«Το 1999 ο δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Σουίφτ βρέθηκε στην ανατολική Γκάνα όπου οι τεράστιες κακαοφυτείες προμηθεύουν με φθηνή πρώτη ύλη τις Ελβετικές σοκολατοβιομηχανίες. Στο σάκο του είχε μερικές σοκολάτες. Οι αγρότες δεν είχαν δοκιμάσει ποτέ σοκολάτα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ενθουσιάστηκαν...»
Η γλαφυρή αυτή περιγραφή ανήκει στον Ουρουγουανό συγγραφέα Εντουάρδο Γκαλεάνο αλλά αναφέρεται μόνο σε ένα μέρος τους προβλήματος. Η πιο σκοτεινή πλευρά του είναι αυτή της παιδικής εργασίας στην οποία εξακολουθεί να στηρίζεται η ακόρεστη ζήτηση των αναπτυγμένων χωρών για σοκολάτα, και για την οποία κυβερνήσεις και πολυεθνικές κάνουν τα στραβά μάτια, φυσικά με το αζημίωτο.
Στην Ακτή Ελεφαντοστού τα παιδιά κυκλοφορούν με ματσέτες κρεμασμένες στον ώμο, και έχουν ευδιάκριτα σημάδια από πληγές σε όλο τους το κορμί. Δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ και φυσικά ούτε λόγος για σχολείο. Τα πιο τυχερά πληρώνονται ενώ ένα μεγάλο ποσοστό είναι σύγχρονοι σκλάβοι από γειτονικές χώρες.
Η παιδική εργασία στις φυτείες κακάο σαν εκτεταμένο φαινόμενο ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 και κορυφώθηκε στη δεκαετία του ’90. Βασική αιτία η κατάργηση των προστατευτικών μέτρων που εφάρμοζε η κυβέρνηση της Ακτής Ελεφαντοστού κατόπιν πιέσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Οι αγρότες αναζήτησαν τότε φτηνά εργατικά χέρια και παιδιά ήταν η πιο εύκολη λύση.
Η κινητοποίηση τις διεθνούς κοινότητας πριν από μερικά χρόνια δεν έφερε αποτέλεσμα με συνέπεια να έχουν απομείνει για να φωνάζουν μόνο κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Το πρωτόκολλο του Κακάο
Το 2001 ο Αμερικανός βουλευτής Έλιοτ Έντζελ και ο γερουσιαστής Τομ Χάρκιν, πήραν την πρωτοβουλία να προωθήσουν ένα διεθνές πρωτόκολλο που θα υποχρέωνε τις μεγάλες σοκολατοβιομηχανίες να πάρουν μέτρα για να σταματήσει η αναγκαστική εργασία παιδιών στις κακαοφυτείες της Αφρικής. Η συμφωνία υπεγράφη το Σεπτέμβριο του 2001 από εννέα αφρικανικές κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς και εταιρίες σε Ευρώπη και Αμερική. Το πρωτόκολλο καθιστούσε βασικά υπεύθυνες τις σοκολατοβιομηχανίες να λάβουν μέτρα για την προστασία των παιδιών και να καταγγέλλουν κάθε παράβαση που έπεφτε στην αντίληψή τους.
Τα πιο σημαντικά βήματα σε αυτή την προσπάθεια ήταν η δημιουργία της Διεθνούς Πρωτοβουλίας Κακάο με ρόλο στην ουσία θεματοφύλακα του πρωτοκόλλου και η καθιέρωση ενός συστήματος πιστοποίησης των συνθηκών εργασίας στις κακαοφυτείες. Το πρωτόκολλο έδινε διορία στους εμπλεκόμενους μέχρι το 2005 να ελέγξουν την κατάσταση. Το 2005 πέρασε, κανένας από τους στόχους δεν επετεύχθει και δόθηκε νέα διορία μέχρι το 2008. Η κατάσταση μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι η ίδια κάτι που ανάγκασε πρόσφατα τον κ. Έντζελ να ζητήσει κυρώσεις, καθώς όπως είπε «έξι χρόνια είναι πολλά για να μην έχει γίνει τίποτα». Σε απάντηση η κυρία Άλισον Γουόρντ, εκπρόσωπος της Biscuit Cake δήλωσε πως αυτή τη φορά οι βιομηχανίες θα καταφέρουν να ελέγξουν την κατάσταση.
Σύμφωνα με τη UNICEF 200.000 παιδιά πέφτουν κάθε χρόνο θύματα σκλαβοπάζαρου στην δυτική και κεντρική Αφρική. Η Ακτή Ελεφαντοστού είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή κακάο στον κόσμο (περίπου 40%) και υπολογίζεται ότι στις κακαοφυτείες τις δουλεύουν 109.000 παιδιά. Σύμφωνα με την Συμμαχία κατά της Παιδικής Εργασίας, 15.000 από αυτά προέρχονται από το γειτονικό Μάλι και έχουν πουληθεί σαν σκλάβοι στις φυτείες, όπου δουλεύουν χωρίς πληρωμή και με συνεχή επιτήρηση για να μην αποδράσουν
Το 2005 το Διεθνές Ταμείο για τα Εργασιακά Δικαιώματα κατέθεσε αγωγή κατά των εταιριών Nestle, Cargill και Archer Daniels Midland για την αποτυχία τους να αποτρέψουν τη μεταφορά παιδιών-σκλάβων από το Μάλι στις φυτείες της Ακτής Ελεφαντοστού.
Παιδική εργασία
Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF, 246 εκατομμύρια παιδία σε όλο τον κόσμο είναι θύματα εκμετάλλευσης με τα τρία τέταρτα (περίπου 171 εκατομμύρια) να δουλεύουν σε σκληρές εργασίες που περιλαμβάνουν δουλειές σε ορυχεία, χημικά και επικίνδυνα μηχανήματα. Εκατομμύρια κορίτσια δουλεύουν σαν οικιακοί βοηθοί, απροστάτευτα σε κάθε είδους εκμετάλλευση. Περίπου 5,7 εκατ. πέφτουν θύματα σκλαβοπάζαρου, 1,8 εκατ της βιομηχανίας της πορνείας και της πορνογραφίας ενώ 0,3 εκατ. συμμετέχουν σε αντάρτικους στρατούς. Συνολικά όμως το 70% δουλεύει σε αγροτικές εργασίες.
Η Ασία έχει τη θλιβερή πρωτιά με 127,3 εκατομμύρια παιδιά από 5 μέχρι 14 ετών να εργάζονται και ακολουθεί η υποσαχάριος Αφρική με 48 εκατομμύρια. Τρίτη κατά σειρά είναι η Λατινική Αμερική με 17,4 εκατ παιδιά.
Για περισσότερες πληροφορίες:
www.laborrights.org
Δημοσιεύτηκε στον Ελεύθερο Τύπο 29-03-2007