"...Η κατάσταση φέρνει στο μυαλό εικόνες που έχουν σχέση με το νερό. Μια σταγόνα που συγκρατείται από την αδράνεια για μια στιγμή πριν πέσει, αν και έχει μεγαλώσει ο όγκος και το βάρος της, έτοιμη να ξεχειλίσει το ποτήρι. Μοιάζει σαν το νερό να διαισθάνεται την επικείμενη πτώση του και να προσπαθεί να παρατείνει την επισφαλή του σταθερότητα για όσο γίνεται πιο πολύ..."
Θυμάμαι πόσο μου είχε αρέσει αυτό το μικρό απόσπασμα από την "Ξερή, λευκή εποχή" του Αντρέ Μπρίνκ και ήταν το πρώτο πράγμα μου ήρθε στο μυαλό καθοδόν για να συναντήσω δύο δημοσιογράφους Ισπανούς στου Ψυρή, παραμονή εκλογών. Οι δύο συνάδελφοι ήρθαν για ρεπορτάζ στη χώρα μας αλλά πολύ σύντομα διαπίστωσαν ότι το ρεπορτάζ ήταν αυτοί οι ίδιοι.
Για μας που βιώνουμε την κρίση στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια, αυτό που συμβαίνει στην Ισπανία προκαλεί μια αίσθηση deja vu. Τα ίδια μέτρα λιτότητας πάνω κάτω, οι ίδιες περικοπές, οι ίδιες πιέσεις, οι ίδιο εκβιασμοί. Η Ισπανία βλέπει στον καθρέφτη που λέγεται Ελλάδα να διαμορφώνεται σταδιακά το είδωλό της.
Η Μαρία Αντόνια Σάντσεθ Βαγιέχο από την εφημερίδα El Pais και ο Ράφα Παναδέρο, από την Cadena Ser, τη μεγαλύτερη ραδιοφωνία της Ισπανίας ξεκίνησαν να μου μιλούν για την Ελλάδα της κρίσης και κατέληξαν να μιλούν για τη χώρας τους με την αγωνία και το άγχος του "Τιτανικού" - όπως είπε πρόσφατα ο Ισπανός υπουργός εξωτερικών Χοσέ Μαργκάγιο- που βλέπει το παγόβουνο να πλησιάζει. (Μέχρι και η φρασεολογία θυμίζει Ελλάδα)
-Πόσο ακόμη θα αντέξει η Ισπανία χωρίς μνημόνιο αγαπητοί συνάδελφοι; Ή καλύτερα, πόση ακόμη λιτότητα μπορεί να σηκώσουν οι Ισπανοί πολίτες;
Ράφα: "Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ισπανία είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που συνέβη στην Ελλάδα. Όπως δηλαδή κάθε φορά μετά την αξιολόγηση της τρόικας παίρνατε και καινούργια μέτρα, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην Ισπανία. Και φυσικά η κυβέρνηση προσπαθεί διαρκώς να αποποιηθεί τις ευθύνες της. Όλοι λένε ότι δεν ήθελαν να πάρουν νέα μέτρα αλλά "επειδή η οικονομία χειροτερεύει πρέπει να τα πάρουμε". Έτσι κάθε Παρασκευή έχουμε και την ανακοίνωση ενός νέου πακέτου".
- Η μεταρρύθμιση στα εργασιακά που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο έφερε τελικά τα αποτελέσματα για τα οποία προειδοποιούσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Το ποσοστό ανεργίας στο τέλος Μαρτίου γύρισε στο 1994 φτάνοντας το εφιαλτικό 24,44%. Από τις αρχές του χρόνου καθημερινά χάνονταν πάνω από 4.000 θέσεις εργασίας ενώ τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η ανεργία στους νέους βρίσκεται στο 52%. Πως είναι να ζεις σε μία χώρα με τέτοια ανεργία.
Ράφα: "Υποθέτω αντίστοιχο με το να ζεις σε μία χώρα με ανεργία 21% που έχετε αυτή της στιγμή εσείς. Το χειρότερο από όλα είναι ότι υπάρχουν αυτή στη στιγμή 1,7 εκατομμύρια οικογένειες στις οποίες κανένα μέλος δεν δουλεύει. Καταλαβαίνεις για τι τραγωδία μιλάμε".
Μ. Αντόνια: "Το οικονομικό μοντέλο στην Ισπανία αυτή τη στιγμή επιβάλλεται από το Βερολίνο, όχι από τις Βρυξέλλες. Το Βερολίνο υποχρέωσε την κυβέρνηση Ραχόι να πάρει μέτρα που είχε υποσχεθεί ότι δεν θα έπαιρνε, όπως η αύξηση του ΦΠΑ από το 21% στο 23% και η αύξηση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στα ιατρικά και φαρμακευτικά έξοδα.
Η κυβέρνηση Ραχόι αυτή τη στιγμή είναι πνιγμένη., Στην πρώτη σύνοδο πήγε και χτύπησε προσοχή στη Μέρκελ αποδεχόμενη ότι του ζήτησαν και μετά όταν είδε ότι δεν της βγαίνουν οι λογαριασμοί και ζήτησε επιείκεια. Της είπαν να κατεβάσει το έλλειμμα από το 8,5% στο 5,3% και είπε "ναι". Μετά κατάλαβε ότι δεν μπορεί να το πετύχει και ζήτησε να γίνει τουλάχιστον 5,8%.
-Τα στοιχεία και η ύφεση όμως δείχνουν ότι ούτε αυτό είναι εύκολο γεγονός που θα οδηγήσει- αν επιμείνουν σε αυτό το δρόμο- σε ακόμη σκληρότερη λιτότητα. Μάλιστα διάβαζα ότι έχει προταθεί στον κ. Ραχόι ένα νέο πρόγραμμα περικοπών που περιλαμβάνει κατάργηση των επιδοτήσεων σε κόμματα, εργοδοτικές οργανώσεις και συνδικάτα, αύξηση των εισιτήριων στα μέσα μαζικής μεταφοράς, μείωση των δαπανών για την υγεία και το κερασάκι στον τούρτα, την κατάργηση της δωρεάν παιδείας για αυτό που οι Ισπανοί ονομάζουν “bachillerato”, το αντίστοιχο δικό μας Λύκειο, γιατί όπως λένε δεν περιλαμβάνεται στην υποχρεωτική εκπαίδευση.
Μ. Αντόνια: "Ακριβώς γι αυτό το λόγο είναι απελπισμένοι. Φαντάσου ότι παραμονές των γαλλικών εκλογών, στελέχη του κυβερνόντος κόμματος off the record έλεγαν ότι παρακαλούν να βγει στη Γαλλία ο Φρανσουά Ολάντ, ώστε να σπάσει ο άξονας των Μερκοζί μήπως και χαλαρώσουν λίγο τα μέτρα"
-Τι γνώμη έχουν οι Ισπανοί γι αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα;
Μ. Αντόνια: Μέχρι τώρα αυτό που έλεγαν ήταν " Η Ελλάδα είναι μια καταστροφή". Επικρατούσε και εξακολουθεί να επικρατεί σε μεγάλο βαθμό το κλίμα που δημιουργήθηκε τους πρώτους μήνες της κρίσης από διάφορα μέσα ενημέρωσης σχετικά με την Ελλάδα και που παρουσίαζε μια χώρα πνιγμένη στη διαφθορά και στο πελατειακό σύστημα. Τώρα έχουν αρχίσει να αλλάζουν γνώμη γιατί καταλαβαίνουν ότι τους συμβαίνει το ίδιο. θα μπορούσα να σου συνοψίσω την όλη τους αντίδραση σε μία φράση: "Οι καημένοι οι Έλληνες αλλά και εμείς δεν πάμε πίσω"
-Η κρίση στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει ένα ρήγμα στο δικοματσιμό. Υπάρχει μεγάλη άνοδος της αριστεράς αλλά το ίδιο το σύστημα δημιουργεί υποπροϊόντα όπως την άνοδο νεοναζιστικών μορφωμάτων. Φαντάζομαι ότι θα το έχετε διαπιστώσει. Στην Ισπανία δεν υπάρχει προς το παρόν αυτή η τάση αλλά η εκτίμησή μου είναι ότι σύντομα θα δείτε αντίστοιχες καταστάσεις. Η Ελλάδα προσήλθε στην κάλπη έχοντας δύο χρόνια μνημόνιο και ακραία λιτότητα. Στην Ισπανία οι εκλογές έγιναν σε οριακό χρονικά σημείο. Έτσι ο κόσμος ψήφισε δεξιά με την προσδοκία να αλλάξουν τα πράγματα αλλά παγιδεύτηκε μέσα στις ίδιες του τις προσδοκίες. Μια κυβέρνηση με ευρεία νομιμοποίηση μπορεί πλέον να εφαρμόσει το δικό της μνημόνιο χωρίς να πάει στο ΔΝΤ και στις Βρυξέλλες αρκεί να μπορεί να χρηματοδοτεί το χρέος της. Εκτιμώ όμως ότι όσο γίνεται πιο ορατό το αδιέξοδο τόσο οι πολίτες θα αναζητούν άλλες διεξόδους. Ποιά είναι η δική σας εκτίμηση;
Ράφα: "Μου έκανε εντύπωση το εξής, ρώτησα ένα νέο στη συγκέντρωση του ΚΚΕ γιατί ψηφίζει αυτό το κόμμα. Μου μίλησε για τον Μάρξ τον Λένιν και για το πόσο αποτελούν έμπνευση γι αυτόν. Αυτό δεν το βλέπεις στην Ισπανία σε τέτοια μαζικότητα. Ή τη μαζικότητα που είδα στη συγκένρωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ομόνοια.
Όσο για τη Χρυσή Αυγή πιστεύω ότι όταν η οικονομία βελτιωθεί λίγο θα εξαφανιστούν. Είναι απλά ένα υποπροϊόν της κρίσης που ωστόσο προκαλεί εντύπωση.
Σε αυτό μπορώ να πω ότι η Ισπανική δεξιά τα κατάφερε καλύτερα.
Μπόρεσε να απορροφήσει όλες τις ακροδεξιές δυνάμεις συμπεριλαμβανομένων και των πιο ακραίων. Υπάρχουν φυσικά σχηματισμοί ακροδεξιοί που μάλιστα δυναμώνουν αλλά είναι προς το παρόν χωρίς καμία επιρροή. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να τις υποτιμούμε. Για παράδειγμα το ακροδεξιό Plataforma de Catalunya στην Καταλονία με πολιτική γραμμή αντίστοιχη του Βίλντερς στην Ολανδία, στις περυσινές δημοτικές εκλογές είδε άνοδο της δύναμής του κατά 500%! αυξάνοντας τον αριθμό των περιφερειακών συμβούλων του γι όλη την Καταλονία από τους 16 στους 69.
Ίσως αν βαθύνει η κρίση στην Ισπανία να αναρριχηθούν περαιτέρω τέτοιες δυνάμεις.
Το πρόβλημα είναι ότι η δεξιά κυβέρνηση του Μαριάννο Ραχόι με το να ενσωματώσει τους "ultras" (σ.σ ακροδεξιοί) υποχρεώνεται να πάρει μέτρα για να ικανοποιήσει και αυτές τις τάσεις.
Συμβαίνουν δηλαδή πράγματα αστεία. Για παράδειγμα, ο σημερινός υπουργός δικαιοσύνης Ρουίθ Γκαγιαρδόν ως δήμαρχος της Μαδρίτης τελούσε γάμους ομοφυλοφίλων και τώρα επεξεργάζεται νόμο για την απαγόρευσή τους.
-Ένα θέμα που βρίσκεται πλέον στον πυρήνα των συζητήσεων είναι η ποιότητα της δημοκρατίας. Στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται -πιθανότατα να το έχετε ακούσει, διαβάσει ή δει σε διάφορα βίντεο που κυκλοφορούν στο youtube- ένας πολιτικός εκτροχιασμός με ροπή προς την απολυταρχία. Για παράδειγμα θα αναφέρω τη βία της αστυνομίας, τις καταγγελίες για συνεργασία ακροδεξιών στοιχείων με την αστυνομία και τις προληπτικές προσαγωγές, την στοχευμένη βία κατά δημοσιογράφων ακριβώς επειδή είναι δημοσιογράφοι και πρόσφατα παραδείγματα τη διαπόμπευση οροθετικών ιερόδουλων και τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης για παράνομους μετανάστες. Υπάρχουν αντίστοιχα φαινόμενα στην Ισπανία που δείχνουν εκτροχιασμό της δημοκρατίας;
Ράφα: Το κίνημα της 15Μ, γνωστό και ως κίνημα των αγανακτισμένων, εδράζεται ακριβώς σε αυτό το ζήτημα. Στην ανάγκη για περισσότερη δημοκρατία και πραγματική αντιπροσώπευση. Είναι κάτι το οποίο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό και περιλαμβάνει ως αίτημα και ως καταγγελία όλα όσα ανέφερες παραπάνω.
Αυτό με τη βία της αστυνομίας που ανέφερες για την Ελλάδα είναι κάτι που συμβαίνει και στην Ισπανία. Το τελευταίο διάστημα είναι απανωτά τα φαινόμενα βίας. Για παράδειγμα στη Βαρκελόνη που είναι μία πόλη με έντονη ακτιβιστική δράση υπήρξαν φαινόμενα πρωτοφανούς καταστολής. Ένα άλλο γεγονός που πέρασε απαρατήρητο ήταν η αναστολή της Σέγκεν στην Ισπανία, την περασμένη εβδομάδα με αφορμή τη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Για μια συνάντηση τραπεζιτών μερικών ωρών ανεστάλη η Σένγκεν για μία εβδομάδα. Είναι παράλογο, αλλά δείχνει τη απώλεια ψυχραιμίας του συστήματος. Άλλο παράδειγμα είναι η πρόθεση της κυβέρνηση Ραχόι να ελέγξει τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook και το twitter. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι πρόθεση είναι να χαρακτηρίζεται ποινικό αδίκημα οποιοδήποτε κάλεσμα σε κινητοποιήσεις μέσα από τέτοια δίκτυα. Αναμφίβολα περνάμε σε μία περίοδο όπου οι αντοχές της δημοκρατίας θα δοκιμαστούν και αυτό μάλλον αφορά ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνο τις χώρες μας
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΜΟΝΟ 11-05-2012