Στο μακρινό, αλλά και κοντινό 2013, ίσως πολλοί να θυμούνται τον Άδωνι Γεωργιάδη να λέει το περίφημο: «Πρέπει να κάνουμε τη ζωή δύσκολη στους μετανάστες. Πρέπει να καταλάβουν ότι είναι ανεπιθύμητοι στη χώρα και ότι πρέπει να φύγουν».
Βλέποντας κανείς την κατάσταση στη Σάμο με το μεταναστευτικό, τείνει να πιστέψει ότι αυτό ακριβώς κάνει εδώ και καιρό η παρούσα ηγεσία του υπουργείου Mεταναστευτικής Πολιτικής, συνεπικουρούμενη από ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής ηγεσίας του νησιού και των κατοίκων του.
Πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς αυτό που είδαμε στην αποστολή του CNN Greece στο Βαθύ και στο ΚΥΤ (Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης) που βρίσκεται στις παρυφές της πόλης. Από το 2015 που ξεκίνησε το μεγάλο ρεύμα τους προσφυγικού/μεταναστευτικού επισκεφθήκαμε πάρα πολλά Κέντρα υποδοχής, φιλοξενίας κτλ. Της Σάμου είναι ό,τι χειρότερο είδαμε με εξαίρεση ίσως της Ειδομένης. Με τη διαφορά, όμως, ότι εκεί ήταν μια προσωρινή κατάσταση, η οποία προκλήθηκε για πολύ συγκεκριμένους λόγους και έπιασε την τότε ηγεσία του υπουργείου στον ύπνο.
Στο ΚΥΤ της Σάμου υπήρχαν στο τέλος Μαΐου 2800 άτομα. Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Η Σάμος είναι η μαύρη τρύπα του προσφυγικού στην Ελλάδα. Και επειδή δόθηκε έδαφος σε ακραία στοιχεία να κάνουν πολιτικό παιχνίδι, εξελίχθηκε σε μια βρώμικη κατάσταση, με αποχές μαθητών, προπηλακισμούς, απειλές, βία κτλ.
Είναι αλήθεια ότι για τον περισσότερο κόσμο, και κυρίως στην ενδοχώρα, το προσφυγικό δεν αποτελεί πια θέμα. Οι πολίτες βαρέθηκαν να ακούνε για το προσφυγικό και στην ενδοχώρα δεν είναι πια πρόβλημα. Επίσημα η Ελλάδα έχει περίπου 70.000 πρόσφυγες. Ούτε ένα ΟΑΚΑ δηλαδή δεν γεμίζουν καλά - καλά. Είναι αστείο, λοιπόν, να μιλάμε για διαχείριση. Κι όμως οι περιπτώσεις των νησιών είναι τρανή απόδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Και ας μην τα ρίχνουμε στον γεωγραφικό περιορισμό γιατί όταν χρειάστηκε, το υπουργείο ξεπέρασε και αυτό το εμπόδιο.
Το ΚΥΤ: Το χειρότερο όλων
Σε περιγραφές καταστάσεων του προσφυγικού και επιτόπια ρεπορτάζ συνηθίζεται να κάνουμε αναφορές σε προσωπικές ιστορίες και στο βίωμα ανθρώπων που ζουν στα ΚΥΤ. Λίγο πολύ οι ιστορίες τους μοιάζουν και έρχονται να επιβεβαιώσουν: πρώτον, ότι κανένας δεν φεύγει από τη χώρα του χωρίς λόγο και δεύτερον, ότι είναι όμηροι μιας συνθήκης η οποία βασίζεται σε αποφάσεις, συμφωνίες, νόμους, και που δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι έχει αυτονομηθεί (η συνθήκη) και οι πράξεις, ενέργειες και προσπάθειες ανθρώπων λίγα μπορούν να κάνουν για να την αλλάξουν.
Το ΚΥΤ στη Σάμο είναι το μόνο που βρίσκεται τόσο κοντά σε αστικό ιστό. Σχεδόν μέσα στην πόλη της Σάμου. Προοριζόταν για 700 άτομα και έφτασε κάποια στιγμή να έχει περισσότερα από 4.500. Όταν το επισκεφτήκαμε εμείς πριν από μερικές εβδομάδες είχε σχεδόν 2.800 άτομα, επίσημα.
Ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων στο ΚΥΤ είναι Αφρικανοί. Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Επειδή προφανώς ο κόσμος δεν χωρά, όταν φτάνει στο νησί και καταγράφεται παίρνει μερικά είδη πρώτη ανάγκης και τον «αμολάνε στη ζούγκλα». Είναι το όρος που χρησιμοποιούν πρόσφυγες και μετανάστες (ως όρος παρωχημένος καθώς ακόμη και αν κάποιοι δεν έρχονται από εμπόλεμες περιοχές, είναι από χώρες με ασταθή ή καταπιεστικά καθεστώτα και υπάρχει σαφώς θέμα ασφάλειας γι αυτούς) για να περιγράψουν το δάσος γύρω από το ΚΥΤ όπου ζουν σε παραπήγματα και σκηνές παρέα και με ποντίκια. Το βράδυ, όταν περπατάγαμε μέσα στη ζούγκλα θα ήταν μεγάλη τύχη να μην πατήσουμε ή κλωτσήσουμε κάποιο ποντίκι. Πολλά παιδιά καταλήγουν στο νοσοκομείο με πληγές από ποντίκια στο σώμα ή στο πρόσωπό τους.
Στο ΚΥΤ της Σάμου έχει δημιουργηθεί μια μικρή Αφρική. Άνθρωποι από Κονγκό, Καμερούν, Ερυθραία, ο αριθμός των οποίων άρχισε να αυξάνεται όταν η Ιταλία έκλεισαν τα θαλάσσια σύνορά της.
Το μεγάλο πρόβλημα τόσο για τους πρόσφυγες, όσο και για τον κόσμο της Σάμου, που είναι αλήθεια ότι έχει κουραστεί με αυτή την κατάσταση, είναι οι πολύ αργές διαδικασίες στην διαδικασία αξιολόγησης της αίτησης ασύλου.
«Κάποια μαγαζιά δεν μας επιτρέπουν να μπούμε γιατί είμαστε πρόσφυγες», λέει ο Μπέκλι από το Καμερούν. Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Ο Μπέκλι από το Καμερούν βρίσκεται στη «ζούγκλα» εδώ και επτά μήνες:
«Πολλές φορές όταν κατεβαίνουμε στην πόλη μας απαγορεύουν να μπαίνουμε σε μαγαζιά και εστιατόρια γιατί είμαστε πρόσφυγες. Εδώ ζούμε παρέα με τα ποντίκια ενώ το φαγητό είναι χάλια. Καμιά φορά περιμένουμε στην ουρά για φαγητό ώρες και όταν φτάσουμε το φαγητό έχει τελειώσει»
Ο Τζο από το Κονγκό, επίσης 7 μήνες στο ΚΥΤ, περιμένει την συνέντευξή του για το άσυλο το… 2021.
Κάποιοι από τους πρόσφυγες της Σάμου είναι πιο τυχεροί. Είναι αυτοί που έχουν χαρακτηριστεί ευάλωτοι και μέσω του προγράμματος της Ύπατης Αρμοστείας που στη Σάμο το τρέχει η Άρσις, μένουν σε σπίτια. Όπως η Χαντίτζα από το Αφγανιστάν, με την οικογένειά της. Ο άντρας της δούλευε για το στρατό και οι Ταλιμπάν απήγαγαν το γιο τους. Τον κράτησαν για μια βδομάδα ζητώντας από τον άντρα της να παραιτηθεί από το στρατό και του έστελναν βίντεο που έδειχνε ότι βασάνιζαν το παιδί ρίχνοντας στο σώμα του καυτό νερό. Πέρασαν στο Ιράν και από εκεί στην Τουρκία όπου φυλακίστηκαν τρεις φορές. Στην Τουρκία έμειναν 2 μήνες και ήταν αδύνατο να περάσουν στην Ελλάδα και ζήτησαν μέρος των χρημάτων πίσω από τον διακινητή. Αυτός τους είπε ότι δεν υπάρχουν χρήματα και δεν έχουν άλλη επιλογή από το να περάσουν στην Ελλάδα.
Οι περισσότεροι πρόσφυγες στη Σάμο, ζουν έξω από το ΚΥΤ σε πρόχειρα παραπήγματα Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Έφτασαν τελικά στη Σάμο με μια βάρκα με 30 άτομα και έμειναν στο ΚΥΤ για ένα διάστημα, σε μια περίοδο που το ΚΥΤ είχε 4.000 κόσμο. Έτσι έμειναν εκτός ΚΥΤ, «στη ζούγκλα». Τρεις μήνες μετά μετακινήθηκαν σε σπίτι αφού χαρακτηρίστηκαν ευάλωτη οικογένεια καθώς έχουν τρία παιδιά και το ένα από αυτά έχει προβλήματα υγείας.
Θέλουμε να μείνουμε στην Ελλάδα. Αν βρούμε μια δουλειά, εγώ και ο άντρας μου θέλουμε να μείνουμε γιατί είναι ασφαλής χώρα. Αλλά όπου και αν έχω ψάξει για δουλειά μου λένε ότι δεν έχουν τίποτα. Και το επίδομα που παίρνουμε δεν φτάνει. Τι θα κάνουμε όταν σταματήσει κι αυτό; Είμαστε πέντε άτομα και ζούμε οριακά τρώγοντας μόνο πατάτες μακαρόνια και ρύζι. Κάνουμε ότι δουλειά μας προσφέρουν αρκεί να δουλέψουμε. Πηγαίνουμε ήδη σε σχολείο εγώ και ο άντρας μου για να μάθουμε τη γλώσσα. Τα παιδιά μας ήδη πάνε στο σχολείο.
Το ΚΥΤ της Σάμου είναι σε απόσταση αναπνοής από την πόλη. Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Το γεγονός ότι το ΚΥΤ της Σάμου είναι ασφυκτικά γεμάτο εδώ και χρόνια είχε τις παρενέργειες του, οι οποίες σταδιακά μετέτρεψαν τη Σάμο σε μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση που δεν είδαμε μέχρι τώρα σε άλλα νησιά. Τον Ιούνιο του 2016 ξεκίνησε το πρόγραμμα στέγασης αστέγων για ευάλωτες οικογένειες και ευάλωτα άτομα. Μετά το Μάρτιο του 2016 με τον γεωγραφικό περιορισμό, οι οικογένειες δεν μετακινούνταν προς την ενδοχώρα και χρειάζονταν περισσότερα σπίτια.
Το πρόγραμμα αυτό επεκτείνεται γιατί ο κόσμος δεν μπορεί να μετακινηθεί και οι ευαλωτότητες είναι πολύ περισσότερες θα μας πει ο Μιχάλης Ραγκούσης, συντονιστής της Άρσις στο νησί. Σήμερα η Άρσις έχει 49 σπίτια που σημαίνει 252 θέσεις (στοιχεία στο τέλος Μαΐου).
Τέλος Μαΐου το ΚΥΤ είχε επίσημα 2.800 άτομα αν και είναι κοινό μυστικό στην Σάμο ότι ο κόσμος είναι περισσότερος. Μέχρι τα μέσα Απριλίου που πήγε ο ίδιος ο υπουργός Δημήτρης Βίτσας να δει την κατάσταση, το ΚΥΤ είχε σχεδόν 4.000 κόσμο. Τόσο τον Μάρτιο όσο και τον Απρίλιο μεταφέρθηκαν πρόσφυγες από τη Σάμο στην ενδοχώρα για να αποσυμφορηθεί η κατάσταση.
Προσφυγές από τη Γάζα μαγειρεύουν στη «ζούγκλα» σε πρόχειρες «κουζίνες». Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
«Τον τελευταίο καιρό με τις προσπάθειες απεγκλωβισμού βλέπουμε να μειώνεται ο χρόνος των προσφύγων στο νησί λέει στο CNN Greece o κ. Ραγκούσης, ωστόσο αυτό που παρατηρείται όταν γίνονται προσπάθειες απεγκλωβισμού είναι ότι χαλαρώνουν και τα κριτήρια ευαλωτότητας. Αυτή είναι η εκτίμησή μου. Τον τελευταίο καιρό έχουμε κάθε εβδομάδα σχεδόν 50 με 60 αποχωρήσεις προσφύγων από τα σπίτια που νοικιάζουμε με προορισμό την ενδοχώρα. Φεύγουν λοιπόν περισσότερο οικογένειες, έγκυες γυναίκες ή άρρωστοι με αποτέλεσμα, αυτό να δημιουργεί ένα άλλο πρόβλημα. Το να μένουν στο νησί μόνοι άντρες και γι' αυτό θα δείτε να μένουν πολλοί Αφρικανοί αυτή τη στιγμή, γεγονός που το εντοπίζει η τοπική κοινωνία».
Αυτοί που μένουν μέσα το ΚΥΤ παίρνουν 90 ευρώ το μήνα το άτομο και όσοι μένουν στα σπίτια 150 ευρώ. Για δύο άτομα είναι 280 ευρώ και ανεβαίνει αναλογικά. Το ανώτατο ποσό που μπορεί να πάρει μια οικογένεια είναι 550 ευρώ όταν είναι από επτά άτομα και πάνω. Και αυτά είναι χρήματα που καλύπτουν όλες τους τις ανάγκες. Όταν βέβαια υπάρχει ανάγκη, για παράδειγμα για ιατρικούς λόγους, τα έξοδα καλύπτονται από την Ύπατη Αρμοστεία ή από τις ΜΚΟ.
Μια τοξική ατμόσφαιρα
Το 2016 ξεκίνησαν για πρώτη φορά οι αντιδράσεις για το ΚΥΤ και την παραμονή των προσφύγων στο νησί με μια κίνηση με τίτλο «Σάμος SOS». Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά και κατά διαστήματα γίνονταν κάποιες δημοσιεύσεις στον αθηναϊκό τύπο. Αυτό που δεν έφτανε μέχρι τα μεγάλα μίντια του κέντρου ήταν λεπτομέρειες. Στην κίνηση «Σάμος SOS» λοιπόν, συμμετείχαν και ακραια στοιχεία. Επίσης, κάποιοι τοπικοί άρχοντες, όπως ο πρώην αντιπεριφερειάρχης Νίκος Κατρακάζος χαιρέτησαν την συγκέντρωση που έγινε στο Βαθύ. Ο πρώην δήμαρχος, Μιχάλης Αγγελόπουλος είχε συνταχθεί ανοιχτά με τους πολίτες που ζητούσαν να κλείσει το ΚΥΤ εκδίδοντας και σχετικό ψήφισμα.
Αρκετές ΜΚΟ κάνουν τη δουλειά που θα έπρεπε να κάνουν οι κρατικές υπηρεσίες.Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Ταυτόχρονα, όμως, με την παραπάνω συγκέντρωση έγινε μια αντισυγκέντρωση από πολίτες της Σάμου με συμμετοχή και φοιτητών η οποία όξυνε τα πνεύματα και ήταν η απαρχή ενός διχασμού της τοπικής κοινωνίας ο οποίος έκανε και τους μεν και τους δε πιο προσεκτικούς αν και έχουν καταγραφεί περιστατικά βίας, προπηλακισμών, απειλών ακόμη και κατά εργαζομένων σε ΜΚΟ. Ο εισαγγελέας μάλιστα έχει καλέσει τον Νοέμβρη, τρία άτομα σε απολογία, για επίθεση σε εργαζόμενο σε ΜΚΟ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο νησί δεν θα δει κανείς σήμερα εργαζόμενους σε ΜΚΟ να κυκλοφορούν στο δρόμο με διακριτικά.
Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Το “Σάμος SOS” έκανε πολύ δουλειά κατά της παρουσίας προσφύγων στο νησί, όπως για παράδειγμα στο αν θα δεχθεί η τοπική κοινωνία να δώσει σπίτια για να μείνουν πρόσφυγες ή όχι και όπως είπαν στο CNN Greece στελέχη ΜΚΟ, επέδρασε καταλυτικά στο να μην βρίσκονται εύκολα σπίτια. Το 2018 ξεκίνησαν οι πρώτες αντιδράσεις στα σχολεία, στις αρχές του 2019 είχαμε την αποχή των μαθητών σε κάποια, παρά το γεγονός ότι τα σχολεία για τα προσφυγόπουλα ήταν ΔΥΕΠ, δηλαδή ειδικά απογευματινά και δεν έρχονταν σε επαφή με τους μαθητές του πρωινού σχολείου.
Με λίγα λόγια η κίνηση κατά της παρουσίας των προσφύγων στο νησί είχε αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αυτό το τοξικό κλίμα που διαπιστώνει κανείς αν κυκλοφορήσει στη Σάμο. Βέβαια, θα πρέπει να καταλογίσει κανείς και τις ανάλογες ευθύνες στην ηγεσία του υπουργείου μεταναστευτικής πολιτικής, που πρώτο μπήκε στη διαδικασία να διαπραγματευτεί με τους τοπικούς άρχοντες για το αν θα φτιάξει νέο ΚΥΤ παίζοντας πολιτικά με το θέμα και ταυτόχρονα δίνοντας την ευκαιρία στους τοπικούς άρχοντες να παίξουν πολιτικά και αυτοί με της σειρά τους εκμεταλλευόμενοι τη δυσφορία της τοπικής κοινωνίας, και δεύτερον για την καθυστέρηση να ξεκινήσει τις διαδικασίες απεγκλωβισμού κόσμου από το ΚΥΤ.
Δείπνο ραμαζανιού σε καλύβα Παλαιστινίων στη «ζούγκλα». Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Τελικά, προκρίθηκε σαν λύση η δημιουργία νέου ΚΥΤ στη Σάμο έξω από το Βαθύ και συγκεκριμένα κοντά στο χωριό Μυτιλινιοί κάτι που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στο νησί. Το νέο ΚΥΤ θα είναι για 1500 άτομα αλλά ακούγεται ότι θα έχει και χώρους με μεγάλες τέντες για να μπουν από κάτω σκηνές που σημαίνει ότι ο κόσμος θα είναι πολύ περισσότερος. Καταλαβαίνει εύκολα κανείς ότι δεν μπορείς να πεις στην τοπική κοινωνία “θα σου φτιάξω ΚΥΤ για 4.000 άτομα”. Σήμερα όπως είπαμε το ΚΥΤ εχει σχεδόν 3.000 άτομα.
Έτσι, φτάσαμε πριν μερικούς μήνες, στις 7 Φεβρουαρίου συγκεκριμένα όταν έγινε η γενική απεργία στη Σάμο όπου μεταξύ πολλών επαγγελματικών και εργοδοτικών οργανώσεων φορέων προσκλήθηκε και το Εργατικό Κέντρο στο οποίο πλειοψηφεί το ΠΑΜΕ. Στην Εκτελεστική Επιτροπή της ΑΔΕΔΥ υπέρ της απεργίας ψήφισαν ΔΑΚΕ (ΝΔ) – ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ) – ΠΑΜΕ (ΚΚΕ) – ΜΕΤΑ (ΛΑΕ).
Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Ο αντιπεριφερειάρχης κ. Κατρακάζος είχε δηλώσει: «όχι σε κινήσεις που οδηγούν σε μόνιμη παραμονή. Και ποιες είναι αυτές οι κινήσεις; Να πάρουν παιδεία εδώ στη Σάμο, να πάνε σε ξενοδοχεία να μάθουμε να ζούμε με το ζόρι με τους μετανάστες. Ε δεν θα μάθουμε. Δεν θα το δεχτούμε» και «οι ΜΚΟ διαταράσσουν την ειρήνη του τόπου», ενώ ο πρόεδρος των Μυτιληνιών δήλωνε ότι «όποιος μετανάστης ή εργαζόμενος σε ΜΚΟ πλησιάσει στο χωριό θα αντιμετωπίσει καραμπίνες.
Βέβαια το στεγαστικό πρόγραμμα προσφύγων στο νησί συνεχίστηκε αλλά με μια άτυπη γραμμή που έλεγε «μην βγείτε μέσα από το Βαθύ γιατί θα δώσετε το μήνυμα ότι οι πρόσφυγες ήρθαν για να μείνουν» κάτι που η τοπική κοινωνία δεν θέλει καν να το ακούει. Και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσετε και αυτό που διαδίδεται για το νέο ΚΥΤ στους Μυτιληνιούς ότι θα είναι χωρητικότητας 1500 ατόμων ενώ όπως είπαμε αυτή τη στιγμή στο ΚΥΤ βρίσκονται σχεδόν 3.000 άτομα και έρχεται και καλοκαίρι με ότι σημαίνει αυτό για πιθανές αφίξεις.
Το χρήμα ουδείς εμίσησε
Από το ρεπορτάζ, ωστόσο, στη Σάμο, μάθαμε από μαρτυρίες ανθρώπων που γνωρίζουν καλά τα πράγματα στο νησί, ότι έχουν εκδηλωθεί και πιέσεις από μερίδα του επιχειρηματικού κόσμου στο Βαθύ, να μην φύγει το ΚΥΤ κάτι που είναι οξύμωρο αν το δει κανείς ταυτόχρονα με τις αντιδράσεις, αλλά αναμενόμενο γιατί οι πρόσφυγες και μετανάστες έχουν τονώσει την οικονομία της πρωτεύουσας του νησιού. Αν σκεφτούμε ότι οι άνθρωποι στο ΚΥΤ ξοδεύουν μηνιαία μόνο 50 από τα 90 ευρώ που παίρνουν από τη Ύπατη Αρμοστεία για τις ανάγκες τους αυτό σημαίνει αυτόματα ότι κάθε μήνα «πέφτουν στην τοπική αγορά» το λιγότερο 150.000 ευρώ, έξτρα χρήμα δηλαδή περίπου αν υπολογίσει κανείς και όσους μένουν σε σπίτια, πάνω από 2 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Με λίγα λόγια, καλή η «αντιπροσφυγική» ρητορική αλλά καλά και τα χρήματα…
Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Το ερώτημα είναι αν ο κόσμος στη Σάμο έχει δίκιο να διαμαρτύρεται. Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «ναι» - χωρίς να δικαιολογούνται οι ρατσιστικές κορώνες και πρακτικές - και χωρίς να είναι ευθύνη του.
Κι αυτό γιατί η κατάσταση στο ΚΥΤ και ό,τι σημαίνει αυτό για την πόλη έχει ανατρέψει κάθε ισορροπία στο Βαθύ. Με αντικειμενικούς όρους, το ΚΥΤ έχει γίνει εστία μολύνσεων και ασθενειών, έχει αναπτυχθεί μικροπαραβατικότητα και είναι φυσικό, οι δομές υγείας, το νοσοκομείο δηλαδή που έχει μόνο έναν παιδίατρο για όλο το νησί έχει τεράστιο φόρτο εργασίας.
Περιστατικά βίας εντός του ΚΥΤ πάρα πολλά. Περιστατικά οικογενειακής βίας, μαχαιρώματα, βιασμοί κτλ και σύμφωνα με μαρτυρίες εργαζομένων σε ΜΚΟ τρανταχτές περιπτώσεις τράφικινγκ, για παράδειγμα γυναίκες έγκυες μόνες του στον έκτο μήνα, τα οποία εντοπίζονται αλλά δεν αντιμετωπίζονται γιατί αφενός δεν καταγγέλλονται και αφετέρου δεν υπάρχει ειδικό τμήμα στην αστυνομία για να ασχοληθεί με το τράφικινγκ.
Όσο η ζωή των προσφύγων στο ΚΥΤ θα είναι κόλαση, τόσο θα δυσκολεύει και η καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας, η οποία θα αντιδρά και η αντίδραση θα παίρνει διάφορες μορφές όπως είδαμε παραπάνω. Ταυτόχρονα, το τοξικό κλίμα θα επεκτείνεται αντί να καταστέλλεται και θα το διακρίνει κανείς σε διάφορες εκφάνσεις της καθημερινότητας.
Το νοσοκομείο, μια πληγή και ένα «σκανδαλάκι»
Το νοσοκομείο της Σάμου δέχθηκε μεγάλη πίεση τα τελευταία χρόνια και επειδή οι πρόσφυγες μπορούν να φύγουν μόνο αν χαρακτηριστούν ευάλωτοι, το νοσοκομείο γέμιζε καθημερινά κόσμο που προσπαθούσε να πάρει αυτή την πολύτιμη γνωμάτευση και να πάρει άρση γεωγραφικού περιορισμού. Το θέμα, όμως, ήταν ότι το νοσοκομείο δεν είχε και ακόμη δεν έχει τις υποδομές και γινόταν το αδιαχώρητο με αποτέλεσμα η γκρίνια να αυξάνεται.
Ώρα προσευχής έξω από το ΚΥΤ. Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Από τη στιγμή που το μαγικό χαρτί της γνωμάτευσης έγινε εισιτήριο για την ενδοχώρα κάποιοι βρήκαν ευκαιρία να βγάλουν χρήματα. Έτσι «έσκασε» το σκάνδαλο με τις πλαστές γνωματεύσεις. Μια Σαμιακή εφημερίδα έγραψε κάποια στιγμή κάτι αλλά εμείς μάθαμε περισσότερα. Βρέθηκαν, λοιπόν, πριν από δύο μήνες σχεδόν οκτώ πλαστές γνωματεύσεις για πρόσφυγες, τα στοιχεία πήγαν στον εισαγγελέα και αυτή τη στιγμή η υπόθεση ερευνάται από την αστυνομία της Σάμου.
Πώς γινόταν η δουλειά; Οι πρόσφυγες πήγαιναν να εξεταστούν στο γιατρό ο οποίος τους έδινε μια γνωμάτευση και η οποία ανάλογα έγραφε αν έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας, ή αν χρειάζονται ειδικές εξετάσεις ή νοσηλεία σε μεγάλο νοσοκομείο της ενδοχώρας. Οι πρόσφυγες έπαιρναν στα χέρια τους την πρωτότυπη γνωμάτευση, έβγαζαν φωτοτυπία, παρέδιδαν τη φωτοτυπία στον νοσοκομείο και από εκεί αυτή διαβιβαζόταν στο ΚΕΕΛΠΝΟ του ΚΥΤ. Από το ΚΕΕΛΠΝΟ του ΚΥΤ στη διοίκηση του ΚΥΤ η οποία με τη σειρά της, αν ο ασθενής έπρεπε να φύγει, κινούσε διαδικασίες για την άρση του γεωγραφικού περιορισμού, η οποία σημειωτέων γίνεται στη Μυτιλήνη. (Αυτό είναι επίσης ένα πρόβλημα γιατί είναι ενήλικες και παιδιά που πρέπει να μεταφερθούν γρήγορα στην Αθήνα και η μετακίνηση τους καθυστερεί πολύ), ώστε να φύγει ο ασθενής ή τέλος πάντων το άτομο που είχε χαρακτηριστεί ευάλωτο.
Στη φωτοτυπία γινόταν η πλαστογραφία. Αφού την πρωτότυπη γνωμάτευση την κρατούσε ο πρόσφυγας, στη φωτοτυπία μια γνωμάτευσης που περιέγραφε μια ασθένεια και που ήταν ικανή να φέρει την άρση του γεωγραφικού περιορισμού, κάποιος ή κάποιοι έσβηναν το όνομα του ασθενή με μπλάνκο, έγραφαν άλλο όνομα, αυτού που χρειαζόταν μια τέτοια γνωμάτευση, ξαναέβγαζαν φωτοτυπία το έγγραφο και το πλαστό έγγραφο με ο άλλο όνομα, έφτανε στο ΚΕΕΛΠΝΟ του ΚΥΤ και ακολουθούνταν η διαδικασία. Αυτό γινόταν μέχρι πριν από δύο μήνες σχεδόν, όταν ανακαλύφθηκαν οι οκτώ πλαστές γνωματεύσεις. Πόσες είχαν προηγηθεί όλα τα προηγούμενο χρόνια κανείς δεν ξέρει και πιθανότατα ποτέ δεν θα μάθουμε.
Σύμφωνα με το Σαμιακό Βήμα ένα άτομο από το νοσοκομείο της Σάμου έδωσε κατάθεση στην ασφάλεια για το θέμα και καταγγελία έγινε επίσης από την διοικήτρια του ΚΥΤ, κ. Μαρία Δήμητρα Νιούτσικου όπως μας είπε η ίδια. Μετά το σκάνδαλο άλλαξε η διαδικασία προώθησης των ιατρικών γνωματεύσεων στη διοίκηση του ΚΥΤ.
Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Ο πόθος των ανθρώπων να φύγουν από το ΚΥΤ είναι τέτοιος που μαρτυρίες εργαζομένων στο νοσοκομείο, κάνουν λόγο για άτομα να χαίρονται όταν μαθαίνουν ότι έχουν ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που τους δίνει το εισιτήριο για την ενδοχώρα. Πολύς κόσμος προσπαθεί να πάρει τη γνωμάτευση προσποιούμενος ένα πρόβλημα υγείας που προφανώς δεν έχει. Μετά πηγαίνει σε άλλο γιατρό και προσποιείτε ξανά και αφού αποτυγχάνει φέρνει τη γυναίκα του και τα παιδιά του για τον ίδιο λόγο.
Ασυνόδευτα παιδιά
Ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα είναι τα ασυνόδευτα ανήλικα που μπορεί να τα δει κανείς παντού στο ΚΥΤ. Εντός του ΚΥΤ υπάρχει χώρος για ασυνόδευτα ανήλικα. Την ημέρα που το επισκεφθήκαμε είχε 92 παιδιά. Τα περισσότερα μένουν εκεί για αρκετούς μήνες και τα πιο ευάλωτα μεταφέρονται στη δομή που διατηρεί η Μετάδραση στη Σάμο. Τα ασυνόδευτα παιδιά που φτάνουν στο νησί πηγαίνουν στο ΚΥΤ και εκεί μπορεί να μείνουν για 8 ή 10 μήνες. Μετά από εξέταση των αρμόδιων υπηρεσιών, κατατίθεται αίτημα στο ΕΚΚΑ για τη μεταφορά τους σε δομή φιλοξενίας.
Η δομή στη Σάμο ξεκίνησε σαν μεταβατική από την Μετάδραση αλλά τα παιδιά εκεί μένουν για αρκετό διάστημα και γι αυτό δεν ευθύνεται πάντα η Ελλάδα καθώς, όπως λέει η υπεύθυνη της δομής Ιωάννα Κούτσιαλη, αργούν οι διαδικασίες για την οικογενειακή επανένωσή τους με συγγενείς τους σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Επίσης, μπορεί ένα παιδί να έχει πάρει θετική απόφαση για οικογενειακή επανένωση και να καθυστερεί η μετακίνησή του στην άλλη χώρα για 8 ή και 10 μήνες, για γραφειοκρατικούς λόγους.
Η Μετάδραση παρέχει προστασία στα ασυνόδευτα παιδιά μέσω ομάδας εξουσιοδοτημένων εκπροσώπων / επιτρόπων, ενώ η ομάδα συνοδών ασυνόδευτων ανηλίκων της ΜΕΤΑδρασης έχει συνοδεύσει μέχρι σήμερα περίπου 11.100 παιδιά προς κατάλληλες δομές φιλοξενίας σε όλη τη χώρα. Η ομάδα της ΜΕΤΑδρασης στη Σάμο παρέχει επίσης διερμηνεία, νομική στήριξη και Πιστοποίηση Θυμάτων Βασανιστηρίων.
Την ημέρα που επισκεφθήκαμε τη δομή της Μετάδρασης υπήρχαν 18 παιδιά. Αυτά είναι τα τυχερά, που μένουν σε ένα προστατευόμενο περιβάλλον με μια οικογενειακή ατμόσφαιρα. Βέβαια αν κάνει κάποιος μια βόλτα έξω από το ΚΥΤ, στη «ζούγκλα», θα δει πάρα πολλά ασυνόδευτα ανήλικα τα οποία δεν θέλουν να πάνε στον προστατευμένο χώρο, ουσιαστικά σε ένα κοντέινερ. Όταν τα ρωτούν γιατί δεν πάνε να μείνουν στο κοντέινερ απαντούν ότι "νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια."
Πηγή: Κώστας Πλιάκος, CNN Greece
Μια περίπτωση κακής εκτίμησης ή ρατσισμού;
Στις 6 Μαρτίου συνέβη ένα τραγικό περιστατικό στις ακτές της Σάμου. Λέμβος με 12 πρόσφυγες βυθίστηκε με αποτέλεσμα να πνιγούν δύο δίδυμα αγόρια και ο πατέρας τους. Το λιμενικό περισυνέλεξε τους υπόλοιπους και τους αποβίβασε στην Σάμο. Η μητέρα των παιδιών μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου της ανακοινώθηκε ο θάνατος της οικογένειάς της και αυτή σύμφωνα με μαρτυρίες ήταν σε κατάσταση σοκ. Από εκεί και μετά, σύμφωνα με μαρτυρία ανθρώπων, μέσα στο νοσοκομείο τα οποία θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους, εκτυλίχτηκε ένα επεισόδιο τουλάχιστον περίεργο.
Για την άτυχη γυναίκα εκδίδεται ιατρική γνωμάτευση η οποία ζητά «ακούσια νοσηλεία σε ψυχιατρείο». Με απλά λόγια αυτό σήμαινε προσαγωγή, μεταφορά στο μεταγωγών και εισαγωγή στο ψυχιατρείο. Μια γυναίκα στην κορύφωση του πένθους, θα πήγαινε δηλαδή σηκωτή στην Αθήνα για να μπει στο ψυχιατρείο. Έχοντας τη γνωμάτευση η εισαγγελέας στη χέρια της βγάζει αναγκαστικά εντολή για μεταφορά της άτυχης γυναίκας. Το γεγονός αυτό δημιουργεί αναστάτωση και αντιδράσεις στο νοσοκομείο και τελικά η γυναίκα μεταφέρεται στην εντατική για να αποφευχθεί η μεταγωγή της.
Μερικές μέρες μετά και αφού έχει ανακινηθεί το θέμα εσωτερικά και έχουν προκληθεί εντάσεις στο νοσοκομείο, η γνωμάτευση που ζητούσε ακούσια νοσηλεία ανακαλείται και τελικά η γυναίκα γλυτώνει το ψυχιατρείο. Το συγκεκριμένο περιστατικό είναι ένα ακόμη δείγμα της χαοτικής κατάστασης που επικρατεί στη Σάμο όσων αφορά το προσφυγικό και που μπορεί να αποβεί μοιραία για κάποιους ανθρώπους.