Για τους ανά τον κόσμο γκουρμέ αποτελεί τη γεύση φετίχ. Για τους Ιάπωνες τη βάση για τα αγαπημένα τους πιάτα, το σούσι και το σασίμι και για τους περισσότερους από εμάς το ψάρι που δεν θα γευτούμε ίσως ποτέ, ούτε καν κατεψυγμένο.
Καπνιστός, ψητός ή μαριναρισμένος με τροπικά αρώματα, ο γαλαζόπτερος τόνος φιγουράρει πρώτος στα μενού των ακριβών εστιατορίων, σημείο αναφοράς της γευσιγνωσίας, καμιά φορά και του νεοπλουτισμού. Το 80% της παγκόσμιας ποσότητας που αλιεύεται έχει προορισμό τις κουζίνες των ιαπωνικών εστιατορίων και η τιμή του αγγίζει τα 250 δολάρια το κιλό. Το ερώτημα είναι για πόσο ακόμη θα τον απολαμβάνουν οι γευσιγνώστες με τη φουσκωμένη τσέπη, καθώς το περιζήτητο ψάρι βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης λόγω της υπεραλίευσής του.
H επιστημονική ομάδα της ICCAT (Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση του Τόνου του Ατλαντικού) κατέθεσε χθες αναφορά στην οποία συμπεραίνεται ότι οι πληθυσμοί τόνου έχουν συρρικνωθεί κατά 15% τη νέα περίοδο, ποσοστό μείωσης που πληροί τα κριτήρια της Επιτροπής για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών (CITES) ώστε να κηρυχθεί το είδος απειλούμενο και να απαγορευτεί η αλιεία του. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν η αλιεία συνεχιστεί με την ίδια ένταση, ο τόνος θα εξαφανιστεί από τη Μεσόγειο μέχρι το 2012, ενώ μέχρι το 2048 θα έχει εξαφανιστεί εντελώς και από τον Ατλαντικό.
Οι προσπάθειες για τη σωτηρία του γαλαζόπτερου τόνου πέφτουν στο κενό, καθώς εκατοντάδες αλιευτικά συνεχίζουν σχεδόν ανενόχλητα να αλωνίζουν τις θάλασσες της Μεσογείου, καταστρατηγώντας τις ποσοστώσεις που έχει επιβάλει η Ευρώπη και οι διεθνείς οργανισμοί.
Την ίδια ώρα το «αλιευτικό λόμπι» των ευρωπαϊκών χωρών, (στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα), υποχρεώνει τις Βρυξέλλες σε πολιτική απραξία, εγείροντας συνεχώς εμπόδια στην επιβολή αυστηρών περιορισμών στην αλιεία τόνου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχείρησε πριν από δύο μήνες να έρθει ένα βήμα πιο κοντά στην απαγόρευση της αλιείας του τόνου, στηρίζοντας την πρόταση του Μονακό, την πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που απαγόρευσε την εμπορία του συγκεκριμένου είδους. Η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη να στηρίξουν πρόταση για μορατόριουμ στην αλιεία τόνου για ένα μικρό χρονικό διάστημα, μέχρι να ανακάμψουν οι πληθυσμοί του ψαριού στη Μεσόγειο. Η προσπάθειά της όμως έπεσε στο κενό καθώς η πρόταση καταψηφίστηκε από την Ελλάδα την Κύπρο, τη Μάλτα, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Το θέμα προς το παρόν έχει παγώσει αλλά η Επιτροπή θα το ξαναφέρει στο τραπέζι πριν το Μάρτιο στη Σύνοδο της CITES. Η χώρα μας ακολουθεί κατά πόδας τους υπόλοιπους του «club Med» και όπως λέει στον ΕΤ η κυρία Άντζελα Λάζου υπεύθυνη της Greenpeace Hellas για τα απειλούμενα είδη, όχι μόνο δεν συζητά την απαγόρευση της αλιείας τόνου αλλά σε κάθε ευκαιρία ζητεί όλο και μεγαλύτερες ποσοστώσεις.
Σε πρόσφατο δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα Guardian έφερε στο φως αναφορά του γαλλικού ναυτικού που κατέγραψε σωρεία παρανομιών. Συγκεκριμένα, το σκάφος «Αραγκό» έλεγξε 24 αλιευτικά από την Τουρκία, την Ισπανία, την Ιταλία την Ελλάδα και την Κύπρο και κατέγραψε 22 παραβάσεις που έχει επιβάλει η ICCAT. Τα αλιευτικά ψάρευαν χωρίς παρουσία παρατηρητών της ICCAT όπως επιβάλλεται, ενώ οι ποσότητες τόνου που είχαν στα αμπάρια τους ήταν δεκαπλάσιες από αυτές που είχαν δηλωθεί.
Η αναφορά, καταδικάζει ιδιαίτερα την Τουρκία καταγγέλλοντας ότι αγνοεί εντελώς τις ρυθμίσεις και τις ποσοστώσεις. Επιπλέον τα αλιεύματά της είναι κάτω του επιτρεπτού βάρους των 30 κιλών -που θεωρείται το μίνιμουμ το οποίο αντιστοιχεί σε ηλικία του τόνου κατά την οποία το ψάρι θα έχει αναπαραχθεί τουλάχιστον μία φορά.
Η Τουρκία διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο αλιευτικών τόνου και είναι η χώρα που επιβαρύνει περισσότερο τη Μεσόγειο. Έχει θεσπίσει δικά της όρια αλιείας, πολύ υψηλότερα από αυτά της ICCAT και διαθέτει μεγάλη βιομηχανία ιχθυοκαλλιέργειας την οποία συντηρεί με μικρούς σε ηλικία τόνους που αλιεύει και που δεν περιλαμβάνονται στο σύστημα των ποσοστώσεων. Πριν λίγους μήνες η Greenpeace κατήγγειλε ότι έπιασε «επ’ αυτοφώρω» αλιευτικά να βγάζουν σε τουρκικό λιμάνι 10 τόνους μικρών ανώριμων για αναπαραγωγή ψαριών.
Ιχθυοκαλλιέργειες
Στις ιχθυοκαλλιέργειες μέχρι τώρα δεν γίνεται αναπαραγωγή, ενώ μόλις πρόσφατα και σε πειραματικό στάδιο ισραηλινοί επιστήμονες κατάφεραν να πετύχουν καλύτερη γονιμοποίηση του τόνου για την παραγωγή αυγών, τεχνική που βελτίωσαν Έλληνες επιστήμονες του Ινστιτούτο Υδατοκαλλιέργειας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών.
Αυτό σημαίνει ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες τροφοδοτούνται από την ίδια πηγή που τροφοδοτούνται και τα πιάτα μας. Τη θάλασσα.
Οι μικροί σε μέγεθος τόνοι που αλιεύονται δεν επιστρέφουν στη θάλασσα, αλλά μεταφέρονται σε αυτά τα εκτροφεία μέχρι να φτάσουν το επιθυμητό βάρος και να πάρουν τον δρόμο προς τις αγορές. Η Τουρκία διαθέτει τα περισσότερα εκτροφεία και ακολουθούν η Ιταλία η Γαλλία και η Ισπανία. Στην Κροατία αυτή τη στιγμή η εκτροφή τόνου είναι η πιο επικερδής επιχείρηση. Το παράδοξο είναι ότι στις κροατικές αγορές και τα εστιατόρια δεν μπορεί να βρει κανείς ούτε δείγμα τόνου. Αυτές οι ποσότητες μικρών, μη εμπορεύσιμων υπό άλλες συνθήκες τόνων, υπάγονται μεν σε ποσοστώσεις αλλά πρακτικά στερούν από το ψάρι τη δυνατότητα αναπαραγωγής του στην ανοιχτή θάλασσα και δίνουν τη χαριστική βολή στο είδος.
Αριθμοί
- 30 κιλά είναι το μίνιμουμ βάρος τόνου που επιτρέπεται σύμφωνα με τις διεθνείς ρυθμίσεις να αλιευθεί
- Το 80% του τόνου που αλιεύεται παγκοσμίως καταλήγει στην αγορά της Ιαπωνίας
- Το 40% του στόλου αλιείας τόνου ανήκει στην ιαπωνική εταιρία Mitsubishi
- 1 στους 2 τόνους που αλιεύεται στη Μεσόγειο αλιεύεται παράνομα
250 δολάρια το κιλό η μέση τιμή πώλησης τόνου στην Ιαπωνία
-32000 τόνοι είναι το όριο ετήσιας αλίευσης που έχει θέσει η ICCAT
-60000 τόνοι η ποσότητα που αλιεύεται στην πραγματικότητα.
- Η οργάνωση WWF ισχυρίζεται ότι εμπειρογνώμονες της ICCAT συμβουλεύουν την επιτροπή να μειώσει το όριο μεταξύ 8.000 και 15.000 τόνων
Δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο 01-11-2009