Όταν οι βαριές σιδερένιες πόρτες της φυλακής κλείνουν πίσω σου, σε κυριεύει αυτόματα το αίσθημα της απομόνωσης. Νιώθεις αμέσως ότι κάτι κακό σου συμβαίνει ή θα σου συμβεί στο επόμενο λεπτό. Η σκέψη ότι θα μείνεις για λίγο σε μία φυλακή, για μία επίσκεψη ή για τις ανάγκες ενός ρεπορτάζ, σε καθησυχάζει, αλλά μέχρι να φύγεις κουβαλάς συνεχώς αυτή τη βαριά αίσθηση της απομόνωσης.
Αμέσως μετά, σκέφτεσαι τους ανθρώπους που βρίσκονται μέσα φυλακισμένοι και αναρωτιέσαι...
Αν εσύ ένιωσες έτσι για το λίγο χρόνο που μπήκες μέσα, πως να νιώθει άραγε ο άνθρωπος που βρίσκεται, ή που θα μείνει εκεί χρόνια;
Ότι και να πούμε για τη φυλακή δεν μπορεί να περιγράψει το συναίσθημα του φυλακισμένου.
Στη Θήβα βρίσκονται οι μοναδικές γυναικείες φυλακές στην Ελλάδα. Υπάρχουν βέβαια πτέρυγες γυναικών στη Νεάπολη, στα Διαβατά και στον Κορυδαλλό αλλά φυλακή αμιγώς για γυναίκες μόνο στη Θήβα. Εδώ και μερικούς μήνες μάλιστα στο ίδιο κατάστημα λειτουργεί και αγροτική φυλακή, επίσης η μοναδική στην Ελλάδα, η οποία προς το παρόν έχει δώδεκα κρατούμενες με στόχο στο επόμενο διάστημα να φτάσουν τις τριάντα.
Η αγροτική φυλακή είναι ένα “προνόμιο” για τους κρατούμενους και τις κρατούμενες καθώς σε αντίθεση με όλους τους άλλους βρίσκονται διαρκώς έξω στη φύση (όποιος έχει επισκεφτεί ποτέ φυλακή μπορεί να καταλάβει την αίσθηση του τσιμέντου) και επιπλέον η αγροτική εργασία έχει ένα ευεργετικό μπόνους που αντιστοιχεί σε τρεις μέρες ποινής. Για μία μέρα αγροτικής φυλακής δηλαδή, μειώνεται κατά τρεις μέρες ακόμη η ποινή.
Στις γυναικείες φυλακές της Θήβας, κρατούνται σήμερα περίπου 400 γυναίκες και για πολλές από αυτές, οι δραστηριότητες που παρέχονται, συχνά με τη βοήθεια χορηγών, δίνουν μια ευκαιρία εργασίας με δυνατότητα εξαγοράς μέρους της ποινής αλλά και μια διέξοδο για δημιουργική απασχόληση.
Στη φυλακή λειτουργούν εργαστήριο ραπτικής και ζωγραφικής με τη χορηγία του Ιδρύματος Λάτση και υπάρχουν αρκετές ακόμη δραστηριότητες που κάνουν τη ζωή των κρατουμένων γυναικών λίγο καλύτερη. Θεατρικές ομάδες, παραστάσεις από τη Λυρική σκηνή, εργαστήρι υπολογιστών, μουσική, χορός, χειροτεχνία, σχολείο το οποία έχει μεγάλη ζήτηση από τις κρατούμενες, διάφορα σεμινάρια, βιβλιοθήκες, και ομάδες γυμναστικής.
Αυτή τη στιγμή η φυλακή έχει και 15 παιδιά. Τα παιδιά μένουν με τις μητέρες τους μέχρι τα τρία έτη και μετά πηγαίνουν στο άμεσο συγγενικό περιβάλλον ή αν δεν υπάρχουν συγγενείς σε ιδρύματα. Τα παιδάκια που βρίσκονται στη φυλακή με τις μητέρες τους πάνε σε παιδικό σταθμό της Θήβας ενώ έχει δρομολογηθεί η δημιουργία παιδότοπου ώστε να απασχολούνται εντός της φυλακής.
Μιλώντας με κρατούμενες καταλάβαμε ότι οι δραστηριότητες είναι το καλύτερο ψυχολογικό στήριγμα γι αυτές γιατί πέρα από την επικοινωνία με τους δικούς τους ανθρώπους, είναι το μόνο που τις κρατά σε επαφή με τον έξω κόσμο. Το Δίκτυο Στήριξης Φυλακισμένων και Αποφυλακισμένων Γυναικών, μια ΜΚΟ που στόχο έχει να κάνει όσο το δυνατό καλύτερη τη ζωή των φυλακισμένων γυναικών, ή των γυναικών που προσπαθούν να επανενταχθούν στην κοινωνία μετά την αποφυλάκισή τους, συγκεντρώνει λεφτά από χορηγούς για να στηρίξει τις δραστηριότητες που αναφέραμε παραπάνω.
Σε μια μελλοντική, δικαιότερη κοινωνία, ίσως να μην χρειάζονται φυλακές. Ίσως η φυλακή, ως μέθοδος σωφρονισμού, να έχουν καταργηθεί πολύ νωρίτερα , όπως υποστηρίζει η Αμερικανίδα ακτιβίστρια και διανοούμενη Άντζελα Ντέιβις που πρόσφατα ήρθε και στη χώρα μας.
Για όσο εξακολουθούν να υπάρχουν όμως, καθήκον της πολιτείας αλλά κυρίως της κοινωνίας είναι, να εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες κράτησης, γιατί ο χρόνος στη φυλακή, περνάει δύσκολα. Και τώρα τις γιορτές δυσκολότερα.
Με το CNN Greece μπήκαμε στις φυλακές Θήβας και το αποτέλεσμα το βλέπετε στο βίντεο που συνοδεύει αυτό το κείμενο. Όπως είπαμε και στην αρχή, ότι και να πούμε εμείς για τη φυλακή είναι λίγο. Πέρα από τα τυπικά για την ενημέρωσή μας που πρέπει να ακουστούν, και που για τον περισσότερο κόσμο μικρή σημασία έχουν, η φυλακή είναι χώρος σωφρονισμού όπως έχουν ορίσει το σωφρονισμό οι σύγχρονες κοινωνίες μας αλλά είναι και χώρος καταπιεσμένων συναισθημάτων. Το τι νιώθουν αυτές οι γυναίκες και ο τρόπος που το εκφράζουν ίσως μπορεί να περιγράψει καλύτερα το τί είναι φυλακή.
Είτε κλειστή, είτε αγροτική φυλακή, κανένας άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να συμφιλιωθεί με τη στέρηση της ελευθερίας του. Οι μέρες των Χριστουγέννων περνούν ακόμη πιο δύσκολα πίσω από τα ψηλά τείχη και τα συρματοπλέγματα, αλλά η ζωή συνεχίζεται πισω από τα κάγκελα ψάχνοντας, ή φτιάχνοντας μια ψευδαίσθηση της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας.