Οι περισσότεροι λάτρεις των ταξιδιών σε περίπτωση που ερωτηθούν αν θα ήθελαν να επισκεφτούν την Κούβα θα πουν: «Ναι θα ήθελα πολύ και μάλιστα πριν αλλάξει το καθεστώς»… Προφανώς γιατί η Κούβα και το «καθεστώς» στο μυαλό τους ταυτίζονται ή καλύτερα γιατί το καθεστώς αποτελεί μέρος της γοητείας του νησιού.
Το καλύτερο που έχουν να κάνουν οι επίδοξοι επισκέπτες είναι να βιαστούν γιατί το «καθεστώς» ναι μεν παραμένει ακλόνητο αλλά ο «τροπικός σοσιαλισμός» -δηλαδή η γοητεία που λέγαμε – μετατρέπεται σε «τροπικό κρατικό καπιταλισμό».

Η μετακίνηση της Κούβας πιο κοντά στην οικονομία της αγοράς ξεκίνησε δειλά με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ραούλ Κάστρο το 2006 και συνεχίζεται με αργά και σταθερά βήματα. Το 2011 ήταν καθοριστική χρονιά για την Κούβα. Η κυβέρνηση Κάστρο προχώρησε στις πιο σοβαρές  μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση της ελεύθερης αγοράς από το 1959 οι οποίες περιλάμβαναν μεταξύ άλλων τη δυνατότητα αγοράς σπιτιών και αυτοκινήτων από τους πολίτες, την αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων που θα δοθούν από το κράτος στους αγρότες για εκμετάλλευση και τη δημιουργία ρυθμιστικού πλαισίου που θα επιτρέπει στις τράπεζες να δίνουν δάνεια σε ιδιώτες.
Επιπλέον αποφασίστηκε η απόλυση ενός εκατομμυρίου δημοσίων υπαλλήλων σταδιακά με ταυτόχρονη παροχή κινήτρων για όσους θέλουν να υποαπασχοληθούν.

Πρόβες προσέγγισης 

Οι μεταρρυθμίσεις του Ραούλ Κάστρο έχουν ήδη αρχίσει να φέρνουν αλλαγές σε πολλά επίπεδα, πέραν της εσωτερικής αγοράς και του περιορισμένου σοκ που προκαλεί στους πολίτες το άρωμα καπιταλιστικής οικονομίας.
Μια σημαντική αλλαγή – που επηρεάζει και τις ΗΠΑ - είναι ότι έχει αλλάξει η στάση των Κουβανοαμερικανών για την ιδιαίτερή τους πατρίδα.
Οι πρόσφατες εξαγγελίες των Ρεπουμπλικανών υποψηφίων Μιτ Ρόμνεϊ και Νιούτ Γκίνκγριτς για ανατροπή της πολιτικής Ομπάμα για την Κούβα, που προβλέπει αποστολή χρημάτων στις οικογένειες των Κουβανοαμερικανών χωρίς όριο, δεν συγκινούν και πολλούς. Αντιθέτως. Πέρυσι αντίστοιχο νομοσχέδιο που επιχείρησαν να υποβάλουν οι Ρεπουμπλικανοί δέχθηκε σκληρή κριτική από τα κουβανικά μέσα ενημέρωσης στο Μαϊάμι και αυτό θα πρέπει να το λάβουν καλά υπόψη τους οι υποψήφιοι μιας και η κουβανική μειονότητα είναι ένα πολύ ισχυρό λόμπι με εκατομμύρια ψήφους.

Οι στάση των Κουβανών του Μαϊάμι αλλάζει και δεν περιορίζεται μόνο στην αποστολή μερικών δολαρίων στις οικογένειες τους, τονίζει στους Financial Times  ο Φιλ Πιτερς από το Ινστιτούτο Λέξινγκτον της Ουάσιγκτον, αλλά επενδύουν και σε ακίνητα μέσω των οικογενειών τους, ενώ κάποιοι επιστρέφουν ως απλοί συνταξιούχοι.
Οι πτήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας  έχουν πολλαπλασιαστεί ενώ συνεχώς απογειώνονται και αεροπλάνα γεμάτα μόνο με εμπορεύματα όπως ποδήλατα, ηλεκτρικές συσκευές, μηχανάκια, ανταλλακτικά και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
Πέρυσι επισκέφτηκαν το νησί περισσότεροι από 400.000 Αμερικανοί και τα δύο τρίτα από αυτούς για οικονομικούς λόγους. Οι εμιγκρέδες Κουβανοί στέλνουν στις οικογένειες τους περίπου δύο δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Αυτή η κινητικότητα από μικροεπιχειρηματίες ωστόσο δεν αρκεί για να αλλάξει κάτι στο αμερικανικό εμπάργκο. Εκτός και αν σύντομα η ισπανική πετρελαϊκή Repsol που κάνει υπεράκτιες έρευνες ανακαλύψει πετρέλαιο σε κουβανικά νερά.

Οι αλλαγές του Ραούλ Κάστρο είναι εμφανείς στην καθημερινή ζωή καθώς πληθαίνουν οι αυτοαπασχολούμενοι παρά την υψηλή φορολογία του 50% που επιβάλει το κράτος. Σε αντίθεση με τον αδερφό του Φιντέλ, ο Ραούλ θεωρεί αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις άποψη που ταυτίζεται με το λαϊκό αίσθημα ακόμη και αν υπάρξουν κάποιοι που θα πληγούν, όπως οι συνταξιούχοι των οποίων ο μισθός δεν ξεπερνά τα 15 δολάρια.
Με την πρόθεσή του να «καθαρίσει» το δημόσιο ο Κουβανός ηγέτης θα πρέπει να «τρέξει» τις μεταρρυθμίσεις προκειμένου να απορροφηθούν στην αγορά όσοι απολυθούν  από το δημόσιο. Οι Κουβανοί αξιωματούχοι  φοβούνται ωστόσο ότι επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων θα οδηγήσει ίσως σε εκτεταμένη διαφθορά στα πρότυπα της Ρωσίας μετά την πτώση του τείχους.  
Ο Ραούλ Κάστρο αντιμετωπίζει αντιστάσεις από τη γραφειοκρατία του κόμματος και εκτιμάται ότι σε επόμενο στάδιο αυτό που θα προσπαθήσει να κάνει είναι ένας διαχωρισμός μεταξύ κυβέρνησης και κομουνιστικού κόμματος, στα πρότυπα του Βιετνάμ.

Οικονομικά στοιχεία

•    Το 80% των Κουβανών, είναι δημόσιοι υπάλληλοι
•    600.000 Κουβανοί εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα.
•    150.000 Κουβανοί θεωρούνται αυτοαπασχολούμενοι
•    Η κυβέρνηση της Κούβας έχει επιτρέψει την ιδιωτική πρωτοβουλία σε 124 επαγγέλματα, μεταξύ αυτών, τεχνίτες παιχνιδιών, ξυλουργικές εργασίες, οδηγούς   ταξί, μικρά εστιατόρια, καθηγητές μουσικής.
•    Πέρυσι για πρώτη φορά επετράπη στους αγρότες η μίσθωση γης
•    Η Κούβα έχει ανοίξει τις πύλες τις στις ξένες επιχειρήσεις, κυρίως στον τομέα του τουρισμού και της ενέργειας από το 1990.

Δημοσιεύθηκε 05-02-12 στον Τύπο της Κυριακής