Έχει συμπληρωθεί ένας μήνας από τη στιγμή που άρχισαν οι εχθροπραξίες στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι αιματηρότερες από τον πόλεμο του 1991-1994. Μια σύγκρουση που είχε μπει στο ψυγείο για σχεδόν 25 χρόνια. Με το CNN Greece βρεθήκαμε από τις πρώτες μέρες στον Ναγκόρνο Καραμπάχ και στη συνέχεια στην Αρμενία όπου είδαμε από κοντά, τόσο το εύρος της σύρραξης και τα αποτελέσματά της, όσο και το πως αυτή επιδρά στην πολιτική κατάσταση στην Αρμενία.
Προφανώς από αυτό μπορεί κανείς να εξάγει συμπεράσματα και να ακολουθήσει σενάρια για τις εξελίξεις στην περιοχή που αφορούν φυσικά την Ευρώπη, αλλά και την Ελλάδα μιας και ο ενεργός ρόλος που έχει αναλάβει η Τουρκία στον εν εξελίξει πόλεμο, εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα δραστηριοτήτων της Τουρκίας που βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας και της ελληνικής διπλωματίας.
Η παρούσα κρίση στον Καύκασο που μας έρχεται από την εποχή της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης έχει περάσει από διαφορετικές φάσεις αλλά το σίγουρο είναι ότι η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να είναι στρατιωτική. Σε αντίθεση με αυτούς που πιστεύουν ότι είναι ένας πόλεμος τιμής για τους Αζέρους και ύπαρξης για τους Αρμένιους καθώς το τραύμα της γενοκτονίας αποτελεί το βασικό αφήγημα που συσπειρώνει τον Αρμενικό λαό, ο πόλεμος δεν θα τελειώσει, όχι γιατί καμία από τις δύο πλευρές δεν πρόκειται να εγκαταλείψει το Καραμπάχ για τους παραπάνω λόγους – αυτή είναι μια συναισθηματική προσέγγιση- αλλά γιατί δεν είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας που έχει τον πρώτο λόγο στην περιοχή, να τελειώσει.
Γι αυτά και για άλλα μιλήσαμε τις τελευταίες ημέρες με τον Ρίτσαρντ Γκιραγκοσιάν διευθυντή του Κέντρου Περιφερειακών Σπουδών στην Αρμενία, ανθρώπου που μεταξύ άλλων έχει περάσει πολλά χρόνια της ζωής του στην Ουάσιγκτον, σε πολιτικά και διπλωματικά γραφεία, ήταν σύμβουλος του γερουσιαστή Πολ Σαρμπάνης, γνωρίζει καλά την ευρύτερη περιοχή και τη Μεσόγειο, και τον Τατούλ Αγκοπιάν, βετεράνο δημοσιογράφο και αναλυτή, που κάλυψε τον πρώτο πόλεμο του Καραμπάχ και έχει γράψει δύο βιβλία για το θέμα.
Αυτό που είναι σημαντικό να αναφέρουμε και κάνει την παρούσα κρίση πολύ διαφορετική από κάθε προηγούμενη, μεγάλη ή μικρότερη, όπως του 2016, είναι δύο παράγοντες:
Πρώτος το γεγονός ότι στο παρελθόν το Αζερμπαϊτζάν είχε περιορισμένους στόχους. Δεν επιχειρούσε στο Ναγκόρνο Καραμπάχ αλλά στη γραμμή επαφής και στις επτά επαρχίες που είχε καταλάβει ο στρατός του Καραμπάχ δημιουργώντας μια ζώνη ασφαλείας. Αυτή τη φορά επιχειρεί όχι μόνο σε αυτές τις επαρχίες αλλά και σε εδάφη του Καραμπάχ.
Η δεύτερη σημαντική αλλαγή είναι ο παράγοντας που αλλάζει όλο το παιχνίδι. Η στρατιωτική στήριξη που παρέχει η Τουρκία στο Αζερμπαϊτζάν.
Έχουμε Τούρκους χειριστές drones ήδη από το 2016 και η Τουρκία επίσης ελέγχει τον εναέριο χώρο στην περιοχή παρέχοντας πληροφορίες στο Αζερμπαϊτζάν.
Όλα ξεκίνησαν με μια περιορισμένη επίθεση στην Αρμενία τον περασμένο Ιούλιο και νωρίτερα από αυτή, το 2016 στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Τότε είχαμε επίσης μια περιορισμένη επιχείρηση που τελείωσε με άμεση παρέμβαση της Ρωσίας.
Τι έχει αλλάξει
«Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά και η εμπλοκή της Τουρκίας κάνει τη διαφορά λόγω της ικανότητας της σε στρατιωτικό επίπεδο και της υπερβολικής αυτοπεποίθησης που νιώθει λόγο αυτής της στήριξης, η Αζέρικη πλευρά. Και σ’ αυτό πρέπει να προσθέσουμε την ανικανότητα της Ρωσίας για μία άμεση απάντηση» λέει ο κ. Γκιραγκοσιάν.
Η έκταση της επίθεσης και η εμπολή της Τουρκίας είναι τα δύο βασικά χαρακτηριστικά της παρούσας σύγκρουσης λέει ο Ρίτσαρντ Γκιραγκοσιάν
Richard Giragosian
Το ερώτημα είναι αν όντως η Ρωσία είναι ουδέτερη σε αυτή την διαμάχη και γιατί είναι κάπως διστακτική στο να επιβάλλει μία πραγματική κατάπαυση του πυρός;
«Αυτό που είναι διαφορετικό αυτή τη φορά είναι οι στόχοι και η έκταση της επίθεσης, η οποία είναι μεγαλύτερη από ότι την περίμενε κανείς. Και αυτό φυσικά επειδή ήταν υπό την τουρκική καθοδήγηση. Η Ρωσία από την πρώτη μέρα φάνηκε ότι ήταν εντελώς απροετοίμαστη, αγκιστρωμένη σε άλλα θέματα όπως η δηλητηρίαση του Ναβάλνι και η Λευκορωσία. Επίσης φάνηκε να μην περιμένει μία τόσο μεγάλη ανάμειξη της Τουρκίας. Ο δεύτερος παράγοντας κατά τη γνώμη μου είναι ότι μόλις η Ρωσία κατάλαβε τι ακριβώς γίνεται, κατάλαβε ταυτόχρονα ότι δεν έχει τόσο μεγάλη δύναμη να παρέμβει, πρώτον γιατί δεν έχει στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, και δεύτερον γιατί δεν έχει αρκετή δύναμη πάνω στον Ερντογάν. Υπάρχει μια αίσθηση ότι Τούρκοι δε φοβούνται πια τη Ρωσία όπως παλιότερα» λέει ο Γκιραγκοσιάν.
«Συχνά λέμε ότι οι Ρώσοι έχουν την πρωτοβουλία στην διπλωματία της περιοχής του Καυκάσου και μπορούν να κάνουν τα πάντα. Δεν είναι όμως αλήθεια. Και στον πόλεμο του 1991-94 είχαν την πρωτοβουλία αλλά δεν είχαν πάντα επιτυχίες», λέει ο Τατούλ Αγκοπιάν.
«Όχι η Ρωσία δεν μπορεί να κάνει τα πάντα όπως και οι Αμερικανοί δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα σε άλλες περιοχές που έχουν την πρωτοβουλία.
Η Αρμενία είναι στρατηγικός σύμμαχος της Ρωσίας αλλά το ίδιο και το Αζερμπαϊτζάν. Η Ρωσία θέλει να κρατήσει πραγματικά μια ουδέτερη στάση για να μην κατηγορηθεί ότι μεροληπτεί. Στους προηγούμενους πολέμους η Ρωσία συμπεριφέρθηκε ακριβοδίκαια και μπορεί αυτό να μην είναι δημοφιλές να το λες στην Αρμενία, αλλά είναι η αλήθεια», καταλήγει ο Αγκοπιάν.
Η στάση της Ρωσίας
Η Ρωσία μετά από τις πρώτες 24 ώρες και αφού είδε πως εξελίσσεται η σύγκρουση, αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση. Να εκμεταλλευτεί την αδυναμία της Αρμενίας ώστε να την κάνει πιο εξαρτημένη, εκτιμά ο Γκιραγκοσιάν.
«Η βελούδινη επανάσταση στην Αρμενία δεν άρεσε και πολύ στη Ρωσία και έτσι λοιπόν αυτός είναι για τον Πούτιν ένας τρόπος να καταστήσει σαφές στην Αρμενία ότι θα πρέπει να κοιτάζει μόνο από την πλευρά της Ρωσίας και όχι προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και προς τη Δύση».
«Πρέπει να πάρουμε υπόψη μας ότι υπάρχει μία έλλειψη κατανόησης μεταξύ της παρούσας κυβέρνησης στην Αρμενία και της Ρωσίας», λέει ο Αγκοπιάν.
«Δε λέω με αυτό ότι υπάρχει ένταση στις σχέσεις, αλλά υπάρχει κάποια έλλειψη κατανόησης. Κατά τη γνώμη μου όλες οι κυβερνήσεις και όλοι οι πρόεδροι και πρωθυπουργοί ήταν και είναι φιλορώσοι. Η διαφορά είναι ότι κάποιοι είναι έξυπνοι φιλορώσοι και άλλοι ηλίθιοι φιλορώσοι. Επίσης το να είναι μία κυβέρνηση φιλορωσική αυτό δε σημαίνει ότι τα πάντα οι σχέσεις των δύο χωρών είναι μέλι-γάλα. Υπάρχουν πρόσωπα μέσα στην κυβέρνηση Πασινιάν τα οποία δυσκολεύουν την σχέση της κυβέρνησης με την Ρωσία», λέει ο Αγκοπιάν.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, είναι ένα πρόσωπο που οι Ρώσοι έχουν τους λόγους τους να το βλέπουν με επιφύλαξη.
Υπενθυμίζουμε εδώ ότι όταν η Αρμενική Βουλή το 2014 επικύρωνε την Συμφωνία Ευρασιατικής Ένωσης ο Πασινιάν ήταν μεταξύ των επτά βουλευτών που την καταψήφισαν λέγοντας ότι «οι αρμενορωσικές σχέσεις δεν βασίζονται στη συνεργασία αλλά είναι σχέσεις δύο μερών που η μία μιλά και η άλλη ακούει».
Το 2017 ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης, ένας εκ των ηγετών της οποίας ήταν ο Πασινιάν, πρότεινε την έξοδο της χώρας από την Ευρασιατική Ένωση.
Το 2017, σε ομιλία του στη Βουλή κατηγόρησε τη Ρωσία ότι αποσπά την εθνική κυριαρχία της Αρμενίας κομμάτι-κομμάτι και έκανε αναφορά στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη στάση της Ρωσίας απέναντι στην Αρμενία.
Με λίγα λόγια οι Ρώσοι πάντα τον έβλεπαν με επιφύλαξη.
Πρωτοβουλία των κινήσεων
Η αρχική πρωτοβουλία του Λαβρόφ να καλέσει τους υπουργούς εξωτερικών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην Μόσχα ήταν μία καλή ευκαιρία για τη Ρωσία να δείξει ότι αυτή και όχι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Γαλλία έχει την πρωτοβουλία στο διπλωματικό πεδίο και είναι η μόνη που μπορεί να πετύχει μία εκεχειρία.
Έχουμε την εσφαλμένη άποψη ότι η Ρωσία μπορεί να πετύχει τα πάντα στην περιοχή. Δεν μπορεί όπως δεν μπορούσε και το 1991-94 λέει ο Τατούλ Αγκοπιάν
CNN Greece / Kostas Pliakos
«Η δεύτερη προσπάθεια της Ρωσίας ήταν να προσπαθήσει να περιθωριοποιήσει κατά το δυνατό την Τουρκία. Αλλά αυτό που δεν περίμενε η Ρωσία ήταν αυτό που συνέβη μετά την πρώτη εκεχειρία. Δεν περίμενε δηλαδή η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν θα αμφισβητήσουν την εκεχειρία και θα αγνοήσουν τη συμφωνία. Ο Τσαβούσογλου είπε ξεκάθαρα ότι δεν τους ενδιαφέρει η εκεχειρία. Η Τουρκία πιέζει τον Αλίεφ όπως πιέζει και την ηγεσία της Κατεχόμενης Κύπρου για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης», λέει ο Γκιραγκοσιάν.
Γιατί όμως αποφάσισε τώρα η Τουρκία να εμπλακεί τόσο ανοιχτά στον Καύκασο;
«Η Τουρκία θα μπορούσε να αναζητά μέσω των πιέσεων που ασκεί στο Καραμπάχ μια συμφωνία με τη Ρωσία για τη Συρία. Να πει με τον τρόπο της στην Ρωσία ότι είναι διατεθειμένη να κάνει πίσω στην περίπτωση του Καυκάσου, αρκεί να πάρει το πράσινο φως για να αποκτήσει τον έλεγχο στις κουρδικές περιοχές της Συρίας.
Πρόκειται όμως για μια λεπτή ισορροπία τόσο για το Αζερμπαϊτζάν, όσο και για την Τουρκία. Αν η Τουρκία κάνει πίσω στην περίπτωση του Καυκάσου εκεί θα είναι εκτεθειμένο το Αζερμπαϊτζάν. Αν προχωρήσει πέρα από τα όρια που βρίσκεται τώρα, θα υπάρξει πολύ πιο ισχυρή αντίδραση από την Ρωσία.
Το ερώτημα είναι που βρίσκονται σε όλο αυτό το σκηνικό οι Ηνωμένες Πολιτείες;
Για τον Τραμπ δεν το συζητάμε αλλά για τον Μπάιντεν που ίσως να είναι και ο επόμενος πρόεδρος, είναι πιθανό οι ΗΠΑ να αναζητήσουν μία συμφωνία με τη Ρωσία για να τιμωρήσουν τον Ερντογάν», λέει ο Γκιραγκοσιάν.
Η Ρωσία γνώριζε
Η Ρωσία και η Γαλλία δήλωσαν ευθέως ότι το Αζερμπαϊτζάν έκανε “εισαγωγή” μισθοφόρων από τη Συρία. Είναι δυνατό η Ρωσία να μην γνώριζε εκ των προτέρων ότι επρόκειτο να γίνει κάτι τέτοιο;
Ο Γκιραγκοσιάν υποστηρίζει ότι είναι απίθανο να μην το γνώριζαν οι Ρώσοι. Από τη μια γιατί οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες είναι πολύ ικανές και από την άλλη γιατί υπήρχαν πηγές οι οποίες έκαναν λόγο για μετακίνηση στρατευμάτων ένα μήνα νωρίτερα. Διεθνή μέσα δημοσίευσαν αποδείξεις και αφού αυτά έχουν αποδείξεις, σίγουρα θα είχαν και οι Ρώσοι.
«Βέβαια όλοι είχαν τις αμφιβολίες τους στην αρχή. Το ερώτημα ήταν πως τους έφεραν στο Αζερμπαϊτζάν και από την άλλη πως είναι δυνατόν ένοπλοι σουίτες από τη Λιβύη και τη Συρία να πάνε να πολεμήσουν για ένα σιιτικό κοσμικό κράτος. Από αναφορές που έχουμε φαίνεται ότι αυτοί οι άνθρωποι εξαπατήθηκαν. Ήρθαν απελπισμένοι στο Αζερμπαϊτζάν για λίγα χρήματα, τους είπαν ότι θα φυλάνε τους αγωγούς και τους έβαλαν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Οι στρατιωτικές τους ικανότητες και η εκπαίδευσή τους είναι περιορισμένες γι’ αυτό και υπάρχουν πάρα πολλά θύματα μεταξύ τους. Με στρατιωτικούς όρους η χρήση αυτών των ανθρώπων στο Αζερμπαϊτζάν δε βγάζει νόημα όμως αυτός είναι ο Ερντογάν».
Κατά πόσο όμως η Ρωσία ενδιαφέρεται στο να υπάρξει μια μακροχρόνια πολιτική σταθερότητα στον Καύκασο;
Το σημαντικό είναι να δούμε τι εννοούμε και τι εννοεί η Ρωσία με τον όρο σταθερότητα λέει ο Γκιραγκοσιάν.
«Η Ρωσία δεν θέλει ειρήνη και αυτό είναι ξεκάθαρο, γιατί διαφορετικά δεν υπάρχει λόγος για τη Ρωσία να έχει στρατιωτικές βάσεις στην Αρμενία. Σταθερότητα μέσα στο πλαίσιο μιας παγωμένης συγκρούσεις και στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας ειρηνευτικής διαδικασίας ναι. Αυτό ισχύει. Η Ρωσία δεν θέλει ειρήνη στην περιοχή, δεν θέλει όμως ούτε πόλεμο ο οποίος να στραφεί κάποια στιγμή εναντίον των συμφερόντων της.
Αυτό που θέλει είναι να δει την Αρμενία να γίνεται πιο ευάλωτη, πιο αδύναμη, πιο εξαρτημένη. Αλλά όχι και πολύ αδύναμη.
Υπάρχει μια κόκκινη γραμμή και επιπλέον θέλει να ξαναπάρει την πρώτη θέση ως πωλητής όπλων στο Αζερμπαϊτζάν, ώστε αυτό να αντικαταστήσει τον εξοπλισμό που μέχρι τώρα έχασε. Στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτό φυσικά δεν αρέσει αλλά έχουν ήδη συμφωνήσει ότι στην περιοχή η Ρωσία θα έχει την διπλωματική πρωτοβουλία.
Αυτό δίνει επίσης και νομιμοποίηση στον Πούτιν γιατί η σύγκρουση στον Καραμπάχ είναι η μόνη σύγκρουση στην οποία ο Πούτιν δουλεύει μαζί με τη Δύση και όχι εναντίον της. Και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία , ιδιαίτερα για την επόμενη κυβέρνηση στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Κινδυνεύουν οι αγωγοί;
Μιλώντας για την περιοχή του Καυκάσου είναι αναπόφευκτο να σκεφτεί κανείς στους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου που περνούν σε μια μικρή απόσταση από τα αρμενικά σύνορα. Συγκεκριμένα περνούν 4 αγωγοί.
Τι σημαίνει για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης η σύγκρουση στον Καύκασο και τι μπορεί να γίνει σε περίπτωση μίας ευρύτερης ανάφλεξης; Η Αρμενία έχει δηλώσει ανοιχτά ότι δεν χτυπά αγωγούς αερίου και πετρελαίου γιατί σέβεται τις διεθνείς συμφωνίες. Ωστόσο πρόσφατα υπήρξαν χτυπήματα από την αρμενική πλευρά πολύ κοντά σε αγωγούς και είναι αστείο να πιστεύει κανείς ότι σε περίπτωση γενικότερης ανάφλεξης οι αγωγοί θα μείνουν αλώβητοι.
Ο Γκιραγκοσιάν έχει μια αιρετική, όπως λέει ο ίδιος, άποψη για το θέμα των αγωγών. Υποβαθμίζει το ρόλο που παίζουν οι αγωγοί του Καυκάσου για την πολιτική σταθερότητα της περιοχής καθώς και το ρόλο τους ως φόβητρο για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
«Το πόσο κινδυνεύει η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης από τη σύγκρουση στον Καύκασο θα ήταν μια καλή ερώτηση πριν την πανδημία του κορωνοϊού». Σήμερα η παγκόσμια αγορά ενέργειας έχει υποστεί καθίζηση.
Η Τουρκία έχει αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, λέει ότι έχει βρει φυσικό αέριο στη Μαύρη Θάλασσα και αυτό αν ισχύει, θα μπορούσε να κάνει τη Ρωσία λιγότερο σημαντική για την Ευρώπη όσον αφορά την ενέργεια.
Καταλαβαίνουμε ότι η Τουρκία δεν θέλει πια να είναι μόνο χώρα διέλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου αλλά θέλει να γίνει και παραγωγός.
Αυτό καταρχάς, κάνει τους αγωγούς του Καυκάσου πιο σημαντικούς για την Ρωσία. Κατά τη γνώμη μου όμως οι αγωγοί του Καυκάσου είναι πια λιγότερο σημαντικοί γιατί κατευθύνονται προς τη Δύση.
Η ζήτηση πια είναι από την Ανατολή και με τον κορωνοϊό η μόνη ελπίδα για την αναθέρμανση της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας είναι η ζήτηση από την Ασία και συγκεκριμένα από την Κίνα. Όχι από την Ευρώπη. Κι αν μιλήσουμε για τη Γερμανία, το φυσικό αέριο έρχεται από τη Ρωσία αλλά όχι από τον Καύκασο.
Επιπλέον έχουμε νέες συμφωνίες για LNG. Το επενδυτικό κλίμα στον Καύκασο είναι άσχημο λόγω της κρίσης και αυτό καθιστά τους αγωγούς του Καυκάσου σημαντικούς μεν σε περιφερειακό επίπεδο, όχι όμως το ίδιο σημαντικούς και σε ευρύτερο ή διεθνές επίπεδο.
Εσωτερικοί τριγμοί
Καθοριστικό στοιχείο για την εξέλιξη της σύγκρουσης είναι η εσωτερική πολιτική κατάσταση στις δύο χώρες. Μια έντονη δυσαρέσκεια για την έκβαση του πολέμου μπορεί να προκαλέσει ανατροπές που θα αποτυπωθούν και στην εξέλιξη της έκβασης της σύγκρουσης. Πως θα επηρεάσει η σύγκρουση την εσωτερική κατάσταση στην Αρμενία;
«Σε πρώτο επίπεδο αυτό που θα συμβεί και αυτό που συμβαίνει ήδη, είναι και ο αρμενικός λαός να συσπειρώνεται γύρω από τον πρωθυπουργό. Η κυβέρνηση αυτή τη στιγμή είναι πολύ ισχυρή και η αντιπολίτευση, δεν τολμά να ασκήσει κριτική», λέει ο Γκιραγκοσιάν.
«Μακροπρόθεσμα βέβαια δεν μπορώ να πω το ίδιο και θα είναι μία πρόκληση για την κυβέρνηση μετά από λίγο καιρό όταν ο αρμενικός ναός θα θυμάται πολύ πιο έντονα τις απώλειες των στρατιωτών και θα αρχίσει να αναρωτιέται αν τελικά αξίζει τον κόπο.
Ταυτόχρονα η χώρα έχει ήδη μετακινηθεί προς μία πολύ πιο επιθετική εξωτερική πολιτική. Το άλλο που θα συμβεί είναι πιθανότατα κάποιοι αναγκαίοι και ίσως σκληροί συμβιβασμοί, που σημαίνει ότι στην περίπτωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ θα πρέπει ίσως η Αρμενία να βρει ένα τρόπο να δώσει στο Αζερμπαϊτζάν διέξοδο από την κρίση με τρόπο που να είναι πολιτικά επικερδής γι' αυτό.
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να βγει το Αζερμπαϊτζάν από την περιοχή με μια συμφωνία η οποία θα του δίνει πίσω το μεγαλύτερο κομμάτι των εδαφών που είναι εκτός συνόρων Καραμπάχ και που αυτή τη στιγμή ελέγχονται από τους Αρμένιους.
Τι έχει συμβεί όμως; Τώρα, μετά από τα τελευταία γεγονότα, η μεγάλη πλειοψηφία των Αρμενίων είναι αντίθετοι στο να δοθεί πίσω έστω και ένα μέτρο γης.
Ελπίζω ότι αυτό θα είναι παροδικό, ότι βασίζεται σε μία συναισθηματική προσέγγιση και ότι θα μπορέσουμε σύντομα να επιστρέψουμε σε μια πιο έξυπνη πολιτική στην οποία θα αποδεχτούμε ότι όλοι θα πρέπει κάτι να χάσουν σε αυτή τη σύγκρουση και θα πρέπει να συμβιβαστούν, ώστε να μπορέσουν τελικά να βγουν κερδισμένοι.
Γι’ αυτό και πιστεύω ότι η ανεξαρτησία του Καραμπάχ δεν έχει αυτή τη στιγμή κάτι το θετικό. Η Αρμενική κυβέρνηση το χρησιμοποιεί ως μπλόφα.
Και ως επιχείρημα σε αυτό μπορώ να σας φέρω την Τουρκία και την Βόρεια κατεχόμενη Κύπρο.
Αν η Αρμενία κάνει ότι η Τουρκία στην Βόρεια κατεχόμενη Κύπρο θα αντιμετωπίσει εχθρικότητα σε διεθνές επίπεδο και θα απομονωθεί», καταλήγει ο Γκιρακγοσιάν.
Ένα σενάριο, το οποίο συζητιέται και έχουν γραφτεί αρκετά γι’ αυτό είναι ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει στόχο να ενώσει τα εδάφη του με το Ναχιτσεβάν που αυτό σημαίνει ότι αν οι Αζέροι επιτύχουν να καταλάβουν το νότιο τμήμα του Καραμπάχ αλλά και των εδαφών τα οποία μέχρι τώρα κατέχουν οι Αρμένιοι, ίσως το επόμενο μέτωπο να είναι στα σύνορα με το Ναχιτσεβάν. Για να προκύψει όμως μία τέτοια ένωση θα πρέπει να καταληφθούν και εδάφη της Αρμενίας.
Όμως όπως λέει ο Γκιρακγοσιάν αυτό είναι ένα απίθανο σενάριο προς το παρόν, γιατί κάτι τέτοιο θα ενεργοποιούσε την αμυντική συμφωνία Αρμενίας – Ρωσίας.
Θα ήταν ίσως ένα σενάριο πιθανό στην περίπτωση που η Τουρκία αποχωρούσε από το μέτωπο του Καράμπαχ κατόπιν πιέσεων της Ρωσίας και θα ήθελε να ενεργοποιηθεί ξανά, και αυτό γιατί η Τουρκία έχει αμυντική συμφωνία με το Ναχιτσεβάν.