θέσεις εργασίας, και σήμερα το 60% των βραζιλιάνων πολιτών ανήκει στην μεσαία τάξη. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, για πρώτη φορά στην ιστορία της Βραζιλίας η χαμηλότερη εισοδηματικά τάξη –αυτή που θα λέγαμε χει στην απόλυτη φτώχεια – έπεσε κάτω από το 1% του πληθυσμού που ξεπερνά τα 190 εκατομμύρια. Τα τελευταία χρόνια στη Βραζιλία έγινε η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου στη χώρα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το 40% των φτωχότερων Βραζιλιάνων αύξησε το εισόδημά του κατά 3,15% ενώ στο αντίστοιχο διάστημα το 10% των πλουσιότερων το αύξησε κατά 1,09%.
Εξακολουθούν πάντως να υπάρχουν στη Βραζιλία 24 εκατομμύρια φτωχοί και η χώρα είναι δεύτερη στη λίστα των χωρών με τις μεγαλύτερες ανισότητες εντός του G20 μετά τη Νότιο Αφρική.
Βέβαια η βελτίωση είναι εντυπωσιακή. Το 1998 το 13% των νοικοκυριών βρισκόταν στην απόλυτη φτώχεια και σήμερα το ποσοστό έχει πέσει στο 0,8%.
Η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών έχει δώσει ώθηση στις πιστώσεις.
Σε σχέση με μόλις πέντε χρόνια πριν έχει τετραπλασιαστεί η παροχή πιστώσεων προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το 2005 μόνο τω 16% των πολιτών είχε τραπεζικό λογαριασμό ενώ το ποσοστό σήμερα φτάνει στο 60%
Οι γυναίκες παίρνουν το πάνω χέρι
Η πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ σχεδόν ένα χρόνο από την εκλογή της κατάφερε και βγήκε από τη σκιά του χαρισματικού μεταρρυθμιστή προκατόχου της, Λούλα ντα Σίλβα και σήμερα είναι η δημοφιλέστερη πρόεδρος στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.
Η ισχυρή κυρία της Βραζιλίας , σε αντίθεση με τον προκάτοχό της περνά τον περισσότερο χρόνο της στο γραφείο της, στο προεδρικό μέγαρό το οποίο κυριολεκτικά γυναικοκρατείται. Η Ρουσέφ είναι η πρώτη πρόεδρος που τοποθετεί τόσες πολλές γυναίκες στην κυβέρνηση και μάλιστα σε σημαντικά υπουργεία, όπως στο υπουργείο σχεδιασμού, στο υπουργείου τύπου, αλλά και σε άλλες σημαντικές θέσεις όπως στο γραφείο προσωπικού της προεδρίας το οποία έχει η κυρία Γκλέισι Χόφμαν.
Γυναίκα είναι και η πρόεδρος του κογκρέσου, η κυρία Μάρτα Σουπλίσι, η οποία απορρίπτει τις εικασίες ότι δήθεν τα κόμματα δεν μπορούν να βρουν περισσότερες γυναίκες υποψήφιες βουλευτίνες.
Στη Βραζιλία είναι εύκολο να βρει κανείς καταρτισμένες και μορφωμένες γυναίκες. Τα πανεπιστήμια έχουν πολύ περισσότερες γυναίκες φοιτήτριες απ ότι άντρες φοιτητές και τελειώνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό τις σπουδές τους απ ότι οι άντρες.
Αν και φαινομενικά η Βραζιλία είναι μια φαλλοκρατική κοινωνία, στην πραγματικότητα είναι μητριαρχική. Το ένα τρίτο των οικογενειών στηρίζεται αποκλειστικά από τις γυναίκες και τα κοινωνικά επιδόματα πληρώνονται βάση νόμου στις μητέρες γιατί θεωρούνται πιο υπεύθυνες.
Η Χόφμαν, που λόγω της εμφάνισής της (ξανθιά με γαλανά μάτια) αποκαλείται και «Μπάρμπι της Ντίλμα», είναι η ισχυρότερη γυναίκα μετά την πρόεδρο. Αποστολή της να επιταχύνει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και τώρα έχει στην ευθύνη της τον έλεγχο της χρηματοδότησης των έργων για τους Ολυμπιακούς αγώνες και το Μουντιάλ που θα γίνουν το 2014 και 2016 αντίστοιχα.
Γυναίκα θα είναι και η νέα διευθύνουσα σύμβουλος της κρατικής πετρελαϊκής εταιρίας Petrobras το όνομα της οποία ανακοινώθηκε αυτή την εβδομάδα. Η Μαρία ντας Γκράσας Φόστερ είναι από τα παλαιοτέρα στελέχη της εταιρίας και γεννήθηκε και μεγάλωσε σε φαβέλα.
Απ τον επόμενο μην θα είναι επικεφαλής μιας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του πλανήτη.
Ναρκωτικά – φαβέλες
Η κυβέρνηση της Βραζιλίας έχει βαλθεί να διαλύσει τις φαβέλες ή έστω να τις καθαρίσει από το οργανωμένο έγκλημα. Για το σκοπό αυτό μεταχειρίζεται συχνά αμφιλεγόμενες μεθόδους όπως οι επιχειρήσεις της αστυνομίας με βαρύ οπλισμό και εσχάτως οι εκκενώσεις περιοχών με το επιτόπιο γκρέμισμα των σπιτιών. Αυτή την εβδομάδα η αστυνομία συγκρούστηκε με εκατοντάδες πολίτες σε φαβέλα του Σάο Πάολο οι οποίοι προσπαθούσαν να εμποδίσουν την εκκένωση της περιοχής τους.
Περίπου 6000 άνθρωποι πετάχτηκαν στο δρόμο βίαια και τα σπίτια τους ισοπεδώθηκαν. Περίπου 1600 οικογένειες έμειναν άστεγες σε μια περιοχή που ανήκε στο κράτος και είχαν καταπατήσει. Οι κάτοικοι εκεί είχαν οργανώσει τις γειτονιές τους με σχολείο, εκκλησία, είχαν παροχές ρεύματος και νερού, το μόνο που δεν είχαν ήταν άδειες.
Η διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε ότι η εκκένωση έγινε με τρόπο που καταπατά το διεθνές δίκαιο. Η περιοχή της πρώην φαβέλας θα δοθεί τώρα σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες που θα χτίσουν μοντέρνα οικοδομικά μπλοκ.
Το οργανωμένο έγκλημα είναι το μεγάλο πρόβλημα στις φαβέλες ειδικά στο Ρίο όπου ελέγχονται από τους εμπόρους ναρκωτικών.
Η αστυνομία κάνει στις περιοχές αυτές αλλεπάλληλες επιχειρήσεις οι οποίες συχνά καταλήγουν σε οδομαχίες με πολυβόλα και χειροβομβίδες.
Οι δολοφονίες στο Ρίο έχουν μειωθεί από 35 ανά 100.000 το 2008 σε 26,7 που είναι πολύ κοντά στον εθνικό μέσο όρο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα το 16,6% των κατοίκων του Ρίο –πάνω από ένα εκατομμύριο- ζει υπό τον έλεγχο των έμπορων ναρκωτικών. Στις φαβέλες το εισόδημα των κατοίκων είναι τρεις φορές χαμηλότερο από το μέσο όσο το ποσοστό των δολοφονιών διπλάσιο και η ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ανηλίκων πενταπλάσιες. Η αστυνομία ισχυρίζεται ότι έχει «καθαρίσει» μέχρι στιγμή 19 από τις 130 φαβέλες που ελέγχονται από συμμορίες και έχει στόχο να φτάσει τις 40 μέχρι το 2014.
Δημοσιεύθηκε 29-01-12 στον Τύπο της Κυριακής