Τέλος Οκτώβρη και το ταξίδι προς το νοτιοανατολικό Αιγαίο θυμίζει λίγο καλοκαίρι. Ο καιρός είναι ακόμη καλός και τα μικρά νησιά βλέπουν τους τελευταίους τουρίστες για φέτος. Όταν πιάσουν τα κρύα και τα μποφόρ, τα πράγματα αλλάζουν και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της απομόνωσης που βιώνουν πολλά από αυτά τα νησιά είναι οι ιατρικές παροχές και η έλλειψη ειδικευμένων γιατρών.Πέρα από τις περιπτώσεις επείγουσα ανάγκης, ένα ζήτημα για το οποίο ελάχιστα ακούμε, ίσως γιατί για εμάς στα αστικά κέντρα φαίνεται σαν κάτι μακρινό, είναι το γεγονός ότι στα ακριτικά νησιά είναι δύσκολοι οι τακτικοί προληπτικοί έλεγχοι.
Το κενό αυτό έρχονται να καλύψουν Μη κυβερνητικές Οργανώσεις μεταξύ αυτών και οι Έλληνες Γιατροί του Κόσμου που τα τελευταία δύο και πλέον χρόνια τρέχουν ένα πρόγραμμα στα απομακρυσμένα νησιά, με τη δημιουργία και στελέχωση ιατρείων αλλά και τακτικές επισκέψεις ειδικευμένων γιατρών όπου υπάρχουν ανάγκες για ιατρικές ειδικότητες.
“Η Ελλάδα έχει μια ιδιαιτερότητα γιατί είναι μια νησιωτική χώρα” λέει στο CNN Greece o κ. Αντώνης Ρόμπος, νευρολόγος ψυχίατρος εθελοντής με τους Γιατρούς του Κόσμου.
“Στα μικρά νησιά που ο πληθυσμός είναι μικρός υπάρχει ένας γιατρός συνήθως παθολόγος που δεν έχει όπως το εύρος των γνώσεων όλων των ειδικοτήτων και εκεί υπάρχει η ανάγκη ειδικοτήτων. Στα νησιά οι ασθενείς που χρειάζονται ειδικότητες είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας άνθρωποι.
Οι ασθενείς που βλέπουμε συνήθως πειθαρχούν σε αυτά που τους λέμε αλλά αυτό δεν μπορεί να κρατήσει και πολύ. Χρειάζεται επανεκτίμηση. Θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να επισκέπτονται αυτά τα νησιά ειδικότητες ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Όταν έρχονται γιατροί ειδικοτήτων στα νησιά για συγκεκριμένα περιστατικά οι άνθρωποι τους δέχονται με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση γιατί ο γιατρός αυτός είναι ο ειδικός για το πρόβλημά του
και ακολουθούν με μεγάλη ικανοποίηση τις οδηγίες του.”
Ακριτικές περιοχές
Ξεκινήσαμε από την Αθήνα μια ομάδα γιατρών, με προορισμό την Σύμη και τη Χάλκη όπου για δύο μέρες σε κάθε νησί, οι κάτοικοι θα είχαν τη δυνατότητα να εξεταστούν από ειδικούς γιατρούς.
Η ομάδα είχε καρδιολόγο, οφθαλμίατρο, οδοντίατρο, γυναικολόγο και νευρολόγο. Ειδικά για τα μικρά νησιά που οι περισσότεροι κάτοικοι είναι μεσαίας και μεγάλης ηλικίας οι συγκεκριμένες ειδικότητες είναι απαραίτητες.
Το πρόγραμμα στήριξης των ακριτικών νησιών από τους Γιατρούς του Κόσμου ξεκίνησε το 2015 και από τότε έχουν γίνει επισκέψεις σε πολλά νησιά. Με την οικονομική συνδρομή του Ιδρύματος Limmat έχουν δημιουργηθεί ιατρεία σχεδόν εκ του μηδενός και χρηματοδοτείται η μόνιμη παρουσία γιατρού και νοσηλευτή, καθώς και το κόστος των φαρμάκων για τους ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας.
Με λίγα λόγια υπάρχει πάντοτε γιατρός ο οποίος συνεργάζεται με τον τοπικό γιατρό και ο οποίος μπορεί να έχει ειδικότητα αλλά μπορεί να είναι και αγροτικός γιατρός. Επιπλέον οι ΓτΚ καλύπτουν όλο το κόστος της συμμετοχής των ασθενών στα φάρμακα. Οι κάτοικοι των νησιών αυτών δεν πληρώνουν τίποτα για φάρμακα κάτι που είναι πολύ σημαντικό δεδομένου ότι ένα μεγάλο ποσοστό είναι χαμηλοσυνταξιούχοι.
Ιατρεία έχουν δημιουργηθεί στην Τήλο, στη Φολέγανδρο και στη Χάλκη το οποίο επισκεφθήκαμε και το οποίο έχει έναν γιατρό και έναν νοσηλευτή από το πρόγραμμα των Γιατρών του Κόσμου. Για να καταλάβει κανείς πόσο σημαντική είναι αυτή η προσφορά, η Χάλκη για παράδειγμα εδώ και πολλά χρόνια είχε μόνο αγροτικό γιατρό ο οποίος μετακινείται εκεί από τα γύρω νησιά και αλλάζει κάθε δέκα με δεκαπέντε μέρες. Από τη Χάλκη καλύπτεται επίσης με τον ίδιο γιατρό η Σύμη και η Νίσυρος μέσω μηνιαίων επισκέψεων. Το ιατρείο της Χάλκης συστάθηκε φέτος τον Ιανουάριο, είναι πλήρως εξοπλισμένο και παρέχει επίσης τη δυνατότητα διεξαγωγής αιματολογικών και βιοχημικών εξετάσεων, ηλεκτροκαρδιογραφημάτων και υπερήχων.
Όπως λέει στο CNN Greece o κ. Στέφανος Βλατάκης, χειρουργός στην ειδικότητα και υπεύθυνος γιατρός του προγράμματος των ΓτΚ σε Σύμη, Χάλκη, Νίσυρο, “εκτός από τις παροχές πρωτοβάθμιας περίθαλψης γίνεται ακόμη παροχή φαρμάκου πληρώνοντας τη συμμετοχή όλων των ασθενών. Οι συνταγές των φαρμάκων πηγαίνουν για εκτέλεση στη Ρόδο σε συνεννόηση με τον εκεί φαρμακευτικό σύλλογο ο οποίο αναθέτει κάθε φορά και σε διαφορετικό φαρμακείο την εκτέλεσή τους και ο κόσμος εδώ δεν πληρώνει τίποτα για τα φάρμακά του.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι είμαστε μακρυά από ένα μεγάλο νοσοκομείο, δεν έχουμε τα απαραίτητα εργαλεία είμαστε αποκομμένοι και αποκλειόμαστε συχνά το χειμώνα λόγω καιρού. Τον Αύγουστο πέρασαν από το Ιατρείο 350 ασθενείς. Κάθε μήνα περνούν από τα ιατρεία 130 με 140 άτομα και το καλοκαίρι πολύ περισσότεροι που σημαίνει ότι η ανάγκη του γιατρού είναι πολύ σημαντική. ”
Στο ιατρείο της Σύμης για όσο μείναμε είδαμε και πολλά παιδιά για τον οδοντίατρο. Στα ακριτικά νησιά η στοματική υγεία είναι ένα σοβαρό ζήτημα και η ΓτΚ παρέχουν προληπτικό έλεγχο και αντιμετωπίζουν επείγοντα περιστατικά.
“Επισκεπτόμαστε κόσμο με ετερογενή χαρακτηριστικά που μπορεί να είναι από πρόσφυγες μέχρι παιδιά σε δημοτικά σχολεία” λέει η κ. Σοφία Κουβά οδοντίατρος με τους ΓτΚ. “Κοινό χαρακτηριστικό όλων τους ότι δεν έχουν την δυνατότητα να επισκεφτούν έναν ιδιώτη οδοντίατρο. Η κοινωνική ασφάλιση καλύπτει μόνο ένα εύρος των οδοντιατρικών αναγκών. Η οδοντιατρική πρόληψη είναι παραμελημένη και αυτό το βλέπουμε όταν εξετάζουμε παιδικούς πληθυσμούς. Εκεί τα περιστατικά πολυτεριδονισμού είναι πολλά και αυτό εν μέρει είναι θέμα παιδείας. Βλέπουμε γονείς που έχουν άγνοια για τη στοματική υγεία των παιδιών τους.
Στις μικρότερες κοινωνίες στα ακριτικά νησιά που επισκεπτόμαστε βλέπουμε πολλούς ανθρώπους που έχουν ανάγκη αλλά λειτουργεί λίγο και η λογική του στόμα με στόμα. Θα έρθει δηλαδή κάποιος αν δει να έρχεται και ο γείτονας και εκεί είναι που ανακαλύπτουμε τα πιο σοβαρά περιστατικά και μακροχρόνια παραμελημένες καταστάσεις. Η στοματική υγεία είναι ο καθρέφτης της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Τα στοιχεία και η εμπειρία μας, δείχνουν ότι όσο πιο οικονομικά ευάλωτος είναι κανείς τόσο πιθανότερο είναι η στοματική του υγεία να είναι σοβαρά παραμελημένη” καταλήγει η κυρία Κουβά.
Δυσκολίες το χειμώνα
Οι κάτοικοι των ακριτικών νησιών πολλές φορές νιώθουν, όσον αφορά τα θέματα της ιατρικής φροντίδας ξεχασμένοι από την Πολιτεία. Δεν είναι βέβαια ακριβώς έτσι τα πράγματα καθώς μπορεί να καταλάβει ο καθένας ότι δεν είναι δυνατό να υπάρχει σε κάθε μικρο νησί νοσοκομείο. Στα πλησιέστερα μεγάλα νησιά τα οποία διαθέτουν νοσοκομείο παρέχεται πλήρης ιατρική φροντίδα αλλά πάντα υπάρχουν τα ζητήματα του κόστους και της ταλαιπωρίας. Ειδικά το χειμώνα που κλείνουν τα λιμάνια.
Σε αυτές τις δύο ημέρες που έμεινε η αποστολή σε κάθε νησί εξετάστηκαν περισσότερα από 50 άτομα. Αυτό αμέσως σημαίνει αμέσως ένα οικονομικό όφελος για τους ακρίτες που σε καιρούς κρίσης είναι πολύ σημαντικό. Αν σε αυτό προσθέσει κανείς και τα δωρεάν φάρμακα η βοήθεια είναι πολύ μεγαλύτερη. Και όλα αυτά χωρίς την παραμικρή παρέμβαση από το κράτος.
Το πιο σημαντικό όμως από όλα είναι η ασφάλεια που νιώθουν οι κάτοικοι των νησιών αυτών, γνωρίζοντας ότι έχουν δίπλα τους έναν γιατρό για μια στιγμή ανάγκης.