Όχι, δεν πήγα στη Floridita, το μπαράκι που σύχναζε ο Χέμινγουεϊ, για να πιω το mojito μου παρέα με τα ασυγκράτητα ξανθά όντα που φοράνε βερμούδες και κουβαλούν όπου και αν πηγαίνουν τη φωτογραφική τους μηχανή. Πήγα στην Casa de la Cultura, όπου στην εσωτερική αυλή ενός παλιού αρχοντικού χάθηκα μέσα σε πολύχρωμους ανθρώπους, φωτιές κι αφρικάνικους ήχους. Δεν πήγα στο Βαραδέρο, την πόλη με τα πολυτελή ξενοδοχεία και τους Αμερικανούς τουρίστες όπου μπορείς να βρεις όλα τα καλούδια που προσφέρει  ο καπιταλισμός. Για να πω την αλήθεια πέρασα, άλλα έφυγα γρήγορα (τα έχω δει και στην Κρήτη και στη Χαλκιδική). Ούτε ήπια καφέ στο Hotel Nacional, σερφάροντας στο Ίντερνετ. Σας διαβεβαιώνω ότι δεν με έπιασε καμία κρίση στέρησης. Και φυσικά δεν ήπια Havana Club. Από τις δεκάδες μάρκες ρούμι που δοκίμασα ξεχώρισα το Camey.

Η Κούβα κρύβει απείρως πιο ενδιαφέροντα πράγματα από αυτά που πλασάρουν τα life style περιοδικά και τα ιλουστρασιόν φυλλάδια  των τουριστικών γραφείων. Ένα απ’ αυτά θα το βρει κανείς στο ανατολικό κομμάτι του νησιού, στην επαρχία Πινάρ δελ Ρίο.
Περίπου εικοσιπέντε χιλιόμετρα έξω από την πόλη του Πινάρ δελ Ρίο, βρίσκεται το Βινιάλες, μια μικρή κωμόπολη φυτεμένη κυριολεκτικά στην καρδιά ενός επίγειου παράδεισου. Το Βινιάλες περιβάλλεται από καταπράσινες επίπεδες εκτάσεις, οι οποίες διακόπτονται από μικρές κοιλάδες που σχηματίζουν οι mogotes. Οι mogotes είναι ασβεστολιθικοί ογκόλιθοι που σφύζουν από τροπική βλάστηση και που η ηλικία τους ξεπερνά τα 150 εκατομμύρια χρόνια. Εδώ βρέθηκαν ίχνη ζώων που επέζησαν από την εποχή της εξαφάνισης των δεινοσαύρων. Στους πρόποδες των λοφίσκων αυτών, με το πέρασμα των χρόνων σχηματίσθηκαν σπηλιές οι οποίες κατοικήθηκαν από μέλη της ινδιάνικης φυλής Siboney, που ζούσε στη δυτική Κούβα την προκολομβιανή εποχή.
Τέσσερα χιλιόμετρα έξω από το Βινιάλες είναι η κοιλάδα των  “δύο αδελφών” (Dos Hermanas). Εκεί βρίσκεται ο Τοίχος της Προϊστορίας (Μural de la Prehistoria). Στο υψηλότερο mogote της Sierra de los όrganos, ο Κουβανός ζωγράφος Leovigildo Gonzales μαθητής του Μεξικανού Diego Rivera δημιούργησε με τους φοιτητές της Ακαδημίας των Επιστημών το 1961 μια τεράστια τοιχογραφία ύψους 120 μέτρων και πλάτους 180. Η τοιχογραφία αναπαριστά με έντονα χρώματα τη θεωρία της εξέλιξης, ξεκινώντας από το σαλιγκάρι και καταλήγοντας στον άνθρωπο. Η κοιλάδα αυτή, που αποτελεί το καμάρι των ντόπιων βραβεύτηκε το 1999 με το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» που έχει θεσμοθετήσει η UNESCO  με σκοπό να απονέμεται κάθε δυο χρόνια σε περιοχές του πλανήτη που διαφυλάσσουν το περιβάλλον και την πολιτιστική τους κληρονομιά.

Την περιοχή του Βινιάλες θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε σαν τον «παράδεισο του φωτογράφου». Ανεξάντλητη από εικόνες, μεταδίδει στον ξένο την ηρεμία του τοπίου μετατρεποντας τον παραλληλα σε αχόρταγο παρατηρητή των παιχνιδιών που παίζει η φύση.
Ο ανήσυχος επισκέπτης δεν υπάρχει περίπτωση να μην επισκεφθεί την κοινότητα Los Aquaticos. Αρκεί, βέβαια, να είναι διατεθειμένος να περπατήσει πάνω από μια ώρα μέσα από λάσπες και πυκνή τροπική βλάστηση σκαρφαλώνοντας την πλαγιά ενός βουνού. Η μεγάλη περιπέτεια ξεκινά περίπου ένα χιλιόμετρο μετά το Dos Hermanas, αφήνοντας τον εθνικό δρόμο. Ο οδηγός είναι απαραίτητος και μπορεί κανείς εύκολα να βρει είτε στο Βινιάλες είτε πολύ απλά να ζητήσει από κάποιον χωρικό που τυχαία θα συναντήσει να τον οδηγήσει έως εκεί (αφού πληρώσει 5 δολάρια).
Η κοινότητα των Aquaticos ιδρύθηκε το 1943 από μια οραματίστρια με το όνομα Αntonica Izquierdo, η οποία ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες που είχε το νερό των πηγών αυτής της περιοχής σε μια εποχή που οι αγρότες δεν είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης σε γιατρούς και νοσοκομεία.
Το χωριό των Aquaticos είναι χτισμένο στην πλαγιά του λόφου και η θέα από εκεί είναι μαγευτική. Σήμερα ζουν εκεί περίπου 12 οικογένειες. Απομονωμένοι, ολιγαρκείς και αυτάρκεις κατεβαίνουν στην κοιλάδα μόνο όταν θέλουν να αγοράσουν αλάτι. Ρυθμίζουν τις υποθέσεις τους ανεξάρτητοι από κρατικό έλεγχο και τα λίγα χρήματα που κερδίζουν είναι από τους τουρίστες που θα φτάσουν ως εκεί και θα θελήσουν να αγοράσουν φρούτα ή κρασί φτιαγμένο από τον τροπικό καρπό γουαγιάμπα. Ακόμη και σήμερα, ακολουθώντας τις πρακτικές της Αntonica Izquierdo, πλένονται τρεις φορές την ημέρα με νερό από τις πηγές της περιοχής και χωρίς να σκουπιστούν αφήνονται να στεγνώσουν με τον αέρα. Αυτό είναι και το μόνο φάρμακο που χρησιμοποιούν.

Είναι πολύ φιλικοί και φιλόξενοι άνθρωποι και από τους ελάχιστους κουβανούς που διέκρινα στο πρόσωπό τους ινδιάνικα χαρακτηριστικά.
Όσο για την  ιδρύτρια της κοινότητας, της οποίας η ζωή αποτέλεσε θέμα για πολλά βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες, πέθανε κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου στην ψυχιατρική κλινική της Αβάνας αφού υποχρεώθηκε από τους γιατρούς να πάρει φάρμακα…
Το Aquaticos αποτελεί μέρος ενός πολιτισμού που χάνεται οριστικά. Και είναι η “πίσω πλευρά” ενός λαού και μιας χώρας που ξέρουν να κρύβουν πολύ καλά τα μυστικά τους, αλλά και να τα μοιράζονται πρόθυμα με όποιον πραγματικά ενδιαφέρεται.