Αφορμή για το παρόν κείμενο στάθηκε μια πρόσφατη κουβέντα με φίλο, επαγγελματία σε κλάδο που αν και έχει πληγεί αρκετά από την κρίση, δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Ο φίλος έχει δύο παιδιά και συζητώντας για την επικαιρότητα και την οικονομική κατάσταση, μου λέει κάποια στιγμή:
-Αυτό που με αγχώνει είναι, όταν έρθει η ώρα να σπουδάσουν τα παιδιά μου, αν θα έχω λεφτά για να τα στείλω στο εξωτερικό.
-Και γιατί να τα στείλεις στο εξωτερικό; Μπορούν να σπουδάσουν και εδώ, του απαντάω.
-Θα είναι καλύτερα, γιατί μπορεί και να μείνουν εκεί που θα πάνε. Εδώ τι να κάνουν; ήταν η απάντησή του.
Όταν ένας γονιός που όσο και να θέλει το καλό των παιδιών του σίγουρα δυσκολεύεται πολύ να τα αποχωριστεί, σου λέει τέτοια κουβέντα, τί να σκέφτονται άραγε χιλιάδες νέα παιδιά που σπουδάζουν ή είναι έτοιμα να ξεκινήσουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία;
Ακούμε συχνά για brain drain, δηλαδή τη φυγή των νέων της χώρας για το εξωτερικό και για το τι θα πρέπει να γίνει ώστε να σταματήσει αυτή η “αιμορραγία”. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι η χώρα χάνει καταρτισμένο προσωπικό και νέους επιστήμονες. Είναι ότι της φεύγουν άνθρωποι στην πιο παραγωγική τους ηλικία (και βιολογικά) και έτσι επιδεινώνεται και το δημογραφικό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Γιατί οι νέοι άνθρωποι- και όχι μόνο νέοι πλέον - θέλουν να φύγουν από τη χώρα; Αναρωτήθηκε κανείς;
Ας ρίξουμε μια ματιά στην αγορά εργασίας και ίσως καταλάβουμε κάποια πράγματα. Ας αρχίσουμε από τα πιο πρόσφατα στοιχεία.
Όπως προκύπτει από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις, από 252.847 επιχειρήσεις και 5.298 οικοδομοτεχνικά έργα που υποβλήθηκαν και επεξεργάστηκαν από τον ΕΦΚΑ για τον Μάιο του 2017, εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα οι οποίοι απασχολούνται με συμβάσεις μερικής απασχόλησης αμείβονται με μέσο μεικτό μισθό 389,65 ευρώ
Ο αριθμός αυτός των εργαζομένων αντιστοιχεί στο 29,66% του συνόλου των ασφαλισμένων του ΙΚΑ, οι οποίοι το Μάιο του 2017 ανέρχονταν σε 2.145.565 άτομα.
Με λίγα λόγια, ένας στους τρεις εργαζόμενους αμείβεται με μισθό χαμηλότερο του επιδόματος ανεργίας που είναι 360 ευρώ (τα 389,65 ευρώ είναι μεικτά).
Φυσικά είναι κοινό μυστικό ότι μερική απασχόληση σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων μόνο “μερική” δεν είναι, υπό την απειλή της απόλυσης.
Ο ΟΟΣΑ από την άλλη τονίζει σε πρόσφατη μελέτη ότι οι Έλληνες είναι οι πιο σκληρά εργαζόμενοι στην Ευρώπη. Με μέσο όρο 2.035 ώρες εργασίας το χρόνο τη στιγμή που στη Γερμανία το αντίστοιχο νούμερο είναι 1.363 ώρες το χρόνο.
Έξι στους δέκα εργαζόμενους στην Ελλάδα είναι παγιδευμένοι σε εκ περιτροπής θέσεις εργασίας και ημιααπασχόληση.
Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο επιστημονικός συνεργάτης της ΓΣΕΕ Γιώργος Κόλλιας στη Deutsche Welle πριν μερικές εβδομάδες, σε ρεπορτάζ σχετικό με τις συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα.
«Η υπόθεση εργασίας ήταν, ότι νέες θέσεις θα δημιουργούνταν μετά την περικοπή των μισθών και τους ευκολότερους για τους εργοδότες όρους για προσλήψεις και απολύσεις. Τελικά, αυτό γύρισε μπούμερανγκ, δημιουργώντας μία τερατώδη εργασιακή ζούγκλα στην Ελλάδα. Περιττό να πω, ότι οι πιο ευάλωτοι επλήγησαν περισσότερο».
Το ίδιο δημοσίευμα αναφέρει μάλιστα ότι 5 στους 10 Έλληνες εργαζόμενους είναι απλήρωτοι κατά μέσο όρο για έξι μήνες, από εργοδότες που ήδη πληρώνουν λιγότερα από 500 ευρώ τον μήνα για ημιαπασχόληση.
Και έχουμε και συνέχεια
Σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος “Εργάνη” Το 1.316.980 των προσλήψεων που έγιναν το 2017 αφορά εργαζόμενους με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, δηλαδή εργαζόμενους με μισθούς που δεν ξεπερνούν τα 400 ευρώ τον μήνα.
Με λίγα λόγια: Και πιο πολλές ώρες εργασίας, και συνθήκες γαλέρας και μισθοί πείνας.
Η ανεργία επίσημα έχει πέσει στο 20% αλλά με βάση τα παραπάνω στοιχεία το ποσοστό είναι πλαστό. Ένας άνθρωπος που δουλεύει για 340 ευρώ καθαρά, τί είναι; Εργαζόμενος ή άνεργος;
Αν ξαναδιαβάσουμε την άποψη του κ. Κόλλια που αναδημοσιεύσαμε παραπάνω θα βγάλουμε τα συμπεράσματά μας.
Οχτώ χρόνια μνημονίων δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.
Οι εργοδότες μη μπορώντας πλέον να κερδίσουν από την “απόλυτη υπεραξία” της εργασίας στη βάση ενός τυπικού οχτάωρου, μείωσαν το χρόνο εργασίας (αλλά στην ουσία ξέρουμε όλοι ότι το τετράωρο γίνεται πεντάωρο και εξάωρο) αυξάνοντας την απόλυτη υπεραξία που βάζουν στην τσέπη τους.
Ταυτόχρονα μείωσαν και τις αμοιβές αυξάνοντας έτσι και την “σχετική υπεραξία” της εργασίας την οποία καρπώνονται.
Με λίγα λόγια το κόστος της εργασίας μειώθηκε δραματικά προς όφελος των εργοδοτών.
Ας αναρωτηθούμε. Αυτό το 1,3 εκατομμύριο εργαζομένων με μισθό κάτω των 400 ευρώ, τι καταναλωτικές δυνατότητες έχει;
Σε ποια ζωή μπορεί να ελπίζει. Στο ότι θα αλλάξουν κάποια στιγμή θα πράγματα και θα έρθουν οι επενδύτες και η ανάπτυξη;
Η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων δημιούργησε “εργαζόμενους ζόμπι”, που δεν έχουν κανέναν εργασιακό δικαίωμα και στο μόνο που μπορούν να ελπίζουν είναι στο “ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι”...
Επανερχόμενος λοιπόν στο θέμα της κουβέντας με τον φίλο μου, διαπιστώνω ότι μάλλον έχει δίκιο.
Η νέα γενιά, με την ορμή και το πάθος της δημιουργίας που τη διακρίνει, στην παρούσα φάση δεν μπορεί να δει τίποτα θετικό σε αυτή την αγορά εργασίας, ένα στοιχείο έστω που να της εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή ζωή και μια εργασία πάνω στις σπουδές της.
Ας μην κατηγορούμε λοιπόν τα παιδιά που φεύγουν εκτός Ελλάδας. Καλά κάνουν και φεύγουν σε τελική ανάλυση. Όσο για πολιτικούς παράγοντες που κόπτονται για το brain drain, θα πρέπει να ξέρουν ότι όσοι επενδυτές και να έρθουν, αν η αγορά εργασίας μείνει απορρυθμισμένη, οι νέοι θα συνεχίσουν να φεύγουν για χώρες που σέβονται τον εργαζόμενο.