Για πολλούς ταξιδιώτες μια επίσκεψη στις Συρακούσες είναι η εκπλήρωση μιας «εσωτερικής ανάγκης». Για εμάς ήταν μια αποκάλυψη και μια συναισθηματικά φορτισμένη, επιστροφή στις ρίζες.
Το πρώτο πράγμα που παθαίνει ο ταξιδιώτης ερχόμενος στις Συρακούσες είναι μια πολιτιστική σύγχυση και ένας γενικότερος αποπροσανατολισμός, που θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στο εξής ερώτημα:
«Στην Ιταλία βρίσκομαι ή στην Ελλάδα;»

Διαβάζοντας κανείς λίγα μόνο απ όσα έχουν γραφτεί κατά καιρούς για τις Συρακούσες στις περισσότερες των περιπτώσεων την βάζει στο πρόγραμμά του σε μια μελλοντική επίσκεψη στην Νότια Ιταλία.
Να πας δε, στη Σικελία και να μην περάσεις από τις Συρακούσες; Αδύνατο.
Πατρίδα του μεγάλου μαθηματικού Αρχιμήδη, η πόλη ιδρύθηκε το 734 πΧ από τους Κορίνθιους και για πολλά χρόνια υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Μεσογείου. Οι Έλληνες επεκτάθηκαν προς την ενδοχώρα και χρόνια αργότερα οι Συρακούσες έκοψαν τους αποικιοκρατικούς δεσμούς με την Ελλάδα. Η Σικελική Εκστρατεία των Αθηναίων – για όσους κάτι  θυμούνται από τον Θουκυδίδη -  είχε τραγική κατάληξη για τους τελευταίους.
Από εδώ πέρασαν, Άραβες, Βυζαντινοί, Ρωμαίοι, Ισπανοί, Καταλανοί, Ετρούσκοι αλλά η ελληνική επιρροή ήταν καθοριστική, γεγονός που και σήμερα φαίνεται με την πρώτη ματιά.

Ξεκινάμε την γνωριμία μας με την πόλη από το αρχαιολογικό πάρκο της Νεάπολης.
Εδώ θα βλέπουμε  το αρχαίο Ελληνικό θέατρο, εκπληκτικό δείγμα αρχιτεκτονικής, στην ουσία ένα τέλειο γλυπτό, αφού είναι σμιλεμένο εξ ολοκλήρου πάνω στο βράχο.
Πίσω ακριβώς από το θέατρο είναι τα λατομεία στα οποία κατέληξαν αιχμάλωτοι οι Αθηναίοι του Αλκιβιάδη, με  τη σπηλιά του Διονυσίου ή αλλιώς «το αυτί του Διονυσίου».  Λέγεται ότι ο τύραννος Διονύσιος στεκόταν στην κορυφή ης σπηλιάς και λόγω της μοναδικής ηχητικής της,  κρυφάκουγε τις συζητήσεις και τις συνομωσίες των φυλακισμένων.
Διάλειμμα για εσπρεσάκι και μετά λίγο πιο πάνω βλέπουμε και τη ρωμαϊκή αρένα, την τρίτη μεγαλύτερη στην Ιταλία μετά από το Κολοσσαίο και αυτή της Βερόνας

Η πόλη μπορούμε να πούμε ότι είναι μοιρασμένη σε δύο κομμάτια. Την Αρκαντίνα και το νησάκι της Ορτυγίας, την ψυχή της πόλης.
Η Πόρτα Μαρίνα είναι το τελευταίο σημείο προς την Ορτυγία  στο οποίο μπορούν να φτάσουν οι οδηγοί με τα αυτοκίνητα τους. Εξαιρούνται βέβαια οι μόνιμοι κάτοικοι.
Μπαίνουμε στην Ορτυγία, βγάζουμε τις φωτογραφικές μηχανές μας και ξεκινούμε τις βόλτες στα στενά της δρομάκια, και με μόνο ήχο για συνοδεία τα βήματά μας στο πλακόστρωτο να ταράζουν τη μεσημεριανή σιέστα των ντόπιων.

Πιάτσα Ντουόμο
Η κεντρική πλατεία με τον καθεδρικό ναό. Από εκεί ξεκίνησε να χτίζεται η αρχαία πόλη. Στα ερείπια της χτίστηκε η μεγαλοπρεπής εκκλησία σε στιλ μπαρόκ που βλέπουμε σήμερα. Αυτό το μνημείο ζωντανεύει το παρελθόν της πόλης και είναι αδιάψευστος μάρτυρας της ελληνικής παρουσίας στο νησί. Η εκκλησία έχει χτισθεί πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού της Αθήνας και 24 από τις 36 κολώνες δωρικού ρυθμού του αρχαίου ναού κρατούν το μνημείο.
Απέναντι από την είσοδο της εκκλησίας τα προσεγμένα καφέ προσφέρουν ανακούφιση από το περπάτημα, συνοδεία εσπρέσο.
Ένας γάμος  ταράζει την απογευματινή ησυχία, και μας κάνει να βγάλουμε και πάλι τις μηχανές μας. Κόσμος άσχετος, τουρίστες, μαζεύονται να δουν το τελετουργικό και ανακατεύεται μαζί με τους συγγενείς για να χειροκροτήσει το ζευγάρι. Μαζί και ‘μεις.

Πολύ κοντά στην Πιάτσα Ντουόμο είναι η Πλατεία του Αρχιμήδη με τα εντυπωσιακά κτίρια τριγύρω της -πρώην παλάτια-  γοτθικού ρυθμού, δημιουργίες Καταλανών αρχιτεκτόνων. Αν είσαστε τυχεροί ίσως πέσετε πάνω σε κάποια συναυλία τους καλοκαιρινούς μήνες. Αν περπατήσετε παραλιακά την Ορτυγία, …που θα την περπατήσετε, θα δείτε και την πηγή της Αρέθουσας. Ο μύθος λέει η νύφη Αρέθουσα μεταμορφώθηκε σε ρυάκι για να ξεφύγει από τον Αλφειό. εξαφανίστηκε στη θάλασσα και βγήκε στην Ορτυγία. Ο Αλφειός όμως την ακολούθησε και την βρήκε σ’ αυτή τη λιμνούλα…

 Αν πεινάσατε δοκιμάστε γνήσιες «σιτσιλιάνικες» συνταγές σε όποια «τρατορία» σας κάνει «κλικ». Τα  εστιατόρια είναι προσεγμένα και οι γεύσεις απίθανες.
Το μόνο πρόβλημα είναι ότι αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε ελληνικά ωράρια στο φαγητό μάλλον θα μείνετε νηστικοί.
Τρεις με έξι το απόγευμα δύσκολα θα βρείτε εστιατόριο ανοιχτό ενώ για βράδυ αν καθίσετε μετά τις δέκα το πιθανότερο είναι να σας σερβίρουν μόνο γλυκό…

Κάντε την κλασική «περατζάδα» πάνω από το λιμάνι που κάθε απόγευμα πλημμυρίζει κόσμο, παιδιά μικροπωλητές, πλανόδιους μουσικούς και κατεβείτε την οδό Καποντιέτσι χαζεύοντας τις βιτρίνες από τα μικρά μαγαζάκια και τις λεπτομέρειες στα σπίτια. Το όλο σκηνικό θα σας θυμίσει κάτι από Επτάνησα αν και για να πούμε την αλήθεια τα σπίτια και οι γειτονιές στις Συρακούσες, σε αντίθεση με  τα Επτάνησα, πάσχουν από έλλειψη συντήρησης. Πρόβλημα γενικότερο στη Σικελία που αποπνέει μια ατμόσφαιρα εγκατάλειψης.
Αλλά  ίσως τελικά αυτό να είναι και το κλειδί της γοητείας αυτού του τόπου.

Η περιπέτεια της «Μαλένας»
Το 1999 ο διάσημος Ιταλός σκηνοθέτης Τζουζέπε Τορνατόρε (Σινεμά ο Παράδεισος)
έκανε γυρίσματα στις Συρακούσες για την ταινία του «Μαλένα».  Η Μαφία θέλησε να «βγάλει» κι αυτή το «μεροκάματό της» και πίεζε την παραγωγή να πληρώσει. Η παραγωγή δεν υπέκυψε και έτσι ένα μέρος του εξοπλισμού και ήδη τραβηγμένων σκηνών «έκανε φτερά» από τις αποθήκες. Όλοι σκέφτηκαν ότι ήταν έργο τις Μαφίας.
Οι τηλεοράσεις κατακεραύνωναν τους δράστες και οι εφημερίδες είχαν για μέρες το θέμα με εξάστηλους τίτλους. Κάποια στιγμή ο εξοπλισμός επεστράφη και το θέμα εξαφανίστηκε με μιας από τα ΜΜΕ. Λέγεται ότι κάποιος συμβιβασμός έγινε και τελικά έμειναν όλοι ευχαριστημένοι. ¨Όταν αργότερα όμως προβλήθηκε η ταινία η απογοήτευση του κοινού και των κριτικών ήταν τέτοια που πολλοί είπαν, καλύτερα να μην είχε επιστραφεί τίποτα. Ίσως η ταινία να μην είχε τελειώσει ποτέ.
Το ότι η  Μόνικα Μπελούτσι πέταξε από πάνω της αρκετά  ρούχα…. τελικά μάλλον δεν ήταν αρκετό