Το τρένο από το Νέο Δελχί πλησιάζει αργά στο Βαρανάσι. Ο σταθμός απέχει μερικές εκατοντάδες μέτρα αλλά ο ελεγκτής δεν μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό να ανοίξει τις πόρτες. Το σκοτάδι διακόπτει μια ασπροφορεμένη γυναικεία φιγούρα, και η έντονη μυρωδιά στον αέρα. Τόσο έντονη που μπορείς να την κόψεις με το μαχαίρι…
Το Βαρανάσι προσφέρει μοναδικές συγκινήσεις στον ταξιδιώτη και μια καταπληκτική θέα στον ποταμό Γάγγη.
Για τους ινδουιστές ένα μπάνιο στον Γάγγη καθαρίζει τις αμαρτίες και εξαγνίζει την ψυχή. Μόνο που τα νερά του ποταμού είναι σήμερα τόσο μολυσμένα που μπορείς να το καταλαβαίνεις πριν ακόμη πλησιάσεις στην ακτή.
Τα πάλαι ποτέ τιρκουάζ νερά έχουν γίνει καφέ ενώ η μυρωδιά από τα περιττώματα και την καμένη σάρκα που μετά τις αποτεφρώσεις καταλήγει στο ποτάμι, σου κόβει την ανάσα.
Ο Γάγγης όχι πια δεν καθαρίζει από τις αμαρτίες, αλλά στέλνει στα νοσοκομεία εκατομμύρια ανθρώπους από τύφο, ηπατίτιδα δυσεντερίες και άλλες ασθένειες.
Οι «άγιοι», ινδουιστές ηγέτες ιδιαίτερα σεβαστοί στην Ινδία αρνούνται να μπουν στο ποτάμι για τις παραδοσιακές θρησκευτικές τελετές, ζητώντας από την κυβέρνηση να καθαρίσει τον ποταμό και να πάρει μέτρα για την επεξεργασία των λυμάτων.
Το «κίνημα των αγίων» καθοδηγείται από τον Μπάμπα Ραμντέφ, έναν θρησκευτικό ηγέτη και δάσκαλο γιόγκα με εκατομμύρια οπαδούς, με πολύ οργανωμένο δίκτυο και δικό του τηλεοπτικό κανάλι. Ο Ραμντέφ απειλεί την εύθραυστη ινδική κυβέρνηση με μαζικές κινητοποιήσεις, απειλές που γίνονται ιδιαίτερα πιεστικές καθώς τον επόμενο Μάιο η χώρα έχει γενικές εκλογές.
Λύματα
Σύμφωνα με την ινδουιστική θρησκεία, ο άνθρωπος δεν πρέπει να παρεμβαίνει αλλοιώνοντας το φυσικό περιβάλλον αλλά στην περίπτωση του Γάγγη- πέρα από το ότι το θέμα εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες - η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Κοντά στις ακτές του ποταμού ζουν περίπου 400 εκατομμύρια άνθρωποι. Αποχετευτικό σύστημα δεν υπάρχει, η φτώχια δεν αφήνει περιθώρια για περιβαλλοντική συνείδηση και το ποτάμι γεμίζει διαρκώς με ανθρώπινα και βιομηχανικά λύματα. Έρευνες του πανεπιστημίου του Βαρανάσι έχουν δείξει ότι η συγκέντρωση βακτηριδίων στο ποτάμι είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από το όριο που επιτρέπει τη χρήση του νερού για μπάνιο. Τα βιομηχανικά απόβλητα είναι τα μόνα που δέχονται κάποια επεξεργασία αλλά αν σκεφτεί κανείς ότι η χημική βιομηχανία της Ινδίας είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο, καταλαβαίνει πόσο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Πέρυσι η κυβέρνηση της επαρχίας Ουτάρ Πραντές αναγκάστηκε να μεταφέρει τόνους καθαρού νερού από τις πηγές του Γάγγη στα Ιμαλάϊα προκειμένου να γίνουν οι θρησκευτικές εκδηλώσεις της Ardh Kumb, της μεγαλύτερης θρησκευτικής γιορτής των Ινδουιστών που γίνεται κάθε έξι χρόνια.
Η μεταφορά νερού όμως δεν λύνει το πρόβλημα. Οι «άγιοι» ζητούν τη δημιουργία κέντρων επεξεργασίας λημμάτων και επιβολή αυστηρών προστίμων σε όσους μολύνουν το ποτάμι. Το θέμα όμως είναι ποιος θα διαχειριστεί ένα σχέδιο σωτηρίας του ποταμού. Οι προηγούμενη εμπειρία δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιόδοξες προβλέψεις. Τα 500 εκατομμύρια ευρώ που επενδύθηκαν στο προηγούμενο σχέδιο- που θεωρητικά τρέχει εδώ και 23 χρόνια- απέδωσε ελάχιστα και όπως καταγγέλουν πολλές οργανώσεις μεγάλο μέρος από αυτά τα χρήματα δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του.
Δημοσιεύτηκε στον Ελεύθερο Τύπο 23-08-2008