"Είμαι δανειολήπτρια ελβετικού φράγκου. Πήρα το 2007 ένα δάνειο των 200.000 ευρώ με αρχική δόση 1080 ευρώ. Μετά από 9 χρόνια αποπληρωμής, και ενώ έχουν καταβληθεί γύρω στις 116 με 118 χιλιάδες ευρώ αυτή τη στιγμή η δόση που αποπληρώνω είναι στα 1470 και το άληκτο κεφάλαιο περίπου στις 200.000 ευρώ".
Η κυρία Δέσποινα Σονιάδου είναι μια από τις χιλιάδες δανειολήπτριες που σήμερα έχει παγιδευτεί στη σκληρή ισοτιμία του ελβετικού νομίσματος με το ευρώ.
Οι πρόσφατες εξελίξεις σε δικαστικό επίπεδο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας του 2014 για τους όρους των στεγαστικών δανείων, δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό στις τράπεζες και στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου οικονομίας για μια διευθέτηση του προβλήματος, που αφορά περίπου 70.000 οικογένειες.
Επιπλέον, οι δανειολήπτες ετοιμάζονται για ένα νέο γύρο δικαστικών αντιπαραθέσεων με τις τράπεζες.
Σημείο καμπής για την εξέλιξη της υπόθεσης, θεωρείται η πρόσφατη απόφαση του μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών στις 24 Μαΐου, το οποίο έκανε δεκτή την συλλογική αγωγή της Γενικής Ομοσπονδίας Καταναλωτών ΙΝΚΑ και άλλων καταναλωτικών ενώσεων με την προσθετή παρέμβαση του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου (ΣΥΔΑΝΕΦ) , και η οποία δικαιώνει τους δανειολήπτες επιβάλλοντας στις τράπεζες όχι μόνο να δέχονται την αποπληρωμή των δανείων με την αρχική ισοτιμία της εκταμίευσης, αλλά και τον συνυπολογισμό όλων των χρεώσεων, δηλαδή τόκων και καταβολών κεφαλαίου εκ μέρους των δανειοληπτών που έχουν γίνει κατόπιν της μετατροπής του ελβετικού φράγκου σε ευρώ, με βάση την ισοτιμία κατά τον χρόνο εκταμίευσης.
Σημαντική δικαστική απόφαση
Το γεγονός της "ιστορικής απόφασης", όπως τη χαρακτηρίζει η δικηγόρος του ΣΥΔΑΝΕΦ Αριάδνη Νούκα, ισχυροποιεί την διαπραγματευτική θέση των δανειοληπτών για τις τρεις ακόμη συλλογικές αγωγές που εκκρεμούν, αλλά και για μια πιθανή εξωδικαστική διευθέτηση. Όπως είπε στο CNN Greece ο πρόεδρος του ΣΥΔΑΝΕΦ, Παντελής Αντωνιάδης: "Δεν διαπραγματευόμαστε τίποτε άλλο πέρα από την απόφαση της συλλογικής αγωγής. Είμαστε ανοιχτοί αν μας προταθεί μια πολιτική ρύθμιση, αλλά επί των αποφάσεων της αγωγής."
Στην περίοδο 2006 -2008, δόθηκαν πολλά δάνεια σε ελβετικό φράγκο καθώς οι δανειολήπτες επωφελούνταν από το χαμηλό επιτόκιο, γιατί τα συγκεκριμένα δάνεια τοκίζονται με βάση το libor
(επιτόκιο που ισχύει για τη διατραπεζική αγορά). Εκείνη την περίοδο η ισοτιμία κυμαινόταν μεταξύ 1,5 και 1,6 ελβετικά φράγκα ανά ευρώ. Από το 2009 ωστόσο, όταν άρχισε να βαθαίνει η οικονομική κρίση και να διαφαίνεται η κρίση στην ευρωζώνη, το φράγκο έγινε επενδυτικό καταφύγιο με αποτέλεσμα η ισοτιμία να ανατραπεί και να υποχρεώσει κάποια στιγμή την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας να κλειδώσει την ισοτιμία στα επίπεδα του 1,2 ελβετικά φράγκα ανά ευρώ.
Ήδη οι ζημιές για τους δανειολήπτες ήταν σημαντικές καθώς πέρα από την απώλεια εισοδήματος που υπέστησαν λόγω κρίσης, είδαν τη δόση του δανείου τους να αυξάνεται σημαντικά. Και σαν να μην έφτανε αυτό, πέρυσι η Ελβετία μετά την απόφαση του Μάριο Ντράγκι για ποσοτική χαλάρωση, απελευθέρωσε και πάλι την ισοτιμία με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να βρίσκεται κοντά στο 1,1 φράγκα ανά ευρώ.
Για να λέμε όμως όλες τις παραμέτρους τις υπόθεσης, το επιτόκιο στα συγκεκριμένα δάνεια έχει υποχωρήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Από το 3,7% περίπου, που ήταν το 2007 σήμερα είναι στο 0,35%. Αυτή η υποχώρηση ωστόσο δεν είναι από μόνη της ικανή να αντισταθμίσει της ζημιά που προκαλεί η ανατροπή της ισοτιμίας.
Δεδικασμένο στην Ευρώπη
"Οι τράπεζες έχουν μια μεγάλη ευθύνη, εν αντιθέσει με τους πολίτες δανειολήπτες, οι οποίοι πήραν εδώ και δέκα χρόνια ένα στεγαστικό δάνειο με ρήτρα ελβετικού φράγκου, πιστεύοντας πως λόγω του ότι έχουν χαμηλότερο επιτόκιο, θα μπορούσαν να έχουν καλύτερες συνθήκες αποπληρωμής , δηλαδή δόσεις σε σύγκριση με άλλες τράπεζες" θα πει στο CNN Greece ο Γιώργος Λεχουρίτης πρόεδρος του ΙΝΚΑ, το οποίο πρωτοστάτησε στην συλλογική αγωγή. "Αυτό ήταν θετικό εκείνη την εποχή, αρνητικό στην πορεία όταν έγινε η εξίσωση του ελβετικού φράγκου με το ευρώ."
Έτσι ξεκίνησαν μεμονωμένες αγωγές κατά των τραπεζών και σύμφωνα με τραπεζικές πηγές από όσες έχουν εκδικαστεί μέχρι τώρα, οι αποφάσεις είναι σχεδόν μοιρασμένες ως προς το αποτέλεσμα. Η πρόσφατη όμως απόφαση για τη συλλογική αγωγή ανατρέπει τα δεδομένα. Όπως μας λέει η κυρία Νούκα " είναι μια απόφαση που όποιος νομικός τη διαβάσει, καταλαβαίνει ότι είναι δομημένη εξαιρετικά καλά, τόσο σε ουσιαστικό όσο και σε νομικό επίπεδο.
Η απόφαση έχει λάβει υπόψη της τη σχετικά πρόσφατη απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου πάνω στα δάνεια σε ελβετικό φράγκο - η γνωστή υπόθεση του Άρπαντ Κάσλερ στην Ουγγαρία - όπου η απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου στην ουσία ήρθε και ερμηνεύσει την αρχή της διαφάνειας και την ερμηνεία που έδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο . (Πρόκειται για υπόθεση δανειολήπτη σε ελβετικό φράγκο που δικαιώθηκε μετά από πέντε χρόνια δικαστικού αγώνα)
Την ίδια ερμηνεία ακριβώς χρησιμοποίησε και η πρωτόδικη απόφαση που έχει εκδοθεί. Όπως επίσης να σας δώσω ένα ακόμη στοιχείο: Στην Ισπανία ο Άρειος Πάγος ήδη έκρινε ότι τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο έχουν επενδυτική χροιά. Το πήγε δηλαδή και ένα βήμα παραπάνω. Δηλαδή και στον Άρειο Πάγο της Ισπανίας είχαμε θετική έκβαση ως προς την ουσία και τον πνεύμα αυτών των δανείων."
Μικρά τα περιθώρια για πολιτική λύση
Οι δανειολήπτες πέρυσι είχαν κάνει μια συνάντηση με τον υπουργό οικονομίας, ανάπτυξης και τουρισμού, κ. Γιώργο Σταθάκη εκθέτοντας το πρόβλημα, αλλά όπως μας είπε ο κ. Αντωνιάδης, ο υπουργός δεν είχε αφήσει πολλά περιθώρια για λύση. "Το πνεύμα των όσων μας είχε πει ήταν ότι παίρνοντας αυτά τα δάνεια ο δανειολήπτης αναλαμβάνει και τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
Πριν μερικούς μήνες το ΔΣ του συλλόγου απέστειλε υπόμνημα στον κ. Σταθάκη, στον συνήγορο του καταναλωτή στην Τράπεζα της Ελλάδας ως εποπτική αρχή ζητώντας τα δάνεια να αποπληρώνονται βάσει της ισοτιμίας εκταμίευσης. Καμία απάντηση ακόμη δεν έχουμε λάβει από καμία αρμόδια υπηρεσία, είμαστε σε αναμονή και περιμένουμε και ανάλογα ο σύλλογος θα λειτουργήσει".
Ο κ. Σταθάκης στο παρελθόν είχε πει ότι αν υπάρξει τελεσίδικη απόφαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο το υπουργείο θα προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση, αλλά οι δανειολήπτες θεωρούν τη δήλωση χωρίς αντίκρισμα καθώς αν υπάρξει τελεσίδικη απόφαση και μάλιστα θετική γι αυτούς δεν βρίσκουν το λόγο γιατί να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση. Τον προηγούμενο μήνα πάντως ο κ. Σταθάκης απαντώντας σε σχετική ερώτηση στη Βουλή είχε πει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου παρακολουθούν την εξέλιξη των υποθέσεων και διερευνάται η επίλυση του προβλήματος με σκοπό την εύρεση της χρυσής τομής ανάμεσα σε δανειολήπτες και πιστωτικά ιδρύματα. To CNN Greece μάλιστα είχε αποκαλύψει πριν περίπου δέκα ημέρες ότι έχει ανατεθεί σε ομάδα νομικών να καταρτίσει διατάξεις που θα ελαφρύνουν τους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο λαμβάνοντας υπόψη τους τις πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις.
Νέος γύρος δικαστικής αντιπαράθεσης
Για να μην δημιουργούνται όμως υπερβολικές προσδοκίες στους δανειολήπτες, θα πρέπει να πούμε ότι η υπόθεση, εφόσον συνεχιστεί στα δικαστήρια, θα τραβήξει σε μάκρος καθώς αναμένεται η έφεση της τράπεζας για την απόφαση της συλλογικής αγωγής και μετά υπάρχει και ο Άρειος Πάγος.
Οι δανειολήπτες ωστόσο έχοντας στα χέρια τους μια πρώτη "μεγάλη νίκη" ετοιμάζονται για τον επόμενο γύρο της αναμέτρησης. "Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια σκέψη και θα υλοποιηθεί φαντάζομαι άμεσα, να ζητήσουμε για τους συμμετέχοντες στην υπόθεση αυτή την τράπεζα συγκεκριμένα, να εφαρμόσει την αρχική ισοτιμία. Να το ζητήσουμε με ένα εξώδικο και αν αυτό δεν επιτευχθεί θα απευθυνθούμε στον συνήγορο του καταναλωτή. Και αν δεν έχουμε κάποιο αποτέλεσμα και από εκεί θα πάμε και πάλι σε επίπεδο ασφαλιστικών μέτρων, για να μπορέσουν οι δανειολήπτες να πληρώνουν με την αρχική ισοτιμία" μας λέει η κυρία Νούκα.
Παράλληλα ο κ. Λεχουρίτης του ΙΝΚΑ παρακινεί τους δανειολήπτες να συνεχίσουν τις αγωγές κατά των τραπεζών για να συνεχιστεί η πίεση. "Θεωρώ ότι η κυβέρνηση έχει την ευκαιρία μετά από αυτή τη δικαστική απόφαση να νομοθετήσει, έτσι ώστε να δικαιωθούν αυτοί οι άνθρωποι" λέει ο κ. Λεχουρίτης. Εμείς ως ΙΝΚΑ δεν θέλουμε να τρέχουμε στα δικαστήρια κι ούτε οι πολίτες έχουν καμία όρεξη να τρέχουν στα δικαστήρια. Μακάρι να αντιληφθούν οι κυβερνήσεις ότι όταν κερδίζεται ένα δικαστήριο καλό είναι να δίνεται εκείνη τη στιγμή και η πολιτική λύση στο πρόβλημα. Αλλά επειδή έχουμε μια μεγάλη εμπειρία, που αφορούσε το χαράτσι που είναι στη ΔΕΗ και επειδή φτάσαμε στον Άρειο Πάγο και ακόμη περιμένουμε την απόφαση και πολιτική λύση δεν δόθηκε, έτσι θεωρούμε και φοβούμαστε, ότι ούτε και σε αυτή την περίπτωση θα δοθεί πολιτική λύση."
"Αν δεν διευθετηθούν θα κοκκινίσουν"
Όπως λέει η κυρία Νούκα, το θέμα των δανείων σε ελβετικό φράγκο είναι "πολύ σοβαρό" γιατί η εξυπηρέτηση τους βρίσκεται σε οριακό σημείο. "Σήμερα στα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, τα κόκκινα δάνεια από την άποψη των καταγγελμένων δανείων, είναι ένα μικρό ποσοστό. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων αυτών εξυπηρετείται με ρυθμίσεις.
Αν υπολογίσουμε ότι τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο ανέρχονται σε 10 δισεκατομμύρια ευρώ, αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς ότι αν οι άνθρωποι αυτοί δεν δικαιωθούν στα δικαστήρια, θα υπάρξει μια νέα γενιά κόκκινων δανείων 10 δισεκατομμυρίων ή τέλος πάντων η πλειοψηφία από αυτά, τα οποία θα έρθουν να επιβαρύνουν τα 107 δις κόκκινα δάνεια που σήμερα υπάρχουν και σαφώς θα επιβαρύνουν τον ελληνικό λαό".