Θυμάμαι πριν από χρόνια, όταν συζητούσες την προοπτική ενός ταξιδιού στην Κούβα, το χαρακτηριστικό κλισέ που άκουγες ήταν: "να προλάβεις να πας πριν αλλάξει η πολιτική κατάσταση", ή, "να πας πριν πεθάνει ο Φιντέλ". Οι περισσότεροι, που δεν γνώριζαν το νησί, πιθανότατα φαντάζονταν μια χώρα με ατέλειωτες φιέστες, σάλσα μουσική, χρώμα δεκαετίας '50 με παλιά αυτοκίνητα στους δρόμους και ξεβαμμένες τις προσόψεις των σπιτιών, παρθένες παραλίες και εξωτικά κορμιά και ότι όλα αυτά θα χάνονταν όταν ο κομαντάντε θα περνούσε στη αιωνιότητα.

Οι πλέον αρνητικοί θα σου πέταγαν αμέσως "τι να πας να κάνεις στην Κούβα; δικτατορία, φτώχεια, πείνα.... εκτός αν πας για σεξοτουρισμό".
Το στερεότυπο του τριτοκοσμικής κομουνιστικής κόλασης ωστόσο δεν επικράτησε.
Αντίθετα είχε δημιουργηθεί και ακόμη υπάρχει, μια μυθολογία για τον "κομμουνιστικό παράδεισο" με τα ιδιαίτερα τροπικά χαρακτηριστικά που πήρε στο πέρασμα των χρόνων.

Γνώρισα την Κούβα σε εποχές που ο Φιντέλ Κάστρο είχε ακόμη δυνάμεις να εκφωνεί πεντάωρους λόγους και να κατακεραυνώνει τις ΗΠΑ από την πλατεία της επανάστασης.
Σε μια εποχή που η χώρα αγωνιζόταν να σταθεί στα πόδια της, καθώς η Σοβιετική Ένωση πλέον δεν υπήρχε να την βοηθά με χρήμα και πρώτες ύλες και που οι πολιτικές και οικονομικές αλλαγές φάνταζαν ένα μακρινό όνειρο. Από τότε, λόγω και τις ειδικότητάς μου ως συντάκτης διεθνών θεμάτων παρακολούθησα την εξέλιξη της Κούβας και σε σχέση με τις περιφερειακές πολιτικές ανακατατάξεις, προσπαθώντας να έχω πάντα μια ψύχραιμη και σφαιρική άποψη για αυτή την τόσο γοητευτική, από πολλές πλευρές, χώρα.

Θύμα του "ψυχρού πολέμου"
Πίστευα τότε και σε μεγάλο βαθμό πιστεύω ακόμη, ότι η Κούβα ήταν ένα ακόμη θύμα του ψυχρού πολέμου, που η μειονεκτική της θέση, την ανάγκασε να αναζητήσει προστασία στη Σοβιετική Ένωση.
Οι Κουβανοί πολίτες όμως ποτέ δεν συμπάθησαν τους Ρώσους και τη σταλινική πειθαρχία. Απέρριπταν την ρωσική μενταλιτέ και το πρότυπο του κρατικού γραφειοκράτη το οποίο πολύ γλαφυρά παρουσίασε σαν "καραγκιόζη" στις ταινίες του ο Τομάς Γκουτιέρες Αλέα, ο μεγαλύτερος ίσως σκηνοθέτης που έβγαλε τις τελευταίες δεκαετίες το νησί.
Το αστείο, είναι ότι τις ταινίες του Αλέα που ασκούσαν σαφώς κριτική στο καθεστώς και στην μάτσο ιδεολογική καθαρότητα, χρηματοδοτούσε το ίδιο το κουβανικό κράτος.

Τη πρώτη νύχτα που έφτασα στην Κούβα, υποτίθεται ότι θα έμενα σε ένα ενοικιαζόμενο σπίτι κάπου έξω από την Αβάνα, με τη σπιτονοικοκυρά του οποίου είχα συνεννοηθεί τηλεφωνικά.
Όταν έφτασα, η σπιτονοικοκυρά ήταν άφαντη και όταν ήρθε μετά από καμιά ώρα με το πάσο της περασμένα μεσάνυχτα, με πληροφόρησε σαν να μην τρέχει τίποτα ότι το δωμάτιο το είχε δώσει σε άλλους....
Φαντάζεστε σοκ για έναν ευρωπαίο που περιμένει, αν όχι γερμανική πειθαρχία, τουλάχιστον να τηρούνται κάποιοι μίνιμουμ κανόνες;
Η σπιτονοικοκυρά με καθησύχασε.
-Θα μείνεις στον γείτονα μου λέει...
Και σαν να μην τρέχει τίποτα ξυπνά τον γείτονα, ο οποίος σαν να είναι κάτι απόλυτα φυσικό με έβαλε να κοιμηθώ σπίτι του...
Και φυσικά, σε ένα σπίτι πολύ απλό, με ανοιχτές πόρτες και παράθυρα μιας και ήταν αδιανόητο να κινδυνέψω από οτιδήποτε.


Αυτό ήταν ένα μικρό μόνο παράδειγμα για το πως λειτουργούσε ο κόσμος στην Κούβα και όχι μόνο με τον ξένο αλλά και μεταξύ τους οι άνθρωποι και στον επόμενο μήνα που έμεινα στη νησί αυτό έγινε η καθημερινότητά μου.

Σε μια εποχή που υπήρχε έλλειψη καυσίμων, θεωρείτο αδιανόητο να μην πάρεις κάποιον με ωτοστόπ στο αυτοκίνητό σου. Στην Ελλάδα ακόμη και τότε φοβόσουν να πάρεις ωτοστόπ εκτός και αν ήταν κανένας φαντάρος. Εκεί σχεδόν ένιωθες τύψεις που το αυτοκίνητο σου δεν είχε περισσότερες θέσεις.
Όποια πόρτα και να χτυπούσες και ζητούσες μια βοήθεια στην πρόσφεραν μετά χαράς και η λογική της ανοιχτής κοινωνίας που δεν είχε καμία σχέση με τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης ή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης από τα οποία είχα εμπειρία, δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα την τροπικής χαλαρότητας, αλλά και του τρόπου με τον οποία εφαρμόστηκε η επανάσταση που ήταν πολύ πιο ανοιχτή στον να ακούει την κοινωνία.

Οι ελλείψεις και η λιμπρέτα
Στην Κούβα που γνώρισα, ναι, υπήρχαν ελλείψεις ειδών πρώτης ανάγκης και το γεγονός αυτό επέβαλε αυστηρά μέτρα. Το δελτίο ή λιμπρέτα όπως λέγεται, κάτι αδιανόητο για εμάς τους ευρωπαίους, υπήρχε ως μίνιμουμ για τον κάθε πολίτη και παρά τις υποσχέσεις για κατάργησή του υπάρχει ακόμη. Το εμπάργκο ήταν βασικός λόγος για τις ελλείψεις, αφού πλέον δεν υπήρχε η Σοβιετική Ένωση, όμως είναι πλέον καταγεγραμμένο ότι συχνά πυκνά το εμπάργκο έσπαγε από διάφορους πλοιοκτήτες, ακόμη και στα ταραγμένα χρόνια της δεκαετίας του '60 (συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων εφοπλιστών).

Από την άλλη, το εμπάργκο ήταν και ένα εξαιρετικό πολιτικό εργαλείο για την κουβανική ηγεσία να επιβάλει τη σοσιαλιστική πειθαρχεία και να κυνηγά αντιφρονούντες τους όποιους σε πρώτη ευκαιρία τους άφηνε να φύγουν για το Μαϊάμι.
Το εμπάργκο από ένα σημείο και μετά ίσχυε σχεδόν μόνο για τους Αμερικανούς. Εδώ και είκοσι χρόνια Ολλανδικές, Καναδικές και άλλες εταιρίες επενδύουν στην Κούβα είτε σε βαριά βιομηχανία είτε στον τουρισμό. Το 90% των ξενοδοχείων στο Βαραδέρο, την πιο τουριστική περιοχή έχουν ξένους επενδυτές σε ποσοστό 49%.
Στην βιομηχανία νικελίου έχουν μπει Ολλανδοί και Καναδοί. Για πιο εμπάργκο λοιπόν μιλάμε;

Θυμάμαι ένα περιστατικό. Βρισκόμουν σε μία επαρχιακή πόλη, στο Βινιάλες, και μιλούσα έξω από το σπίτι που έμενα με τη σπιτονοικοκυρά. Ξαφνικά εμφανίζεται κάποιος γνωστός της με μια αεροπορική τσάντα στον ώμο. Έρχεται κοντά μας ανοίγει την τσάντα και της δείχνει κάτι. Πρόλαβα και είδα ότι μέσα στην τσάντα ήταν ένα κοτόπουλο!.... Η γυναίκα το παίρνει και μπαίνει στο σπίτι ενώ ο άντρας φεύγει συνωμοτικά....
Μετά από λίγο έρχεται κοντά μου η σύντροφός μου και με ρωτά τι είχε μέσα η τσάντα και προς τις ο συνωμοτισμός.
-Το αυριανό φαγητό μας... της απαντώ. Προφανώς αυτό το κοτόπουλο ήταν από κάποιον που δεν το είχε δηλώσει στο κράτος.
..
Παράπλευρη οικονομία
Ακούγεται φοβερό, για το τι σημαίνει έλλειψη ειδών πρώτης ανάγκης, αλλά έχει και μια ακόμη ανάγνωση γι αυτό που είπαμε παραπάνω. Το πως δηλαδή η ίδια η κοινωνία ξεπερνούσε τα εμπόδια που έβαζε η γραφειοκρατία και είχε αναπτύξει μια αλληλέγγυα οικονομία. Θα πει κανείς και το κράτος δεν το γνώριζε; Και βέβαια το γνώριζε αλλά είτε έκανε τα στραβά μάτια είτε το ενθάρρυνε ανεπίσημα.
Πολύ πριν από το 2.000, στην Κούβα υπήρχε ιδιωτική πρωτοβουλία. Μπορούσες να νοικιάσεις το σπίτι σου ή να ανοίξεις εστιατόριο ή να μετατρέψεις το αυτοκίνητό σου σε ταξί και να πουλάς προϊόντα και υπηρεσίες ελεύθερα, αρκεί να πληρώνεις στο κράτος το φόρο που σου αναλογεί.
Σταδιακά αυτό επεκτάθηκε αλλά θα το αναλύσουμε παρακάτω.

Η πορνεία ήταν πάντα ένα σοβαρό θέμα για την Κούβα αλλά και γύρω από αυτό έχει δημιουργηθεί ένας μύθος. Μετά την διάλυση της Σοβιετική Ένωσης, όταν κορυφώθηκε η οικονομική κρίση, όλο και περισσότερες γυναίκες και άντρες έβγαιναν στο δρόμο με στόχο έναν τουρίστα ή τουρίστρια με δολάρια που θα περάσει μερικές μέρες μαζί τους και ίσως θα τις/τους ερωτευτεί σε τέτοιο βαθμό που θα τις/τους πάρει από το νησί στις ΗΠΑ ή σε κάποια δυτική χώρα.

Όταν είχαν πει κάποτε στον Κάστρο για την πορνεία στην Κούβα η απάντησή του ήταν "ναι αλλά οι δικές μας πόρνες έχουν πτυχίο πανεπιστημίου..."
Ίσως το στερεότυπο για την πορνεία στην Κούβα έχει δημιουργηθεί γιατί εκεί η πορνεία είναι φθηνή (όπως όλα όταν έχεις σκληρό νόμισμα στην τσέπη) αλλά για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους πορνεία υπάρχει, όπως υπάρχει παντού. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν αλλά αν πιστέψουμε τα στοιχεία του Havoscope για τη μαύρη αγορά, η Κούβα δεν είναι μέσα στην πρώτη δεκάδα με τα υψηλότερα ποσοστά πορνείας, όπου αντίθετα είναι οι ΗΠΑ και η Γερμανία. Επιπλέον τα ποσοστά των κρουσμάτων AIDS είναι στο 0,07% , ένα από τα χαμηλότερα στον κόσμο και σε αναλογία είναι έξι φορές χαμηλότερο από τις ΗΠΑ (πηγή UNAIDS Gap Report).

Κάνοντας μια συνολικότερη επισκόπηση για την Κούβα που γνώρισα, αυτό που θα μπορούσα να πω είναι ότι το σύστημά της οικονομικά, αν και είχε τις καλύτερες των προθέσεων απέτυχε. Και απέτυχε γιατί ήταν ενταγμένο σε μια οικονομική λογική η οποία όταν κατέρρευσε, παρέσυρε μαζί της όσους είχαν προσδεθεί στο άρμα της. Βρέθηκε μόνη της αναζητώντας οικονομικό μοντέλο σε ένα εχθρικό περιβάλλον που της ζητούσε να ακολουθήσει το δρόμο που ακολουθούσαν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μετά την πτώση του τείχους. Όμως η Κούβα δεν είναι Βουλγαρία ή Ουγγαρία. Είναι ενταγμένη σε ένα διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον, αποτελεί τμήμα της Λατινικής Αμερικής, έχει πολύ διαφορετική πολιτική παράδοση και για να επιβιώσει εκμεταλλεύτηκε τις μεγάλες πολιτικές αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή.

Το κόστος και τα πλεονεκτήματα του "μοναχικού δρόμου"
Το μοντέλο της οικονομικά απέτυχε να παράξει πλούτο -σύμφωνα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς - ικανό να βελτιώσει με ταχείς ρυθμούς τη ζωή των πολιτών της όπως έγινε στις δυτικές κοινωνίες με την δημιουργία και ανακύκλωση τους χρέους και την μόχλευση του χρήματος, αλλά κοινωνικά δεν μπορεί κανείς να πει ότι απέτυχε. Ειδικότερα μάλιστα αν το συγκρίνει με τις χώρες τις Λατινικής Αμερικής τα τελευταία πενήντα χρόνια, σε κοινωνικό επίπεδο εξασφάλισε ένα μίνιμουμ κοινωνικού κράτους σε όλους τους πολίτες της. Είχε και έχει το καλύτερο σύστημα υγείας, το καλύτερο σύστημα παιδείας, μηδέν αναλφαβητισμό, και είναι πρώτη στην βιοτεχνολογία και στην φαρμακευτική έρευνα. Δεν το λες και λίγο για μια χώρα για πολλά χρόνια σχεδόν απομονωμένη.

Το βασικότερο όμως είναι ότι η κουβανική επανάσταση κατάφερε να δημιουργήσει κουλτούρα. Έδωσε τεράστιο βάρος στην παιδεία ώστε να κάνει την υπόθεση της επιβίωσης της επανάστασης υπόθεση του κόσμου και να του δώσει να καταλάβει ότι "ναι δεν θα έχει όσα αγαθά θα ήθελε, αλλά θα έχει εθνική ανεξαρτησία. Ναι, δεν θα έχει όση βενζίνη θέλει ή χλιδάτη ζωή, αλλά δεν θα χρωστά στο ΔΝΤ ούτε ένα δολάριο. Ναι, δεν θα είναι εύκολος αυτός ο δρόμος και θα έχει δυσκολίες, απογοητεύσεις, πισωγυρίσματα αλλά τουλάχιστον λειτουργεί . " Σε τελική "αν δεν σας αρέσει κάντε επανάσταση ή φύγετε". Το ότι άντεξε πάντως μέχρι σήμερα δεν είναι τυχαίο.
Και αφού πέρασε δια πυρός και σιδήρου ήρθε η στιγμή του φλερτ με την ελεύθερη αγορά.

Πως φτάσαμε στην επίσκεψη Ομπάμα
Ένα αστείο που συνήθιζαν να λένε οι Κουβανοί στη σοβιετική ακόμη εποχή ήταν το εξής: «Προσποιούμαστε ότι δουλεύουμε και αυτοί προσποιούνται ότι μας πληρώνουν». Από το 2010 η κουβανική κυβέρνηση αποφάσισε να σταματήσει να προσποιείται ότι τους πληρώνει, και απλώς να μην πληρώνει. Τον Ιανουάριο του 2010 η κυβέρνηση του Ραούλ Κάστρο αποφάσισε την απόλυση 500.000 δημοσίων υπαλλήλων τους οποίους έσπρωξε ουσιαστικά στην ελεύθερη αγορά και στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Στη συνέχεια προστέθηκαν στους προς απόλυση άλλοι 500.000 υπάλληλοι.

Όπως είπαμε και παραπάνω, το πρώτο άνοιγμα της οικονομίας της χώρας στην ελεύθερη αγορά έγινε μετά την πτώση του τείχους και το πάγωμα της σοβιετικής βοήθειας. Ο Φιντέλ Κάστρο αποφάσισε ότι η οικονομία χρειάζεται λίγο καπιταλισμό και επέτρεψε τότε στους Κουβανούς να φτιάξουν μικρά εστιατόρια και έκανε τα στραβά μάτια όταν οι πολίτες χρησιμοποιούσαν τα αυτοκίνητα τους ως ταξί για να βγάλουν κανά δολάριο. Παράλληλα επέτρεψε και την κυκλοφορία του δολαρίου ως ανταλλάξιμου νομίσματος με σκοπό να μαζεύει το συνάλλαγμα που ήταν πολύτιμο για τις εισαγωγές.
Με την οικονομική ενίσχυση όμως από τη Βενεζουέλα του Ούγκο Τσάβες και την αναζωογόνηση τη οικονομίας, η «περεστρόικα των αδελφών Κάστρο» μπήκε για αρκετά χρόνια στο ψυγείο.

Το Οκτώβριο του 2010 προωθήθηκε ένας νέος νόμος που διεύρυνε τους τομείς της οικονομίας όπου θα επιτρέπετο η ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως η ενοικίαση σπιτιών ενώ επιτράπηκε και η δημιουργία συνεταιρισμών κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών. Επιπλέον επιτράπηκε η πρόσληψη εργαζομένων από ιδιώτες, γεγονός που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ίδρυση μικρών επιχειρήσεων.

Ο Ραούλ Κάστρο είχε δείξει τις προθέσεις του από το 2006 όταν ανέλαβε την εξουσία. Σχεδόν αμέσως επέτρεψε την πώληση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, επέτρεψε τη χρήση κινητού τηλεφώνου, και την είσοδο των Κουβανών σε ξενοδοχεία που μέχρι τότε ήταν μόνο για τουρίστες, εξόφλησε τα χρέη προς τους αγρότες και αύξησε κατά 250% τους μισθούς για τους κτηνοτρόφους. Παράλληλα έγιναν ευκολότερες οι διαδικασίες για να ταξιδέψει ένα Κουβανός στο εξωτερικό, ενώ βρήκε ένα modus operandi με την καθολική εκκλησία η οποία μεσολάβησε για την απελευθέρωση 115 αντικαθεστωτικών. Στην ουσία Κούβα και Βατικανό πούλησαν ο ένας εκδούλευση στον άλλο. Ο Κάστρο χρησιμοποίησε το Βατικανό για την έξωθεν καλή μαρτυρία, δίνοντας του μεγαλυτερο ρόλο στη χώρα.

Την ίδια στιγμή, από την άλλη πλευρά της Καραϊβικής ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έβαζε σιγά σιγά σε λειτουργία το σχέδιο για την προσέγγιση με την Αβάνα που ξεκίνησε με την δυνατότητα αποστολής χρημάτων από Αμερικανοκουβανούς προς τις οικογένειες τους στην Κούβα χωρίς όριο. Επίσης οι Κουβανοί του Μαϊάμι άρχισαν να επενδύουν σε ακίνητα στο νησί, μέσω των οικογενειών τους και κάποιοι άρχισαν να επιστρέφουν ως απλοί συνταξιούχοι καθώς με τη σύνταξη των ΗΠΑ στην Κούβα ζουν πλουσιοπάροχα. Οι πτήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας αυξάνονταν διαρκώς, ενώ συνεχώς απογειώνονται και αεροπλάνα γεμάτα μόνο με εμπορεύματα όπως ποδήλατα, ηλεκτρικές συσκευές, μηχανάκια, ανταλλακτικά και άλλα.

Οι εμιγκρέδες Κουβανοί στέλνουν στις οικογένειες τους περίπου δύο δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Το 2015 ταξίδεψαν στην Κούβα ως τουρίστες 171.000 Αμερικανοί, χωρίς να υπολογίζουμε τους Αμερικανοκουβανούς, νούμερο αυξημένο κατά 77% σε σχέση με το 2014.
Έτσι φτάσαμε στην πρώτη συνάντηση Ομπάμα - Κάστρο πέρυσι στον Παναμά κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της Αμερικής και τελικά στην επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στην Αβάνα την περασμένη εβδομάδα με την οποία κλείνει τυπικά, αλλά ακόμη όχι ουσιαστικά, ένα από τα τελευταία κεφάλαια του ψυχρού πολέμου.

Αμοιβαίο κέρδος από την προσέγγιση ΗΠΑ Κούβας.
Τον Δεκέμβριο του 2014, ο Μπαράκ Ομπάμα έχοντας κατά νου ότι θα μπορούσε να προωθήσει πολύ πιο αποτελεσματικά τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή και να κλείσει τις εκκρεμότητες βελτιώνοντας τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κούβα, ανακοίνωσε την πρόθεσή για πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών.
Μια σειρά από σοβαρά ζητήματα, μεταξύ αυτών τα ενεργειακά, οι διπλωματικές σχέσεις με τις αναδυόμενες δυνάμεις, πχ Βραζιλία, η βελτίωση των σχέσεων με τους "τσαβίστας" του Νοτίου ημισφαιρίου, το μεταναστευτικό, τα ναρκωτικά, και άλλα, περνούν μέσα από την σχέση των ΗΠΑ με την Κούβα.

Γι αυτό όπως σημειώνει και ο Αρτούρο Λόπες Λεβί του ιδρύματος, North American Congress on Latin America, η κίνηση του Ομπάμα μπορεί να ιδωθεί ως προσπάθεια για μεγαλύτερη επιρροή των ΗΠΑ στο δυτικό ημισφαίριο. Φτιάχνοντας λοιπόν ο Ομπάμα τις σχέσεις με την Κούβα μπορεί σε πρώτο επίπεδο να δείχνει ότι συνθηκολόγησε, ουσιαστικά όμως κερδίζει πόντους στη διπλωματική περιφερειακή σκακιέρα. Και φυσικά δημιουργεί και μια νέα μελλοντική αγορά για τους Αμερικανούς επιχειρηματίες.
Και αναφέρουμε την Κούβα ειδικά γιατί χωρίς να είναι μια μεγάλη χώρα, κατά παράδοξο τρόπο ασκεί μεγάλη πολιτική επιρροή και εξελίχθηκε σε διπλωματική δύναμη στην περιοχή που αποτελούσε αγκάθι για την αμερικανική πολιτική.

Αυτό έχει νόημα καθώς το βάρος της Αμερικανικής διπλωματίας μετατοπίζεται πλέον προς τον Ειρηνικό και η Ουάσιγκτον θέλει να κλείσει τα πολλά μέτωπα όπως για παράδειγμα στη Μέση Ανατολή (αν και δύσκολα θα απεμπλακεί από εκεί).
Μπροστά στα δύσκολα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει η Ουάσιγκτον, πχ. Μέση Ανατολή, Ρωσία, ενδυνάμωση της Κίνας οικονομικά και στρατιωτικά, Βόρεια Κορέα, η περίπτωση της Κούβας είναι ένα "τίποτα". Δεν αξίζει τον κόπο και το χρήμα να απασχολείς τόσες δεκάδες διπλωμάτες και πράκτορες για μια αντιπαράθεση γοήτρου.

Ο Ομπάμα στην επιχείρηση εξομάλυνσης των σχέσεων με την Κούβα προχώρησε πέρα από εσκαμμένα παλαιότερων εποχών. Όχι μόνο θέλει αποκατάσταση των σχέσεων αλλά είπε -και αυτό είναι το πιο σοβαρό- ότι για την αποκατάσταση των σχέσεων δεν χρειάζεται να αλλάξει το καθεστώς και ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας θα είναι απόφαση των Κουβανών. Ο Ομπάμα όχι μόνο κρατά αποστάσεις από το κουβανικό λόμπι των ΗΠΑ και τους σκληροπυρηνικούς τους Κογκρέσου που ζητούν ανατροπή του καθεστώτος, αλλά ποντάρει στην επόμενη γενιά ηγετών του νησιού να κάνουν την Κούβα μέλος αυτής της νέας τάξης πραγμάτων στο δυτικό ημισφαίριο, υπό την ηγεσία ασφαλώς, των ΗΠΑ. Μια χώρα που πριν από ένα χρόνο ήταν ακόμη στη λίστα με τις χώρες που ευνοούν την τρομοκρατία. Πρόκειται για αλλαγή πλεύσης τεράστιας πολιτικής σημασίας.
Θεωρείται βέβαιο ότι η αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ - Κούβας θα επηρεάσει θετικά και τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με τις αριστερές κυβερνήσεις της Νοτίου Αμερικής, (Βενεζουέλας, Βολιβίας, Εκουαδόρ -μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου), όχι μόνο γιατί ο Ομπάμα βελτιώνει την εικόνα των ΗΠΑ, αλλά γιατί οι σχέσεις αυτών των χωρών με την Ουάσιγκτον περνούσαν από την Αβάνα και άλλωστε είναι χώρες που παρά το σοσιαλιστικό τους προφίλ έχουν πολύ πιο φιλελεύθερες οικονομίες από την Κούβα.

Για την Αβάνα η αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών είναι μια μεγάλη νίκη. Όπως σημειώνει ο Πέδρο Μπρίγκερ στην ιστοσελίδα NODAL. "Οι Κουβανοί μετά από 60 χρόνια κέρδισαν αυτό που ήθελαν. Την αναγνώριση από τις ΗΠΑ και η επίσκεψη Ομπάμα ήταν ακριβώς η αναγνώριση της επανάστασης ως ισότιμος πλέον συνομιλητής, κάτι που δείχνει ταυτόχρονα πόσο ευέλικτος έχει γίνει ο αμερικανικός καπιταλισμός ".
Μένει ακόμη μια σημαντική εκκρεμότητα που είναι το εμπάργκο. Η βασική πολιτική θέση του Κογκρέσου για αλλαγή του καθεστώτος στην Κούβα δεν μπορεί να αλλάξει σε μία νύχτα και σίγουρα δεν προλαβαίνει ο Ομπάμα να το κάνει. Η συμφωνία όμως αφήνει αρκετό χρόνο στη Κούβα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και αν το όραμα Ομπάμα προχωρήσει, σύντομα το εμπάργκο θα εξελιχθεί σε μια απαρχαιωμένη και μη βιώσιμη συνθήκη για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.