Από τον τίτλο αυτού το σημειώματος θα μπορούσε να κανείς να συμπεράνει ότι αυτό, αφορά κυρίως τους επαγγελματίες της ενημέρωσης. Το αντίθετο. Τις μέρες αυτές που είμαστε κλεισμένοι στο σπίτι και αναγκαστικά ή και κατ' επιλογή βομβαρδιζόμαστε από ειδήσεις για την εξέλιξη της κρίσης του κορωνοϊού, αναδεικνύεται η σημασία της πολυφωνίας στην ενημέρωση και της επιλογής των πηγών.
Ο δικτυακός χρόνος είναι πολύ διαφορετικός από τον τηλεοπτικό.
Καταρχάς ο δικτυακός χρόνος δεν κοστίζει σε αντίθεση με τον τηλεοπτικό. Μπορεί να επεκταθεί κατά το δοκούν και τα κανάλια επικοινωνίας είναι αμέτρητα.
Ο χρόνος είναι αυτό που καθορίζει και την ουσία της επικοινωνίας.
Τα επώνυμα μέσα έχουν δεσμεύσεις, και πολύ περισσότερο η τηλεόραση που είναι ένα πολύ ακριβό επιχειρηματικό μοντέλο. Δεσμεύσεις, πολιτικές, οικονομικές κτλ. Όλοι το γνωρίζουμε.
Προχθές το βράδυ έκανα ένα ζάπινγκ στην τηλεόρασή σε τηλεοπτικά κανάλια που είχαν ενημερωτικές εκπομπές για τον κορωνοϊό. Αυτές που έχουμε δει όλοι λίγο ως πολύ το τελευταίο διάστημα. Περνούσαν πρόσωπα γνωστά από τις οθόνες μας με απόψεις που λίγο ως πολύ έχουμε ακούσει και κάποιοι επιστήμονες που στον περιορισμένο χρόνο που τους έδινε ο παρουσιαστής προσπαθούσαν να δώσουν μια εικόνα της κρίσης, χωρίς ιδιαίτερη εμβάθυνση και ερμηνεία.
Είπαμε ο χρόνος είναι λίγος στην τηλεόραση. Από τα πάνελ περνούσαν και κάποιοι πολιτικοί. Οι δύσκολες ερωτήσεις απουσιάζουν όλο αυτό το διάστημα από τις συνεντεύξεις Τύπου και από τα τηλεοπτικά τετ-α-τετ:
- Γιατί δεν κάνουμε περισσότερα τεστ;
- Πόσα είναι τα πραγματικά κρούσματα;
- Γιατί διαμαρτύρονται οι γιατροί για ελλείψεις στα τεχνικά τους μέσα; Μήπως έχουν δίκιο;
- Γιατί στείλατε την αστυνομία στον Ευαγγελισμό;
- Γιατί αφήνετε τις εκκλησίες ανοιχτές;
- Γιατί το σύστημα υγείας είναι αποδεκατισμένο;
- Πόσες προσλήψεις έχουν ολοκληρωθεί;
- Είναι ερωτήσεις που δεν τις ακούμε συχνά και όποιος τις κάνει κινδυνεύει να στοχοποιηθεί.
- Πάμε όμως πάλι πίσω στην τηλεόραση
Την ώρα λοιπόν που έκανα ζάπινγκ παράλληλα είχα ανοιχτό και τον υπολογιστή μου (σχεδόν πάντα ανοιχτός είναι) και έβλεπα μια συζήτηση σε ελληνικό κανάλι, στο οποίο συμμετείχαν επιστήμονες από Ελλάδα και εξωτερικό. Είχαν όλο το χρόνο να αναπτύξουν τις απόψεις τους, χωρίς διακοπές, χωρίς στεγανά στις ερωτήσεις. Κι αν η συζήτηση τραβήξει λίγο παραπάνω όποιος θέλει σταματά να βλέπει.
Όμως η διαφορά εδώ σε σχέση με την τηλεόραση είναι ότι η επιλογή βρίσκεται στο χέρι του θεατή και όχι σε κάποιου παρουσιαστή που θα κόψει τον ομιλητή για χάρη του τηλεοπτικού χρόνου ή γιατί λέει άβολες αλήθειες.
Λίγο μετά έπεσα σε μία εκπομπή από τον ιστοχώρo intercept με τη Ναόμι Κλάιν η οποία είχε όλο το χρόνο να εξηγήσει τις συνέπειες και τους κινδύνους που κατά τη γνώμη της κρύβει ο κορωνοϊός για την οικονομία και τις δημοκρατίες. Πιο αργά πέτυχα πάλι με εκπομπή από το εξωτερικό με επιστήμονες σε δικτυακό κανάλι.
Δεν μπορώ παρά να επιστρέψω και πάλι στον Γάλλο κοινωνιολόγο Πιέρ Μπουρντιέ και την κριτική του για την τηλεόραση.
Έλεγε λοιπόν ο Μπουρντιέ ότι η τηλεόραση δεν είναι μέσο για να προωθεί το διάλογο ή για να ενημερώνει. Είναι για να μεταδίδει και να περνά συγκεκριμένα μηνύματα και ο περιορισμένος χρόνος που διαθέτει στους ομιλητές είναι ένα εργαλείο για την επίτευξη αυτού του σκοπού.
Παρακολουθώντας την συνεχή ενημέρωση από το διαδίκτυο αυτό το διάστημα και τις εκπομπές που βγαίνουν οn line, καταλαβαίνει ακόμη και αυτός που δεν το καταλάβαινε παλιότερα, πόσο δίκιο είχε ο Μπουρντιέ.
Το νέο μέσο με τα καλά και τα κακά του, έχει καταφέρει να σπάσει τους μηχανισμούς της αθέατης λογοκρισίας της μικρής οθόνης και αυτός είναι ένας εφιάλτης για την τηλεοπτική βιομηχανία.
Ναι, σήμερα μπορούμε να ενημερωθούμε καλύτερα και σφαιρικότερα από το διαδίκτυο -όσοι θέλουν- όπου ο όγκος της πληροφορίας είναι πολλαπλάσιος αυτού της τηλεόρασης.
Σύντομα -αν όχι ήδη - αυτό που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε θα είναι όχι η έλλειψη πληροφόρησης, αλλά η λογοκρισία της υπερπληροφόρησης. Αλλά μάλλον ακόμη κι αυτό είναι καλύτερο από μια μονόπλευρη ενημέρωση.