Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας σήμερα, 10 Οκτωβρίου. Κάθε χρόνο τέτοια ημέρα θυμόμαστε την ψυχική υγεία και όσους νοσούν, παρά το γεγονός ότι πλέον οι ψυχικές ασθένειες είναι κάτι κοινό, ορατό, που προβληματίζει έντονα το κράτος και της υπηρεσίες υγείας.
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε στη δεκαετία του ΄90 στην Ελλάδα με το κλείσιμο του «κολαστηρίου» της Λέρου και τις προσπάθειες αποϊδρυματοποίησης, ουσιαστικά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, παρά το γεγονός ότι η ελληνική πολιτεία κατά καιρούς επιχειρεί θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η μεταρρύθμιση του 2024 η οποία στόχευε περισσότερο σε θέματα οργάνωσης των δομών ψυχικής υγείας και μεταφοράς των αρμοδιοτήτων τους στις κατά τόπους ΥΠΕ. Σίγουρα δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ‘80 και του ‘90. Δεν γίνονται πια ηλεκτροσόκ και ψυχρολουσίες και πολλές δομές είναι πλέον ανοιχτές, στη λογική της περίφημης «ανοιχτής πόρτας» που πρωτοξεκίνησε στη δεκαετία του ’90 από τον ψυχίατρο Θεόδωρο Μεγαλοοικονόμου.
Πέρα όμως από την κρατική πολιτική για την ψυχική υγεία, οι ψυχικές ασθένειες εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια ολοένα και συχνότερα και ένας ασθενής μπορεί να περάσει πολύ καιρό μέχρι να ζητήσει βοήθεια ή μπορεί και να μη ζητήσει ποτέ.
Οι αριθμοί που σοκάρουν
Η ψυχική υγεία στην Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αυξανόμενη κρίση, που πλέον δεν μπορεί να αγνοηθεί. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 22,8% του πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής, ενώ τα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης συνεχώς αυξάνονται.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (2023) και το Global Burden of Disease (2024), η κατάθλιψη αφορά 5,7% έως 7% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα, ενώ οι αγχώδεις διαταραχές εκτιμώνται γύρω στο 6%. Ανησυχητικό είναι επίσης ότι το 7% των Ελλήνων εμφανίζει εξάρτηση από αλκοόλ ή ψυχοδραστικές ουσίες, δείχνοντας ότι η ψυχική δυσφορία συχνά οδηγεί σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική στις νεότερες ηλικίες. Περίπου 1 στους 4 νέους (15 - 29 ετών) βιώνει κάποια ψυχική διαταραχή, ενώ έρευνα του 2024 αναφέρει ότι 1,4 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Εργαζόμενοι σε (ψυχολογική) κρίση
Αλλά και στους χώρους εργασίας, τα στοιχεία είναι δραματικά. Πρόσφατη έρευνα με στοιχεία του 2025 (ΕΥ Ελλάδος, Hellas EAP, ΕΚΠΑ) καταγράφει ότι 44% των εργαζομένων αισθάνεται μελαγχολία, 47% απαισιοδοξία για το μέλλον, ενώ το 4% έχει σκεφτεί ακόμα και την αυτοκτονία.
Πάνω από 8 στους 10 εργαζόμενους βιώνουν νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, ενώ μόλις 48% δηλώνει πως μπορεί να διαχειριστεί το στρες της καθημερινότητας. Το 66% πιστεύει ότι το εργασιακό στρες επηρεάζει την προσωπική του ζωή και μόνο ένας στους 5 θεωρεί ότι ο οργανισμός όπου εργάζεται μεριμνά ουσιαστικά για την ψυχική του υγεία.
Ραγδαία αύξηση στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων
Το ότι κάτι δεν πάει καλά στην κοινωνία μας με την ψυχική υγεία των πολιτών φαίνεται και από τα ψυχοφάρμακα και ηρεμιστικά που πωλούνται και καταναλώνονται. Η χρήση αντικαταθλιπτικών στην Ελλάδα αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια ακολουθώντας τη διεθνή τάση. Τα στοιχεία του 2021 από τον ΟΟΣΑ κατατάσσουν τη χώρα μας στη 12η θέση μεταξύ των 32 χωρών του Οργανισμού. Η Ελλάδα ανέβηκε από τις 19 δόσεις ανά 1.000 κατοίκους το 2000 στις 70,6 δόσεις το 2021.
Αγχολυτικό φάρμακο καταγράφει εκτόξευση πωλήσεων από την εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 έως και σήμερα. Μόνο το 2020 το γνωστό αυτό φάρμακο κατέγραψε αύξηση πωλήσεων 41% σε σχέση με το 2019. Το 2023 παρέμεινε στα επίπεδα του 2020 – κάτι που αποδεικνύει πως αρκετοί Έλληνες το έχουν ενσωματώσει στη ζωή τους. Το 2023 πωλούνταν περίπου 10 εκατομμύρια χάπια του συγκεκριμένου σκευάσματος τον μήνα, σε όλες τις δοσολογίες δραστικής ουσίας.
Πίσω από τους αριθμούς, ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι που παλεύουν σιωπηλά. Νέοι που αγωνίζονται με άγχος και μέσα στην ανασφάλεια, εργαζόμενοι εξουθενωμένοι από πίεση και αβεβαιότητα, οικογένειες που βιώνουν την ψυχική ασθένεια χωρίς επαρκή υποστήριξη. Η ενίσχυση των δομών, η πρόσβαση σε υπηρεσίες και η καταπολέμηση του στίγματος θα πρέπει να αποτελούν στοιχεία μιας διαρκούς προσπάθειας για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών.
