Από το 1949 που η Μαοϊκή επανάσταση κυριάρχησε στην Κίνα, οι σχέσεις του Πεκίνου με τη μικρή Ταιβάν όπου είχε καταφύγει η εξόριστη κυβέρνηση της Κουομιντάνγκ του Τσάνγκ Κάι Σεκ ισορροπούν σε τεντωμένο σκοινί. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας δεν αναγνωρίζει σαν κράτος την Ταιβάν, θεωρώντας την τμήμα της επικράτειάς της αποκαλώντας την Κινεζική Ταϊπέι και από την άλλη η Ταϊβάν η οποία εκλέγει δική της κυβέρνηση βρίσκεται κάτω από ένα περίεργο διεθνές πολιτικό στάτους. Επίσημα διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με 24 μόνο χώρες ενώ με περισσότερες από 140, έχει άτυπες μεν, ουσιαστικές δε επαφές και διατηρεί σε αυτές αντιπροσωπείες με αρμοδιότητες πρεσβείας.
Μέχρι το 1971, η «Δημοκρατία της Κίνας» όπως είναι το επίσημο όνομά της Ταιβάν, ήταν μέλος του ΟΗΕ. Με την απόφαση 2758, η θέση δόθηκε στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αφήνοντας έξω την Ταϊβάν, κλείνοντας στην ουσία την πόρτα σε ένα γεωγραφικό χώρο με, μόνιμους κατοίκους, κυβέρνηση, εθνική συνείδηση, και διπλωματικές σχέσεις με άλλα κράτη.
Από το 1993 η Ταιβάν προσπαθεί να ξαναμπεί στον ΟΗΕ, και σε άλλους οργανισμούς που βρίσκονται υπό την αιγίδα του, έστω σαν παρατηρητής. Πριν μερικές εβδομάδες η κυβέρνηση στην Ταιπέι αποφάσισε για πρώτη φορά να ζητήσει την ένταξη της σαν πλήρες μέλος. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ κ. Μπαν Κι Μουν αρνήθηκε να παραλάβει την επιστολή και μερικές ημέρες μετά, ο πρόεδρος της Ταιβάν, Τσεν Σούι Μπιάν του έστειλε δεύτερη επιστολή με το ίδιο αίτημα η οποία είχε επίσης την ίδια τύχη.
Η κίνηση αυτή σηματοδοτέι αλλαγή πορείας στην προσπάθεια της Ταϊβάν για διεθνή αναγνώριση. Πριν από τη κατάθεση του αιτήματος είχε προηγηθεί στην Ταιβάν δημοψήφισμα για το αν ο λαός συμφωνεί να γίνει αίτηση ένταξης στον ΟΗΕ με το όνομα «Ταϊβάν». Το πόσοστό έβγαλε 77% υπέρ, δημιουργώντας όμως παράλληλα ερωτηματικά για την επιλογή της συγκεκριμένης χρονικής στιγμής από την κυβέρνηση για δημοψήφισμα, με δεδομένο ότι τον προσεχή Μάρτιο θα γίνουν προεδρικές εκλογές.
Είτε όμως το δημοψήφισμα για τη χρήση του ονόματος «Ταϊβάν» έγινε για καθαρά προεκλογικούς λόγους είτε όχι, το αποτέλεσμα για τη διεθνή εικόνα της Ταιβάν είναι το ίδιο. Το 77% του πληθυσμού τάχθηκε υπέρ της χρήσης του ονόματος το οποίο μπορεί να ερμηνευθεί και ως βούληση για διακήρυξη ανεξαρτησίας. Ένα τέτοιο ποσοστό είναι πολύ υψηλό για να το αγνοήσει κανείς και ίσως στο άμεσο μέλλον φέρει σε δύσκολη θέση όσους θέλουν να κρατήσουν την πολιτική των ίσων αποστάσεων.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ και άλλες χώρες τάχθηκαν από την αρχή κατά της διενέργειας δημοψηφίσματος.
Το σκεπτικό του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ με το οποίο αρνήθηκε να παραλάβει την επιστολή –αίτημα ένταξης, ήταν η απόφαση 2758 του 1971.
Για την Ταιβάν όμως τίθεται θέμα ερμηνείας καθώς η τότε απόφαση αναφέρει ότι «οι αντιπρόσωποι της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας είναι οι μόνοι νόμιμοι εκπρόσωποι της Κίνας στον ΟΗΕ». Η λέξη Ταιβάν δεν αναφερόταν πουθενά, και σύμφωνα με το καταστατικό, υπεύθυνο όργανο για να εξετάσει μια αίτηση ένταξης είναι η Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας, κάτι που δεν έγινε.
Η κυβέρνηση της Ταιβάν, τονίζει ότι η συμμέτοχή στον ΟΗΕ δεν θα ακολουθηθεί και από διακήρυξη ανεξαρτησίας, και όπως τονίζει σε δηλώσεις του στον ΕΤ ο αντιπρόσωπος του Γραφείου της Ταϊπέι στην Ελλάδα κ. Κουογιού Τούνγκ θα επιτρέψει την συμμετοχή της Ταϊβάν και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κάτι που μέχρι σήμερα δεν γίνεται και που αποτελεί σοβαρό κενό στο δίκτυο αντιμετώπισης της μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών.
Για το Πεκίνο όμως η συμμετοχή της στον ΟΗΕ θα σημάνει την «ντε γιούρε» ανεξάρτητη Ταιβάν.
Η κυβέρνηση της Ταιβάν κατηγορεί την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ότι εμποδίζει την αναγνώρισή της από άλλα κράτη ασκώντας τους διπλωματικές πιέσεις.
Η θέση του Πεκίνου είναι ότι η Ταιβάν αποτελεί μέρος της Κίνας στην οποία ο εμφύλιος τυπικά δεν έχει τελειώσει και ότι η «αποσκίρτηση» της Ταιβάν αν γίνει με δημοψήφισμά θα πρέπει να γίνει από τα 1,3 δις κατοίκους της Κίνας και όχι μόνο από τα 23 εκατομμύρια της Ταιβάν. Ερμηνεύοντας την απόφαση του 1971 του ΟΗΕ θεωρεί ότι έχει νόμιμα δικαιώματα στην Ταϊβάν και μπορεί να εφαρμόσει ακόμη και στρατιωτικά μέσα, αν χρειαστεί.
Για τις ΗΠΑ το θέμα είναι πολύ λεπτό. Όπως λένε θα πρέπει να διευθετηθεί με ειρηνικό τρόπο και καμία μονομερής δράση δεν θα ήταν αποδεκτή. Είτε πρόκειτε για στρατιωτική επέμβαση από την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας είτε για διακήρυξη ανεξαρτησίας από την Ταϊβάν.
Χρονολόγιο
1949.
Η κυβέρνηση του Τσάνγκ Κάι Σέκ βρίσκει καταφύγιο στην Ταιβάν
1971
Η θέση που κατείχε στον ΟΗΕ η Ταϊβάν με το όνομα «Δημοκρατία της Κίνας» δίδεται στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας
1996
Γίνονται οι πρώτες ελεύθερες εκλογές
2000
Το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα κερδίζει τις εκλογές βάζοντας τέλος στην επί πενήντα χρόνια κυριαρχία της Κουομιντάνγκ
Δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο 09-09-2007