Πριν από περίπου ένα χρόνο έγινε γνωστό ότι ΗΠΑ και Ευρώπη ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία εμπορίου. Στην πραγματικότητα το σχέδιο για μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης πάει πίσω στο 1995 όταν οι χώρες μέλη του ΟΟΣΑ συζητούσαν μυστικά ένα σχέδιο Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις. Όταν αυτό το σχέδιο διέρρευσε στα μέσα ενημέρωσης οι αντιδράσεις ήταν τόσο μεγάλες που οι διαπραγματεύσεις πάγωσαν.
Το ίδιο σχέδιο επανέρχεται σήμερα εν μέσω κρίσης και με άλλο όνομα και θα αποτελέσει –αν προχωρήσει- την μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία όλων των εποχών ή με λίγα λόγια την πεμπτουσία της παγκοσμιοποίησης.
Η Διατλαντική Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) αφορά το 50% των παγκοσμίων οικονομικών συναλλαγών και εκατομμύρια θέσεις εργασίας στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Το θέμα είναι πολύ μεγάλο για να εξαντληθεί σε μια σελίδα καθώς θα αλλάξει ριζικά το εμπόριο, την παραγωγή και τις καταναλωτικές συνήθειες για εκατομμύρια ανθρώπους αλλά θα προχωρήσει ακόμη παραπέρα επιβάλλοντας νέους κανόνες στο νομικό καθεστώς επιχειρήσεων και στη σχέση τους με το κράτος.
Κάποτε προσπαθούσαμε να περιγάψουμε την παγκοσμιοποίηση με δύο λόγια λέγοντας ότι είναι η "κυριαρχία της οικονομικής εξουσία επί της πολικής εξουσίας" Με την TTIP λοιπόν αυτή η κυριαρχία θα να γίνει ολοκληρωτική.

Η συμφωνία θα καθορίσει ένα ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο για την ροή εμπορευμάτων και παροχή υπηρεσιών μεταξύ των δύο πλευρών και θα καταργήσει τους εναπομείναντες δασμούς. Εναρμονιζόμενη με τη σύγχρονη ψηφιακή εποχή θα εισάγει ενιαίους κανόνες που αφορούν στη ανταλλαγή πληροφορικών και στα πνευματικά δικαιώματα, στην διανομή των οπτικοακουστικών προϊόντων και θα κάνει ευκολότερη την κίνηση κεφαλαίων και τις επενδύσεις.
Με βάσει τις εκτιμήσεις των Βρυξελλών η μέση ευρωπαϊκή οικογένεια μπορεί να ενισχυθεί με έως 545 ευρώ όταν ολοκληρωθεί η συμφωνία, και η Ουάσιγκτον προβλέπει τη δημιουργία 15 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας. Η συμφωνία θα αυξήσει το ΑΕΠ της Ευρώπης κατά 120 δισ ευρώ και των ΗΠΑ κατά 95 δισ ευρώ.

Στα χαρτιά μπορεί να φαίνεται ενδιαφέρον και θετικό αλλά από τη στιγμή που έχουν αρχίσει οι σοβαρές διαπραγματεύσεις βγαίνουν στην επιφάνεια τα προβλήματα και αρνητική πλευρά της συμφωνίας. Ή για να το πούμε καλύτερα τα σημεία εκείνα για τα οποία ο Ευρωπαίος ή ο Αμερικανός πολίτης θα πρέπει να ανησυχούν.
Οι διαπραγματεύσεις έχουν κολλήσει στο ρυθμιστικό πλαίσιο για τα αυτοκίνητα τα χημικά και μια σειρά άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα δεν έχει υπολογιστεί τι κόστος θα έχει για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία η συμφωνία.
Οι αμερικανοί ζητούν να καταργηθούν οι προστατευτικές διατάξεις για τα προϊόντα ονομασίας προέλευσης. Θα είναι πολύ φυσικό δηλαδή στο μέλλον να τρώμε φέτα από το Κεντάκι ή παρμεζάνα από το Τέξας. Το αποτέλεσμα για τους Ευρωπαίους παραγωγούς προϊόντων ονομασίας προέλευσης που στην πλειοψηφία τους έιναι μικρομεσαίοι θα είναι καταστροφικό. Για τους Αμερικανούς θέμα καίριας σημασίας είναι να ανοίξει η αγορά της Ευρώπης για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα. Η ΕΕ μέχρι σήμερα αντιστέκεται παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις έχει βάλει νερό στο κρασί της αδειοδοτώντας την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων τροφίμων ή επιδοτώντας την έρευνα στα μεταλλαγμένα με τις γνωστές -σε πολύ λίγους - οφηγίες για τα genomics. Οι ευρωπαϊκές εταιρίες μεταλλαγμένων, ωστόσο το βλέπουν θετικά καθώς η ευρωπαϊκή αγορά θα ανοίξει και γι αυτές.
Η κρίση στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει άλλο ένα πεδίο έντονων συζητήσεων στο πλαίσιο της διατλαντικής συμφωνίας. Οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές πιέζουν να περιληφθεί ένα ακόμη κεφάλαιο στην συμφωνία που θα αφορά την ενέργεια.
Η Ρωσία μετά την συμφωνία 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Κίνα αποκτά ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί έναντι της Ευρώπης η οποία θέλει να απεξαρτηθεί όσο το δυνατό περισσότερο από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο.
To μεγαλύτερο όμως αγκάθι στις συνομιλίες και αυτό που απειλεί την πολιτική ανεξαρτησία των Ευρωπαίων και εν τέλει και την ίδια τη δημοκρατία είναι η υποταγή της νομοθεσίας στις δύο άκρες του Ατλαντικόυ στους κανόνες του ελέυθερου εμπορίου, που παίρνουν την μορφή κυρώσεων κατά μίας χώρας με την αξίωση αποζημιώσεων πολλών εκατομμυρίων.
Μια επιχείρηση θα έχει πλέον το δικαίωμα να σύρει μια χώρα στα δικαστήρια αν θεωρήσει ότι η νομοθεσία για το εμπόριο ή την προστασία του περιβάλλοντος ή των εργαζομένων πλήττει την κερδοφορία της.
Αν για παράδειγμα ένας περιβαλλοντικός νόμος ή μία αύξηση στον κατώτατο μισθό εμποδίζει μια επιχείρηση να καρποφορήσει μπορεί να σύρει μια χώρα στα δικαστήρια. Όπου έχει εφαρμοστεί αυτό, η πρακτική έχει δείξει ότι οι χώρες που σέρνονται στα δικαστήρια από εταιρίες υποτάσσονται στις απαιτήσεις των εταιριών αναζητώντας μια φόρμα συμβιβασμού. Με λίγα λόγια, ασφάλεια τροφίμων, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, προσωπική ζωή, πνευματικά δικαιώματα, προστασία του περιβάλλοντος φυσικοί πόροι, μετανάστευση, παιδεία κτλ θα υποταθούν στους κανόνες του ελευθέρου εμπορίου με τον ρόλο των εκλεγμένων αντιπροσώπων των λαών να περιορίζεται σε ρόλο διαπραγματευτή. Η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοια δεν ακούγεται και πολύ ελπιδοφόρο. Οι διαπραγματεύσεις πάντως προσχωρούν με στόχο οι πρώτες υπογραφές να πέσουν την επόμενη χρονιά.