Ο επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας δεν ήταν ποτέ μόνο ένας ανώτατος κληρικός. Είχε πάντα πολιτικό ρόλο από το παρασκήνιο –αν εξαιρέσουμε τον Ιωάννη Παύλο στην πρόσφατη ιστορία που το έκανε και ανοιχτά – και τεράστια επιρροή, όπως άλλωστε η πλειοψηφία του ανώτατου καθολικού κλήρου. Αυτή η σχέση των κληρικών με την πολιτική εξουσία, ήταν συχνά και ο λόγος της γρήγορης ανέλιξής τους στην ιεραρχία.
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ο νέος πάπας, δεν εξαιρείται αυτής της κατηγορίας κληρικών. Η εκλογή του στο θρόνο της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας συνοδεύτηκε από το σκάλισμα του παρελθόντος του νέου πάπα και είναι σχεδόν σίγουρό ότι όσο οι δημοσιογράφοι θα σκαλίζουν σους επόμενους μήνες θα βγαίνουν όλο περισσότερα στη φόρα.
Ο πάπας Φραγκίσκος, όπως αποκαλείται πλέον, προέρχεται από το τάγμα των Ιησουϊτών, οι οποίοι έχουν σαν κανόνα να μην δέχονται υψηλές εκκλησιαστικές θέσεις. Ο Μπεργκόλιο ήταν μια από τις εξαιρέσεις και αυτό εξηγεί κατά κάποιο τρόπο το ότι έφτασε τόσο ψηλά.
Η ανέλιξή του στις τάξεις της καθολικής εκκλησίας συνέπεσε χρονικά με τη δικτατορία του Βιντέλα (1976-1983). Η πιο σοβαρή καταγγελία που έχει γίνει γι αυτόν είναι το ότι σιώπησε στην περίοδο της δικτατορίας, ενώ γνώριζε πολλά από τα όσα τρομερά γίνονταν όπως οι απαγωγές οι βασανισμοί και οι δολοφονίες.
Κατηγορείται ότι έθεσε εκτός της προστασίας του δύο κληρικούς οι οποίοι παρά τις απαγορεύσεις επισκέπτονταν τις παραγκουπόλεις του Μπουένος Άιρες, Πριν από μερικά χρόνια η εφημερίδα της Αργεντινής Pagina12 είχε δημοσιεύσει εκτενές ρεπορτάζ – έρευνα για τον Μπεργκόλιο για την περίοδο εκείνη. Τα στοιχεία εναντίων του βασίζονται σε καταθέσεις κληρικών, μιας γυναίκας θεολόγου και ενός πολίτη ο οποίος είχε απαχθεί μαζί με δύο κληρικούς οι οποίοι εξαφανίστηκαν.
Μια άλλη υπόθεση που βαρύνει τον νέο πάπα είναι η κατηγορία ότι εμπλέκεται την απαγωγή νεογέννητων παιδιών. Η κατηγορία μάλιστα προέρχεται από τις «Γιαγιάδες της Πλατείας Μαΐου» - τις εμβληματικές γυναίκες που εξακολουθούν να μάχονται για να μάθουν τι απέγιναν τα παιδιά τους και οι συγγενείς τους που εξαφανίστηκαν στη διάρκεια της δικτατορίας – και οι οποίες είχαν ζητήσει από το δικαστήριο να καλέσει τον Μπεργκόλιο να καταθέσει.
Το όνομά του νέου πάπα είχε μάλιστα εμπλακεί στην περίπτωση της απαγωγής της εγγονής της Αλίθια Λίτσα, μιας εκ των ιδρυτών των Γιαγιάδων της πλατείας Μαΐου»
Ο Μπεργκόλιο θεωρείται συντηρητικός κληρικός. Κάποιοι τον χαρακτηρίζουν συντηρητικό ανθρωπιστή, καθώς έχει να επιδείξει σημαντικό έργο ειδικότερα βοηθώντας τους φτωχούς συμπατριώτες του.
Ως πνευματικό παιδί όμως του Κάρολ Βοϊτίλα (Ιωάννη Παύλου ΙΙ) έπαιξε το ρόλο του αν και από τα μετόπισθεν στην συγκράτηση του κινήματος της «Θεολογίας της Απελευθέρωσης» που αναπτύχθηκε στην δεκαετία του ’70 στη Λατινική Αμερική.
Το κίνημα που αναπτύχθηκε ως εξέλιξη της καθολικής εκκλησίας στη Λατινική Αμερική σε μία περίοδο δικτατοριών και καταπίεσης των λαών των χωρών αυτών από τυραννικά καθεστώτα δεν άρεσε καθόλου στο Βατικανό που δεν ήθελε να διαταραχθεί το υπάρχον status quo. Έτσι οι κληρικοί και οι επίσκοποι που απλά προσπαθούσαν να θέσουν τις βάσεις για ένα κίνημα που ήθελε να απαντήσει στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι χριστιανός σε μία καταπιεσμένη ήπειρο» χαρακτηρίστηκαν φιλομαρξιστές και πολεμήθηκαν άγρια από τον Βοϊτίλα. Επικεφαλής μάλιστα αυτής της εκστρατείας του Βατικανού ήταν ο προηγούμενος πάπας, Βενέδικτος. Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο, οι δύο ιησουίτες που εξαφανίστηκαν στην περίοδο της δικτατορίας κήρυτταν τη Θεολογία της Απελευθέρωσης.
Ο Μπεργκόλιο στην περίοδο της δικτατορίας στην Αργεντινή που η Θεολογία της Απελευθέρωσης κέρδιζε έδαφος προκαλώντας ρήγματα στους Ιησουίτες, προσπάθησε πολύ να διατηρήσει την ενότητα του τάγματος κάτω από το δόγμα της «μη πολιτικοποίησης της θρησκείας» και στάθηκε ενάντια στη Θεολογία της Απελευθέρωσης.
Το ερώτημα που ανακύπτει σήμερα είναι, τι σημαίνει πολιτικά για την Λατινική Αμερική η εκλογή του Μπεργκόλιο στον παπικό θρόνο.
Μπορεί και τίποτα αλλά μπορεί και την έναρξη μιας εποχής νέας παρέμβασης στα πολιτικά πράγματα της ηπείρου. Όπως είπε και ο Φράι Μπέτο, εκ των ιδρυτών της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, «φοβάμαι ότι η εκλογή του Μπεργκόλιο έγινε κάτω από τη λογική που θέλει την καθολική εκκλησία να παίζει ρόλο στην αναχαίτιση της αριστεράς η οποία την τελευταία δεκαετία κερδίζει διαρκώς έδαφος».
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 17-3-2013