Μεσημέρι στο λιμάνι της Πάτρας. Στο μεγάλο πάρκινγκ, που περιμένουν οι νταλίκες της σειρά τους για να επιβιβαστούν στα καράβια, δεκάδες μετανάστες ψάχνουν τρόπους να κρυφτούν σε μία μπαγκαζιέρα ή στην καρότσα. Λιμενικοί με μοτοσυκλέτες προσπαθούν διαρκώς να τους απωθήσουν προς τον εξωτερικό φράχτη του λιμανιού ενώ οδηγοί επιτηρούν τα οχήματα για να αποτρέψουν πιθανή παραβίαση των φορτίων τους.Τα δύο εγκαταλελειμμένα εργοστάσια της Αβέξ και του Λαδόπουλου απέναντι από το νέο λιμάνι έχουν μετατραπεί σε άτυπα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και σε ορμητήρια για το λιμάνι με στόχο το πέρασμα στην Ιταλία.
Όπως αναγνωρίζει ο πρόεδρος και ΔΣ του Οργανισμού Λιμένα Πάτρας, κ. Νίκος Κοντοές, από τη στιγμή που έκλεισαν τα βόρεια σύνορα της χώρας μας, οι πιέσεις από πρόσφυγες και μετανάστες προς το λιμάνι έχουν αυξητική τάση.
Αφήνω τα κτίρια των κεντρικών υπηρεσιών του λιμανιού και κατευθύνομαι προς την κύρια πύλη εισόδου των οχημάτων στο χώρο το ISPS. Ήδη έχουν σχηματιστεί ουρές από νταλίκες και ΙΧ και βάση στατιστικής, σε κάποια από αυτά τα οχήματα θα πρέπει να είναι κρυμμένοι μετανάστες. Κάποιοι ίσως καταφέρουν να ξεγελάσουν τον έλεγχο αλλά οι περισσότεροι θα συλληφθούν.
Ομάδες αντρών της ασφαλείας του λιμανιού υπό το βλέμμα των αντρών του λιμενικού ελέγχουν τις νταλίκες εξονυχιστικά.
Πρώτα στην καρότσα και μετά στο εσωτερικό τους. Μπαίνουν μέσα στα εμπορεύματα και ψάχνουν με της βοήθεια φακών σε πιθανές κρύπτες. Αν υπάρχει υπόνοια ότι κάποιος μετανάστης κρύβεται κάπου τότε αναλαμβάνει το ειδικό σκάνερ του λιμενικού. Πρόκειται για ένα όχημα που φέρει ειδικό εξοπλισμό και στην ουσία “ακτινογραφεί” ολόκληρη τη νταλίκα.
Το σκάνερ του λιμεναρχείου Πατρών έχει εντοπίσει μετανάστες ακόμη και μέσα στα ντεπόζιτα των φορτηγών. Πηγή CNN Greece
Αν κάποιος μετανάστης έχει κρυφτεί σε κάποια κρύπτη τον εντοπίζει αμέσως. Επίσης το συγκεκριμένο μηχάνημα μπορεί να εντοπίσει τα πάντα, από λαθραία τσιγάρα μέχρι ναρκωτικά. Οι άντρες του λιμενικού που κάνουν αυτή τη δουλειά γνωρίζουν καλά την κατασκευαστική ανατομία των οχημάτων αυτών και όταν διαπιστώσουν ότι κάτι μέσα στο όχημα παρουσιάζει διαφορές τότε προχωρούν σε περαιτέρω έλεγχο που μπορεί να φτάσει μέχρι και το πλήρες ξεφόρτωμα του οχήματος.
Το τελευταίο στάδιο ελέγχου είναι τα ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά.
Μια νταλίκα με βουλγάρικες πινακίδες εισέρχεται στο σημείο ελέγχου. Είναι από αυτές που τα τοιχώματα της καλύπτονται από κουρτίνα μουσαμά, που σημαίνει ότι είναι οι από αυτές που προτιμούν οι μετανάστες. Ο οδηγός της δείχνει ατάραχος.
Οι άνθρωποι της ασφάλειας ανεβαίνουν με σκάλες πάνω στη νταλίκα και διαπιστώνουν ότι έχουν κρυφτεί δύο μετανάστες, τους οποίους κατεβάζουν με τη βοήθεια των λιμενικών. Η νταλίκα στη συνέχεια πάει σε ειδικό χώρο μέσα στο λιμάνι και σχηματίζεται δικογραφία για τον οδηγό. Οι μετανάστες που συνελήφθησαν θα κρατηθούν για μερικές ώρες και στη συνέχεια, αν έχουν χαρτιά θα αφεθούν ελεύθεροι.
Σύλληψη μετανάστη που είχε κρυφτεί μέσα σε νταλίκα. Πηγή: CNN Greece
Το ειδικό σκάνερ του λιμεναρχείου εξετάζει κάθε όχημα για το οποίο υπάρχουν υπόνοιες ότι μπορεί να κρύβει μετανάστες. Κατά καιρούς έχουν βρεθεί άνθρωποι στις πιο απίθανες κρύπτες με μια νταλίκα, όπως για παράδειγμα στο φίλτρο της καμπίνας του οδηγού, μέσα στη μηχανή, μέσα στο ντεπόζιτο του καυσίμου το οποίο είχε διαμορφωθεί κατάλληλα ώστε να χωράει τρεις ανθρώπους αλλά και μέσα στα εμπορεύματα σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους.
Διακινητές και ανήλικοι
Πέρα από τις απόπειρες των μεταναστών να χωθούν σε μία κρύπτη στη νταλίκα έχουμε συχνά και περιπτώσεις οδηγών που προσπαθούν να περάσουν μετανάστες στην Ιταλία με αντάλλαγμα χρήματα.
“Από την εμπειρία μας τόσα χρόνια στους ελέγχους μπορούμε να διακρίνουμε αν ο μετανάστης έχει κρυφτεί πρόχειρα σε ένα φορτηγό ή υπάρχει συνεργασία του οδηγού” θα πει στο CNN Greece o λιμενάρχης Πατρών κ. Δημήτρης Κυριακουλόπουλος. Επειδή το φορτηγό δεν μένει πολύ χρόνο στο πάρκινγκ του λιμανιού οι μετανάστες δεν έχουν το χρόνο να κρυφτούν καλά ή να βρουν κάποια κρύπτη.
Video: Δημήτρης Κυριακουλόπουλος, Κεντρικός λιμενάρχης Πατρών
Σε αυτή την περίπτωση όταν τους βρίσκουμε ενημερώνουμε τον εισαγγελέα ότι πρόκειται κατά την εκτίμησή μας για αυτόβουλη προσπάθεια του μετανάστη έτσι ώστε να μην ταλαιπωρείται ο οδηγός. Σε άλλες περιπτώσεις όμως που είναι φανερό ότι οι μετανάστες δεν μπορούν να έχουν μπει σε μια κρύπτη του φορτηγού χωρίς τη συνεργασία του οδηγού, ακολουθείται η νόμιμη διαδικασία, το φορτηγό παραμένει στο λιμάνι και σχηματίζεται δικογραφία σε βάρος του οδηγού.
Κάποιες φορές, όπως μία περίπτωση πριν από μερικές μέρες , συλλαμβάνουμε και ιδιώτες που προσπαθούν να περάσουν μετανάστες στο λιμάνι με το ΙΧ τους.
Από τον Ιανουάριο μέχρι του Ιούλιο του 2017 συλλάβαμε 52 διακινητές, συνεργούς μεταναστών.”
Πάντως φαίνεται ότι τα μέτρα ασφαλείας λειτουργούν γιατί αν και έχουν υπερδιπλασιαστεί οι συλλήψεις δεν έχουμε αντίστοιχη αύξηση στις επιστροφές μεταναστών από την Ιταλία. Τα νούμερα είναι λίγο πιο ψηλά σε σχέση με πέρυσι αλλά δεν αντιστοιχούν σε καμία περίπτωση στον αριθμό των συλλήψεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του λιμεναρχείου, στην περίοδο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2017 είχαμε 91 επιστροφές.
Στο ημιαξόνιο ανάμεσα στις ρόδες της νταλίκας, κρύβονται αρκετοί μετανάστες προκειμένου να περάσουν τον έλεγχο του λιμανιού. Πηγή : CNN Greece
“Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι με τους ανήλικους” λέει ο κ. Κυριακουλόπουλος. “Σύμφωνα με το νόμο και πολύ σωστά, ο ανήλικος χρίζει διαφορετικής αντιμετώπισης. Όταν εντοπίζω έναν ανήλικο κρυμμένο κάτω από ένα φορτηγό, δεν μπορώ να τον βάλω στον ίδιο χώρο με έναν ενήλικα. Σ΄ αυτή την περίπτωση τους μεταφέρουμε σε ένα χώρο που διαμορφώσαμε πρόσφατα, μέχρι να αναλάβει το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης να βρει μία θέση σε κάποια δομή για να τον στείλουμε. Όμως αυτό καθυστερεί πολύ και ένας ανήλικος μπορεί να μείνει εδώ και ένα μήνα”.
Λαδόπουλος – Αβέξ, δύο άτυπα γκέτο
Πίσω στα γκέτο των παλιών εργοστασίων η μέρα κυλά αργά και βασανιστικά. Τα δύο εγκαταλελειμμένα εργοστάσια του Λαδόπουλου και της Αβέξ, είναι γεμάτα σκηνές, αυτοσχέδιες κουζίνες και βουνά από σκουπίδια. Για καθαρό νερό υπάρχουν δυο βρύσες και για συνθήκες υγιεινής ούτε κουβέντα.
Ο Σαμίρ, κρατά ένα ρολόι και προσπαθεί να το πουλήσει για 15 ευρώ, για να αγοράσει δεδομένα για το κινητό του τηλέφωνο. Παρά το όσα λέγονται για την επικινδυνότητα στα δύο εργοστάσια, οι άνθρωποι είναι πολύ φιλικοί, έχουν ελάχιστη πληροφόρηση για την ευρωτουρκική συμφωνία και το μόνο που χρειάζεται να ξέρουν είναι ότι δεν καλύπτονται από τη συμφωνία και το πέρασμα στην Ιταλία είναι όπως λένε, η μόνη γι αυτούς διέξοδος.
Όταν δεν προσπαθούν να χωθούν σε μία νταλίκα σκοτώνουν το χρόνο τους μέσα και περιμετρικά από τα εργοστάσια και οργανώνουν την επόμενη προσπάθειά τους.
Ο διακινητές τους ζουν και αυτοί εκεί, απομονωνόμενοι συνήθως, πουλούν νταηλίκι και κρατούν αποστάσεις από τα μέσα ενημέρωσης που συχνά επισκέπτονται τους χώρους.
Ο Ιντρις μου υποδεικνύει που είναι οι χώροι που συνήθως μαζεύονται και προτιμά να μη πλησιάσει προς τα εκεί. Επιμένει να μη μας δουν να μιλάμε κατ ιδίαν γιατί όπως λέει έχει δεχθεί αρκετές φορές απειλές.
Τα δύο εργοστάσια, της Αβέξ και του Λαδόπουλου, θυμίζουν σκουπιδότοπο. Πηγή CNN Greece
O εγκλωβισμός των μεταναστών αναπόφευκτα προκαλεί εντάσεις και συμπλοκές. Όσο ήμουν στο εργοστάσιο της Αβέξ μια ομάδα Πακιστανών επιτέθηκε σε Μαροκινούς με αποτέλεσμα έναν ελαφρύ τραυματισμό ο οποίος είχε να κάνει με χρήματα που ζητούσαν οι διακινητές για να αφήσουν κάποιους Μαροκινούς να προσπαθήσουν να κρυφτούν σε κάποια νταλίκα.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους που βρίσκονται στα παλιά εργοστάσια έχουν την προσωρινή άδεια που πήραν όταν έφτασαν σε κάποιο νησί. Άλλοι δεν έχουν καθόλου χαρτιά και πολλοί αν και έχουν, δεν τα παρουσιάζουν όταν συλληφθούν φοβούμενοι την απέλαση.
Το εντυπωσιακό πάντως είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός είναι ανήλικοι, οι οποίοι δεν έχουν καμία πληροφόρηση ότι γι αυτούς προβλέπεται ειδική φιλοξενία από το ελληνικό κράτος και βοήθειά για την επανασύνδεση με την οικογένειά τους. Οι περισσότεροι από αυτούς πιέζονται από τις οικογένειές τους να φτάσουν όσο το δυνατό γρηγορότερα σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα ώστε να πάρουν άσυλο και σιγά σιγά να τραβήξουν κοντά τους και την υπόλοιπη οικογένεια.
Όσους άφησε απ’ έξω η ευρωτουρκική συμφωνία
Ο Ίντρις είναι 17 ετών και έφτασε στην Ελλάδα με τον 16χρονο αδερφό του μετά από ταξίδι δύο ετών. Ο πρώτος που έφυγε από το Αφγανιστάν ήταν η αδερφή του γιατί ήθελαν να την πάρουν νύφη μια οικογένεια Ταλιμπάν. Μετά από απειλές αναγκάστηκε να φύγει και αυτός με τον αδερφό του. Αρχικά πήγε στο Πακιστάν, από εκεί με πλοίο στο Ιράν, στη συνέχεια στην Τουρκία από όπου πέρασε στην Ελλάδα από τον Έβρο. Όταν έφτασε στην Αθήνα αρχικά έμενα στη Βικτώρια και τις τελευταίες δύο εβδομάδες βρίσκεται στην Πάτρα.
Περίπου 350 πρόσφυγες και μετανάστες ζουν στα δύο εργοστάσια. Πηγή: CNN Greece
Έχει προσπαθήσει τουλάχιστον 20 φορές να κρυφτεί σε μια νταλίκα και σε δύο περιπτώσεις κατάφερε αν μπει σε κάποια κρύπτη, χωρίς όμως να καταφέρει να περάσει. Αρκετές φορές τραυματίστηκε και κάποιες φορές όπως λέει υπέστη κακομεταχείριση από τους λιμενικούς. Τις δύο φορές που συνελήφθη δεν τον ρώτησαν την ηλικία του.
Όπως λέει, οι διακινητές στον καταυλισμό έχουν ταρίφα ανάλογα με την εθνικότητα. Συνήθως για τους Πακιστανούς είναι 2000 ευρώ και για τους Αφγανούς 1000 ευρώ. Οι τιμές αυτές ισχύουν αν τα χρήματα μπουν μπλοκαρισμένα σε ένα λογαριασμό. Για μετρητά οι τιμές παίζουν από 300 έως 500 ευρώ.
Ο Νατνίμ είναι από τον Πακιστανικό τομέα του Κασμίρ. Στην πατρίδα του είχε εμπορικό κατάστημα αλλά στην περιοχή που ζούσε γίνονταν τακτικά στρατιωτικές επιχειρήσεις. Πούλησε ότι είχε και δεν είχε και έφτασε μέχρι την Ελλάδα. Το ταξίδι μέχρι εδώ του έχει κοστίσει περίπου 4.000 ευρώ και η οικογένειά του περιμένει πως και πως να φτάσει στην Ευρώπη να πάρει άδεια εργασίας για να αρχίσει να τους στέλνει χρήματα. Δεν έχει άλλα χρήματα για να πληρώσει διακινητή και προσπαθεί μόνος του να περάσει στην Ιταλία. Μέχρι την ημέρα που μιλάγαμε δεν είχε καταφέρει να μπει σε κάποια νταλίκα παρά μόνο να κρυφτεί δύο φορές κάτω από την καρότσα, όπου και έγινε αντιληπτός από την ασφάλεια.
Ο Σαμίρ στις δύο εβδομάδες που βρίσκεται στην Πάτρα προσπαθεί κάθε μέρα αλλά μέχρι την ημέρα που τον συνάντησα μόνο τέσσερις φορές κατάφερε να μπει σε μία νταλίκα και να κρυφτεί. Μια φορά μπήκε στην καμπίνα του οδηγού και όταν ο οδηγός τον αντιλήφθηκε έφαγε πολύ ξύλο.
Προσπαθεί μόνος του να περάσει στην Ιταλία γιατί και αυτός φοβάται τους διακινητές. Όπως λέει πριν από ένα μήνα ένας διακινητής μαχαίρωσε ένα μετανάστη ο οποίος τελικά πέθανε.
O Σαμίρ μια εβδομάδα μετά από αυτή τη φωτογραφία, κατάφερε να περάσει στην Ιταλία. Πηγή: CNN Greece
Ο Σαμίρ δούλεψε για επτά χρόνια στο Αφγανιστάν με το ΝΑΤΟ και όπως λέει αν έχεις δουλέψει με το ΝΑΤΟ δεν θα είσαι ποτέ πια ασφαλής.
Το εξήγησα λίγο πως έχει η κατάσταση με την ευρωτουρκική συμφωνία και τι έχει συμβεί κατά καιρούς με τα παράνομα camps των μεταναστών, και απογοητεύτηκε.
Μια εβδομάδα μετά από αυτή την κουβέντα μας μου έστειλε ένα μήνυμα στο Facebook. Είχε καταφέρει να περάσει στην Ιταλία.
Η απάντηση της πόλης
Ο Λαδόπουλος και η Αβέξ είναι δύο άτυπα στρατόπεδα μεταναστών για τα οποία ελάχιστη συζήτηση γίνεται από τους καθ ύλην αρμόδιους. Μπορεί να μην φτιάχτηκε Κέντρο Φιλοξενίας στην Πάτρα αλλά είτε το θέλουμε είτε όχι υπάρχουν δύο άτυπα. Και η πόλη παρά το γεγονός ότι έχει κακές μνήμες από τον προηγούμενο καταυλισμό μεταναστών στην ανατολική πλευρά ακτογραμμής της ο οποίος είχε καταστραφεί από φωτιά, έχει ανταποκριθεί αρκετά καλά στο πρόβλημα.
Βέβαια θα πρέπει να τονίσουμε ότι η παλιά βιομηχανική ζώνη της Πάτρας δεν έχει πολλές κατοικίες και είναι λίγο απομονωμένη από το κέντρο που σημαίνει ότι οι καταυλισμοί εκεί “ενοχλούν” λιγότερο.
Αρχικά ο Δήμος πήγε με συνεργεία καθαριότητας στο εργοστάσιο του Λαδόπουλου για να καθαρίσει το χώρο και στη συνέχεια οργάνωσε σισίτια τρεις φορές την εβδομάδα γιατί οι άνθρωποι εκεί δεν είχαν τίποτα να φάνε μιας και οι περισσότεροι έχουν ξοδέψει και τις τελευταίες οικονομίες τους.
Το παλιό εργοστάσιο του Λαδόπουλου ανήκει στο Δήμο και έτσι η δημοτική αρχή μπορεί να κάνει κάποιες εργασίες όπως το να βάλει ντουζιέρες και κρεβάτια για να γίνουν λίγο πιο ανθρώπινες οι συνθήκες.
Αλληλέγγυοι και Δήμος Πατρών, προσπαθούν να κάνουν τη ζωή των μεταναστών λίγο καλύτερη. Πηγή: CNN Greece
Και πάλι πρέπει να τονίσουμε ότι η πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής κινείται σε μια λεπτή κόκκινη γραμμή γιατί από τη μια δεν μπορεί να αφήσει αυτούς τους ανθρώπους στην τύχη τους και από την άλλη κάνοντας αυτές τις εργασίες αποδέχεται ατύπως την ύπαρξη ενός camp στα όρια της πόλης. Ο Δήμος επίσης στέλνει και ιατρικό προσωπικό για την εξέταση των μεταναστών. Στην Αβέξ δεν μπορεί να κάνει ανάλογες εργασίες γιατί είναι ιδιωτικός ο χώρος αλλά και εκεί προτίθεται να καθαρίσει το χώρο.
Στις προσπάθειες αυτές του Δήμου συμβάλει η Κίνηση Υπεράσπισης Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών της Πάτρας που φροντίζει να πηγαίνει καθημερινά στους καταυλισμούς τρόφιμα και ρούχα.
Ομάδες ξένων εθελοντών επίσης φροντίζουν για την σίτιση των μεταναστών αλλά και για παρουσία ιατρικού προσωπικού καθημερινά καθώς υπάρχουν πολλά περιστατικά μικροτραυματισμών λόγω των προσπαθειών των προσφύγων να περάσουν το λιμάνι, μικροτραυματισμοί από αψιμαχίες μεταξύ τους και πολλά δερματικά προβλήματα από τις κακές συνθήκες υγιεινής και τα έντομα.