H ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη είναι από τα βασικά χαρακτηριστικά της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Ήδη πολλές ρομποτικές εφαρμογές έχουν μπει στην καθημερινότητά μας και στο κοντινό μέλλον θα γίνουν πολλές περισσότερες αντικαθιστώντας εργασίες που σήμερα πραγματοποιεί ο άνθρωπος. Στην Ελλάδα μάλιστα πολλά πανεπιστήμια ασχολούνται με την ρομποτική και τον προγραμματ ισμό των ρομπότ με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Όπως είπαν επιστήμονες, καλεσμένοι στο πρώτο συνέδριο τεχνητής νοημοσύνης που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, σε λίγα χρόνια θα βλέπουμε τα ρομπότ να κυκλοφορούν ανάμεσά μας.

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει πάντα διαχρονικά σε αυτές τις φάσεις της βιομηχανικής προσαρμογής είναι τι κόστος θα έχει όλη αυτή η τεχνολογική εξέλιξη για την ανθρώπινη εργασία και συγκεκριμένα για τις θέσεις εργασίας. Μάλιστα πρόσφατη μελέτη της PwC έδειξε ότι στις μεγάλες βιομηχανικές χώρες, Γερμανία, Βρετανία, ΗΠΑ και Ιαπωνία η απώλεια των σημερινών θέσεων εργασίας θα κυμανθεί από 21% έως 38%.
Σε τομείς όπως οι μεταφορές οι απώλειες των θέσεων εργασίας θα είναι μεγαλύτερες. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ένα τρομακτικό σενάριο, για μια δυστοπική κοινωνία όπου οι μηχανές θα δουλεύουν και ο κόσμος θα είναι άνεργος, ωστόσο η ιστορία έχει δείξει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις μεταβολών, η εξαφάνιση κάποιων θέσεων εργασίας αντικαθίσταται με νέες διαφορετικές δουλειές που απαιτούν μεγαλύτερη εξειδίκευση και γνώσεις.

Επανεξετάζεται η φύση της εργασίας
Το ερώτημα είναι πρακτικό μεν αλλά και βαθειά φιλοσοφικό με την έννοια του τί κοινωνία θέλουμε. Μπορεί η τεχνολογία να αλλάξει την κόσμο, προς το καλύτερο;
Οι επιστήμονες είναι πρακτικοί άνθρωποι. Δεν θα σου πουν ποτέ ότι ναι, αυτό μπορεί να γίνει αλλά θα σου πουν ότι σήμερα υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να γίνει. Και αυτό έχει να κάνει τόσο με τις τεχνολογικές προόδους όσο και με το γεγονός ότι η διάδοση της γνώσης και η εφαρμογή τεχνολογικών καινοτομιών εξαρτάται όλο και λιγότερο από πολιτικές αποφάσεις.
Σήμερα, οι συνθήκες είναι περισσότερο ευνοϊκές από ποτέ για να ακμάσουν οι προσπάθειες ανάπτυξης ευφυών μηχανών. Η συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων είναι πλέον σημαντικά φθηνότερη και αποτελεσματικότερη σε σχέση με το παρελθόν.
Όπως είπε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ο κ. Νικόλαος Μαυρίδης, διδάκτορας του MIT και διευθυντής του "Interactive Robots and Media Laboratory» στο Πανεπιστήμιο Innopolis, "έχει έρθει η στιγμή που θα βγουν από τα «κλουβιά» τους και να συνεργάζονται με τους άλλους εργαζόμενους, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού".
Μιλώντας αποκλειστικά στο CNN Greece, ο κ. Μαυρίδης τόνισε ότι "ο θεσμός της εργασίας όπως την γνωρίζουμε σήμερα, η μονοδιάστατη απόλυτα οικονομική θεώρηση των πραγμάτων, υπάρχει εδώ και εκατοντάδες χρόνια αλλά υπάρχουν ταυτόχρονα και άλλα συστήματα κινητοποίησης των ανθρώπων.

Έτσι όπως είναι οι κοινωνίες μας σήμερα, το οικονομικό κίνητρο έχει επικρατήσει αλλά συγχρόνως οι άνθρωποι κάνουν πράγματα που ξεφεύγουν από το οικονομικό πλαίσιο και έχουν μια ευρύτερη δημιουργική ή αλτρουιστική διάσταση. Και αυτό αποδεικνύεται με όλα τα έργα που έχουν δημιουργηθεί με συλλογική εργασία στο διαδίκτυο. Άρα υπάρχουν και άλλα συστήματα κινήτρων και άλλοι τρόποι νοηματοδότησης στη ζωή ενός ανθρώπου που ξεφεύγουν από την μεγιστοποίηση του προσωπικού κέρδους, Αυτή είναι νομίζω η μεγάλη ευκαιρία (με την ανάπτυξη της τεχνολογίας) να ξανασκεφτούμε την φύση της εργασίας και του πως θα μπορέσουμε να χτίσουμε νέα οικονομικά συστήματα που να είναι πιο πολυδιάστατα, ενδεχομένως πιο ευσταθή και να οδηγούν σε μεγαλύτερη ευτυχία και ευημερία."

Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να παίρνουν τις αποφάσεις
Θα μπορούν όμως στο μέλλον οι μηχανές να παίρνουν αποφάσεις για εμάς; Και τι θα γίνεται σε περίπτωση νομικών ευθυνών; Αν για παράδειγμα γίνει ένα ατύχημα στο δρόμο με την εμπλοκή δύο οχημάτων χωρίς οδηγό (που πολύ σύντομα θα τα δούμε να κυκλοφορούν στο δρόμο), ποιος έχει την ευθύνη;
Τα ερωτήματα πολλά και σίγουρα η ρομποτική έχει κάποια όρια, αλλά σύντομα, άλλες τεχνολογίες όπως το cognitive computing, ή αλλιώς γνωσιακή υπολογιστική, που αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, θα είναι σε θέση να επεξεργάζεται όγκο πληροφοριών που στο παρελθόν ήταν αδύνατο να γίνει και θα βοηθήσει τον άνθρωπο στη λήψη καλύτερων αποφάσεων.

Όπως είπε ο κ. Κώστας Μπέκας, διευθυντής του Foundations of Cognitive Computing του τμήματος ερευνών της IΒΜ με έδρα την Ζυρίχη, "οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να είναι αυτοί που θα λαμβάνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, έχοντας στη διάθεσή τους μια λίστα επιλογών που θα έχει δημιουργήσει μια τεχνητή νοημοσύνη. Ο γιατρός θα συνεχίσει να λαμβάνει την τελική απόφαση για την αγωγή του ασθενή, έχοντας όμως ως σύμβουλο μια μηχανή που έχει διαβάσει εκατομμύρια σελίδες διαγνώσεων, κλινικών μελετών και χαρακτηριστικών φαρμάκων."

Το αναμενόμενο είναι ότι στη νέα ρομποτική εποχή θα δημιουργηθούν συγκρούσεις και όχι μόνο εξαιτίας της απώλειας θέσεων εργασίας, αλλά και του υπάρχοντος ηθικού πλαισίου. Γι αυτό όπως είπε στο CNN Greece ο κ. Μαυρίδης "το θέμα της ισορροπίας μεταξύ της τεχνολογικής προόδου και τις αποτροπής ανεπιθύμητων αποτελεσμάτων της ίδιας της τεχνολογίας στο μέλλον, όταν αυτή θα έχει γίνει μέρος της καθημερινότητά μας, έχει αρχίσει να μπαίνει ως παράμετρος στον σχεδιασμό της ίδιας της τεχνολογίας. Πως δηλαδή μέσα στον σχεδιασμό των ευφυών συστημάτων να βάλλουμε εκείνες τις δικλείδες που θα επιτρέψουν την ασφαλή λειτουργία τους και να μπορέσουν να ευθυγραμμιστούν με τα αξιακά συστήματα των ανθρώπων."