Η ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη αποτελεί τη σημαντικότερη εξέλιξη στο σύνολο της «αραβικής άνοιξης» και ανοίγει την παρτίδα για ένα πολύ ενδιαφέρον γεωπολιτικό παιχνίδι. Παιχνίδι που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθώς για την Ευρώπη ανοίγει διάπλατα μια τεράστια αγορά για εκμετάλλευση - ή πλιάτσικο ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς-. Και μάλιστα σε μία στιγμή που η γηραιά ήπειρος αγκομαχά κάτω από την κρίση χρέους.
Για τρίτη φορά την τελευταία δεκαετία ΗΠΑ και Βρετανία πρωτοστάτησαν στην ανατροπή του καθεστώτος μιας μουσουλμανικής χώρας σχολίαζε αυτή την εβδομάδα ο βρετανικός Guardian. Αυτή τη φορά στο σχέδιο συμμετείχαν και οι Γάλλοι που ανέλαβαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις επιχειρήσεις.
Καθώς τα βομβαρδιστικά τους χτυπούσαν θέσεις του Καντάφι και προκαλούσαν εκατοντάδες θανάτους αμάχων –τη στιγμή που θεωρητικά αυτό κλήθηκαν να αποτρέψουν – Λονδίνο και Παρίσι σχεδίαζαν την επόμενη μέρα στη Λιβύη χωρίς τον Καντάφι.
Όπως και στο Αφγανιστάν το 2001,οι δυτικές δυνάμεις πήραν θέση σε έναν εμφύλιο πόλεμο για την ανατροπή ενός απολυταρχικού καθεστώτος με το οποίο ωστόσο είχαν μέχρι τότε αγαστή συνεργασία. Η προστασία των αμάχων που κινδύνευαν από τις δυνάμεις του καθεστώτος ήταν μια πειστική αφορμή –όπως τα χημικά όπλα του Σαντάμ Χουσείν που ποτέ δεν βρέθηκαν- αλλά οργανώσεις όπως οι Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία εξέφρασαν αμφιβολίες για τις «θηριωδίες» που επικαλέστηκε το ΝΑΤΟ για να ξεκινήσει τους βομβαρδισμούς.
Αν το ΝΑΤΟ ήθελε πράγματι να σταματήσει η αιματοχυσία θα είχε προώθησει μια κατάπαυση του πυρός και έναρξη διαπραγματεύσεων. Αντίθετα διαρκώς έθετε εμπόδια σε κάτι τέτοιο.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Guardian, μετά την απώλεια σημαντικών σφαιρών επιρροής στις Αραβικές χώρες η Λιβύη ήταν μια πρώτης τάξης ευκαιρία για τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία να μπουν ξανά στο παιχνίδι και μάλιστα στη χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική.
Οι αντάρτες κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια και είχαν μεγάλες απώλειες στην πορεία τους προς τν Τρίπολη. Δεν θα τα είχαν καταφέρει όμως χωρίς τη βοήθεια του ΝΑΤΟ που εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη αεροπορική επιχείρηση στην ιστορία του.
Δυτικοί πράκτορες και ειδικές δυνάμεις βοήθησαν του εξεγερμένους στο έδαφος, εκπαιδεύοντας τους και παρέχοντάς τους πολύτιμες πληροφορίες.
Η εμπλοκή των νατοϊκών δυνάμεων στη Λιβύη, δεν τελειώνει εδώ καθώς οι πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις θέλουν να αποζημιωθούν για την «επένδυσή» τους στο πόλεμο με πετρέλαιο, πολιτική επιρροή, εμπορικές συμφωνίες και ίσως και με την επιστροφή στρατιωτικών βάσεων .
Η ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι από το ΝΑΤΟ αποτελεί την «ιδρυτική διακήρυξη» ενός νέου δόγματος. Του, «Επεμβαίνουμε σε όποια χώρα θεωρούμε ότι χρειάζεται απελευθέρωση», όπως έγινε ήδη δύο φορές σε Ιρακ και Αφγανιστάν με πρόφαση την τρομοκρατία.
Νέο δόγμα
Οι αραβικές επαναστάσεις, ανέτρεψαν δύο δικτάτορες που ήταν όμως και πιστοί σύμμαχοι της Δύσης. Στην Τυνησία και στην Αίγυπτο. Για να μην χάσουν τον έλεγχο οι Αμερικανοί στην Αίγυπτο, που αποτελεί στρατηγικό τους σύμμαχο, έριξαν αμέσως πακτωλούς χρημάτων ενώ στο Μπαχρέιν τα άλλα κράτη του Κόλπου στήριξαν το καθεστώς για να τσακίσει τους εξεγερμένους.
Στην περίπτωση του Καντάφι οι δυτικοί προτίμησαν να μη ρισκάρουν και από τη στιγμή που το ΝΑΤΟ έχει ήδη πατήσει πόδι θα είναι ευκολότερο να ελεγχθεί η κατάσταση.
Σύντομα η Λιβύη θα γεμίσει από δυτικά «γκόλντεν μποις» που θα διαγκωνίζονται για εμπορικές συμφωνίες και πετρελαϊκά συμβόλαια. Ακόμη και οι Γερμανοί που δεν συμμετείχαν στις επιχειρήσεις και θεωρητικά δεν ξόδεψαν χρήμα για την ανατροπή του Καντάφι διεκδικούν μερίδιο από την πίτα.
Πριν από τρεις εβδομάδες ο Γερμανός υπουργός οικονομικών Χανς Γιόακιμ Οτο, ο επικεφαλής της Γερμανο-Αφρικανικής Επιχειρηματικής Ένωσης, και στελέχη είκοσι μεγάλων επιχειρήσεων πήγαν στη Λιβύη και συναντήθηκαν με στελέχη του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου και της κεντρικής τράπεζας της χώρας για μελλοντικές εμπορικές συμφωνίες.
Όπως σημείωνε το Spiegel μπορεί η Γερμανία να μη συμμετείχε στις επιχειρήσεις διαθέτει όμως τεχνογνωσία και υψηλή τεχνολογία την οποία όλοι θέλουν.
Στην πλεονεκτικότερη θέση για μπίζνες στη Λιβύη βρίσκονται πάντως η Ιταλία και η Γαλλία. Η Ιταλική πετρελαϊκή ΕΝΙ έχει τη μερίδα του λέοντος στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Λιβύη. Η θέση της ΕΝΙ στη Λιβύη ήταν αυτή που άλλαξε τη στάση της Ιταλικής κυβέρνησης που αρχικά είχε κρατήσει αποστάσεις από την νατοική επιχείρηση. Η Ιταλία δεν απολαμβάνει από το Ενικό Μεταβατικό Συμβούλιο της Λιβύης την ίδια εκτίμηση που απολαμβάνουν οι Γάλλοι ή οι Βρετανοί. Αυτό που ωστόσο διαφοροποιεί τη θέση της είναι το γεγονός ότι στην εποχή Καντάφι έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην πετρελαϊκή βιομηχανία και είναι η μόνη εταιρία που μπορεί να αποκαταστήσει την παραγωγή πετρελαίου ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη.
Ο ρόλος της Γαλλίας
Η Γαλλία είναι η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τους εξεγερμένους και από τότε βρίσκεται σε διαρκή επαφή μαζί τους. Ο υπεύθυνος των εξεγερμένων για τις εξωτερικές σχέσεις Μαχμούντ Τζιμπρίλ έχει μεταβεί αρκετές φορές στο Παρίσι για επαφές με Γάλλους αξιωματούχους ενώ ο Νικολά Σαρκοζί είναι επικεφαλής πρωτοβουλίας για την ανοικοδόμηση της Λιβύης.
Η γαλλική κρατική εταιρία πετρελαίου Total αν και δεν είχε μέχρι στιγμής ισχυρή παρουσία στη Λιβύη θεωρείται ότι θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος στην μετά Καντάφι εποχή.
Η Βρετανία, επίσης ισχυρός υποστηρικτής των ανταρτών από την αρχή θα είναι από τους κερδισμένους. Η βρετανική BP ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να επιστρέψει στη χώρα και να πιάσει δουλειά.
Ωφέλειες θα προκύψουν και για το Κατάρ, το οποίο παρείχε περισσότερη βοήθεια από κάθε άλλη χώρα στους εξεγερμένους συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων τόνων καυσίμων, όπλων, χρημάτων και όπως σημειώνει το αμερικανικό think tank Stratfor, προπαγάνδας μέσω του τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera. Το Κατάρ είναι ένα από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φυσικού αερίου αλλά δεν έχει πετρέλαιο. Τώρα θα έχει και από αυτό.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 28-08-2011