Τι συμβαίνει με την αγορά πετρελαίου;
Απάντηση στο ερώτημα αυτό επιχειρούν όλο και πιο έντονα, τις τελευταίες εβδομάδες, να δώσουν διεθνείς αναλυτές έχοντας στραμμένο το βλέμμα τους προς τη Σαουδική Αραβία ως βασικού ρυθμιστή των εξελίξεων. Πέρα από τις οικονομικές συνέπειες που έχει η μείωση στις τιμές του πετρελαίου, η οποία με τη σειρά της τινάζει προϋπολογισμούς στον αέρα, επιδρά καταλυτικά στις γεωπολιτικές εξελίξεις σε μια περίοδο μάλιστα που στη Μέση Ανατολή επαναχαράσεται ο χάρτης και η Ουκρανία φλερτάρει με τη διάσπαση.

Το πετρέλαιο μετά από πολλούς μήνες συνεχούς πτώσης έφτασε μέχρι τα 81,84 δολάρια, η χαμηλότερη τιμή του τα τελευταία δύο χρόνια για αν ανακάμψει μέχρι το επίπεδο των 90 δολαρίων όπου και κινείται τώρα. Οι κύριοι λόγοι ή για να είμαστε πιο σαφείς, οι προφανείς, είναι η πτώση της ζήτησης με την παράλληλη άρνηση των χωρών της Μέσης Ανατολής να μειώσουν την παραγωγή. Παράλληλα σχεδόν ολόκληρη Μέση Ανατολή από τη Λιβύη μέχρι το Ιράκ είναι υπ ατμόν. Σε τέτοιες συνθήκες, συνήθως το πετρέλαιο ακριβαίνει όμως εδώ βλέπουμε το αντίθετο.

Η εικόνα που παρατηρούμε αυτή τη στιγμή στην αγορά ακυρώνει τους νόμους της οικονομίας θα μπορούσε να πει κάποιος. Σε μια στιγμή που η ζήτηση πέφτει η παραγωγή ανεβαίνει. Για παράδειγμα η παραγωγή της Λιβύης αυξήθηκε από τα 200.000 βαρέλια την ημέρα στα 700.000 δολάρια την ημέρα. Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ που αποδεσμεύονται όλο και περισσότερο από το αραβικό πετρέλαιο αύξησαν την παραγωγή τους από τον Αύγουστο κατά 300.000 βαρέλια. Όπως σημειώνει το Stratfor δεν αποκλείεται οι ΗΠΑ να προσθέσουν στην παραγωγή τους άλλο ένα με ενάμιση εκατομμύριο βαρέλια μέχρι το τέλος του 2015. Το ίδιο και οι, Ρωσία, Ιράκ Νιγηρία και Αγκόλα. Οι πετρελαιοπαραγωγοί της Νοτίου Αμερικής, την ίδια στιγμή αυξάνουν την παραγωγή κατά 1,5 εκατομμύρια βαρέλια μέχρι το τέλος του 2015.

Από την άλλη η κατανάλωση στην Ευρώπη παραμένει στάσιμη λόγω της κρίσης και η Κίνα μπορεί να διψά για πετρέλαιο αλλά δεν έχει πλέον τους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε πριν τρία χρόνια. Με αυτές τις συνθήκες και αν δεν αλλάξει τίποτα στο προσεχές διάστημα, μπορεί να δούμε τιμές ακόμη και κάτω από τα 80 δολάρια. Το γεγονός αυτό και μόνο θα προκαλέσει οικονομικές κρίσεις στις χώρες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο. Ο OPEC, όπου τον πρώτο λόγο έχει η Σαουδική Αραβία, εκτιμάται ότι δεν θα μειώσει σύντομα τους στόχους.
Η εντύπωση που δίνει αυτή η κατάσταση με μία πρώτη ανάγνωση είναι ότι οι χώρες που πουλούν πετρέλαιο είναι διατεθειμένες να ρίξουν την τιμή αρκεί να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς που διαθέτουν. Ωστόσο το πετρέλαιο είναι εργαλείο διπλωματίας και στην συγκεκριμένη περίπτωση κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ότι επιδρά καταλυτικά στις σχέσεις Ρωσίας – Δύσης. Επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι σύντομα θα αρχίσει να ρέει στην αγορά και ιρανικό πετρέλαιο το οποίο θα ασκήσει ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις στις τιμές. Οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα μπορεί να εξελίσσονται με αργά βήματα αλλά όπως έδειξε και η πρόσφατη σιωπηρή συμμαχία μεταξύ Δύσης και Τεχεράνης στο ζήτημα του Ιράκ και των τζιχαντιστών, είναι προφανές ότι οι δύο πλευρές έχουν κάνει τις επιλογές τους και βαίνουμε προς εξομάλυνση των σχέσεων.

Ρωσία
Η κρίση στην Ουκρανία έχει οδηγήσει τη Δύση στην επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία, τις οποίες η τελευταία μέχρι τώρα αντιμετωπίζει χωρίς πολλά προβλήματα. Μια χαμηλή τιμή στο πετρέλαιο όμως θα πλήξει τη Μόσχα από όλες μαζί τις κυρώσεις που έχει υποστεί. Όπως σημειώνει το Stratfor ο προϋπολογισμός της Μόσχας για το 2014 βασίστηκε σε εκτιμήσεις για τιμή πετρελαίου 117 δολάρια το βαρέλι για τα πρώτα τρία τρίμηνα και 90 για το τρίτο. Το 2015 έχει προϋπολογίσει τιμή 100 δολάρια.
Με χαμηλότερες τιμές αρχίζουν τα προβλήματα και τα ελλείμματα. Το Κρεμλίνο διατυμπανίζει συνεχώς ότι δεν θα αφήσει ακάλυπτες τις επιχειρήσεις της χώρας και ήδη εγγυήθηκε για τα δάνεια της Rosneft. Το θέμα είναι όμως ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχίζεται εσαεί. Η Ρωσία έχει συναλλαγματικά αποθέματα αρκετά για να καλύψει τα ελλείμματά της αλλά αν η κατάσταση γίνει πιο πιεστική θα πρέπει να σκεφτεί άλλες λύσεις. Δηλαδή ή να αρχίσει να κόβει χρήμα πυροδοτώντας τον πληθωρισμό και τη δυσαρέσκεια των Ρώσων ή να κάνει συμβιβασμούς στο θέμα της Ουκρανίας αν μέχρι τότε παραμένει ανοιχτό.
Βέβαια η Ρωσία δεν βρίσκεται ακόμη σε αυτή τη θέση που θα πρέπει να αρχίσει να ανησυχεί αλλά προφανώς έχει πάρει το μήνυμά και σχεδιάζει τις επόμενες κινήσεις της.

Ιράν
Αναμφισβήτητα το μεγάλο παζάρι γίνεται στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στην ανταγωνιστική σχέση Σαουδικής Αραβίας και Ιράν.
Η Δύση τα έχει βρει με την Τεχεράνη και ειδικότερα η Ευρώπη. Ας θυμηθούμε ότι την επόμενη της συμφωνίας για άρση των κυρώσεων στο Ιράν ανακοινώθηκε ότι αντιπροσωπεία τουλάχιστον 50 Γάλλων επιχειρηματιών έφευγε για Τεχεράνη με σκοπό να κλείσει συμφωνίες. Το μεγάλο διαπραγματευτικό χαρτί που έχει το Ιράν είναι το φυσικό αέριο. Είναι τέτοια τα κοιτάσματά του που θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη Ρωσία ως προμηθευτή. Ωστόσο και το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει για πολύ καιρό χαμηλές τιμές στους υδρογονάνθρακες.. Πέρα από το εμπάργκο που δεν έχει αρθεί ακόμη, είναι το θέμα του πολέμου στο Ιράκ που προκαλεί μεγάλη οικοδομική ζημιά στην Τεχεράνη. Θα ήταν ευχής έργο να μπορούσε να ξεκινήσει άμεσα εξαγωγές. Αυτό όμως προϋποθέτει άρση του εμπάργκο που με τη σειρά του προϋποθέτει νέους συμβιβασμούς από μέρους του Ιράν στο θέμα των πυρηνικών.
Η κυβέρνηση της χώρας κατηγόρησε «άλλες μουσουλμανικές χώρες που συνωμοτούν για να ρίξουν τις τιμές και να πλήξουν το Ιράν εξυπηρετώντας έτσι της συμφέροντα των ΗΠΑ

Σαουδική Αραβία
Αυτό που αναρωτιούνται οι διεθνείς αναλυτές είναι, τί θα κάνει η Σαουδική Αραβία και γιατί μέχρι στιγμής εμφανίζεται διστακτική στο να μειώσει την παραγωγή. Όπως σχολίαζαν οι Financial Times οι Σαουδάραβες έχουν ξεκινήσει έναν πόλεμο τιμών με τους μεγάλους τους αντιπάλους τον οποίο αναμένεται να κερδίσουν λόγω χαμηλού κόστους. Με λίγα λόγια η εμμονή τους στις χαμηλές τιμές και στην υψηλή παραγωγή είναι πιθανότατα μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίου. Οι Σαουδάραβες έχουν δύο επιλογές. Να μειώσουν την παραγωγή για να κρατήσουν ψηλά τις τιμές η να αποδεχθούν για μια περίοδο χαμηλές τιμές ώστε να κρατήσουν το μερίδιο αγοράς που διαθέτουν. Το δεύτερο, αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα, εξυπηρετεί και τη Δύση στους σχεδιασμούς της για το Ιράν και τη Ρωσία.
Η Σαουδική Αραβία έχει μάθει το μάθημά της από το παρελθόν όταν η παραγωγή της από 10 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα το 1980 έπεσε στα 3 εκατομμύρια, πέντε χρόνια μετά. Σαουδάραβες τονίζουν ότι η χώρα θα μπορούσε να αντέξει για ένα διάστημα τιμές ακόμη και κοντά στα 70 δολάρια το βαρέλι με σκοπό να διατηρήσει το μερίδιο στην αγορά αλλά επίσης να διατηρήσει και τη θέση της στην Ασία την οποία θεωρεί την καλύτερη αγορά της για το μέλλον .

Ευρώπη
Για την Ευρώπη που η ενέργεια είναι πάντοτε ζήτημα καίριας σημασίας, η διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα θα μπορούσε να εξοικονομήσει 80 δισεκατομμύρια δολάρια, γεγονός που θα δώσει κάποια ανακούφιση σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η Ευρώπη πληρώνει περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο για πετρέλαιο, αέριο και άνθρακα εκ των οποίων τα τρία τέταρτα πάνε για πετρέλαιο. Με τον πληθωρισμό να είναι ήδη χαμηλά η εξοικονόμηση χρημάτων θα δώσει τη δυνατότητα στη βιομηχανία να επενδύσει περισσότερα χρήματα. Όπως σημειώνει όμως το Reuters χαμηλό πληθωρισμός με κίνδυνο αποπληθωρισμού γεννά την ανάγκη για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής γεγονός που θα προκαλέσει προστριβές εντός της ΕΕ μεταξύ της Γερμανίας, και της ΕΚΤ

Η Total, η Ρωσία και ο Θάνατος Μαργκερί
Ο θάνατος του διευθύνοντος συμβούλου της Total Κριστόφ ντε Μαργκερί σε αεροπορικό δυστύχημα αυτή την εβδομάδα στη Μόσχα, αφήνει τον διάδοχό του αντιμέτωπο με μεγάλες προκλήσεις όπως οι χαμηλές τιμές, η κρίση στην Ευρώπη και οι δυσκολίες για την εξόρυξη σε μεγάλα κοιτάσματα.
Ο Μαργκερί ήταν ένας από τους πρώτους «πετρελαιάδες» που μίλησε ανοιχτά για μείωση των επενδύσεων και μεγαλύτερο μέρισμα στους μετόχους. Το μεγάλο ερώτημα και αυτό που απασχολεί περισσότερο τη Δύση είναι τι θα κάνει τώρα η Τotal στης Ρωσία. Ο Μαργκερί ήταν ρωσόφιλος, είχε άριστες σχέσεις με τον Πούτιν, και η εταιρία έχει ανοιχτή ένα επενδυτικό σχέδιο στην Ρωσία ύψους 29 δισεκατομμυρίων δολαρίων για υγροποιημένο φυσικό αέριο. Επίσης έχει συμφωνία με τη Ρωσία για εξορύξεις στην Αρκτική σχέδιο το οποίο έχει παγώσει προσωρινά λόγω των κυρώσεων.