Η ημέρα των νεκρών είναι ίσως η πιο σημαντική γιορτή στο Μεξικό και από τις πιο χαρακτηριστικές φολκλόρ εικόνες της χώρας, στον υπόλοιπο κόσμο.

Οι Μεξικάνοι τις ημέρες των εορτασμών που ξεκινούν στις 31 Οκτωβρίου και ολοκληρώνονται στις 3 Νοεμβρίου, γιορτάζουν με οικογενειακά τραπέζια στα νεκροταφεία, ντύνονται με μακάβριες στολές και φτιάχνουν παραδοσιακά φαγητά και γλυκά.

To ίδιο κάνουν και οι Μεξικάνοι της διασποράς. Όπου και αν βρίσκονται, γιορτάζουν αυτή τη μέρα με τον χαρακτηριστικό τρόπο της κατασκευής βωμού για τις προσφορές στους νεκρούς, μουσική, φαγητό και διασκέδαση.

Νεκροκεφαλές και ζεστή σοκολάτα
Πολλοί δεν το ξέρουν, άλλα εκδηλώσεις για την ημέρα των νεκρών γίνονται και στην Αθήνα τα τελευταία είκοσι χρόνια τουλάχιστον. Είναι μία ακόμη από αυτές τις εκδηλώσεις που ομορφαίνουν την πόλη και της δίνουν ένα πολυπολιτισμικό χρώμα.


Πριν από λίγες ημέρες βρεθήκαμε στο Abanico, ένα κέντρο εκμάθησης ισπανικών, όπου οι Μεξικανοί της Αθήνας γιόρτασαν τη μέρα συνοδεία μουσικής, παραδοσιακού ψωμιού και ζεστής σοκολάτας.
"Γιορτάζουμε τις ψυχές που φεύγουν αλλά τις γιορτάζουν με χαρά με ωραίες αναμνήσεις και με ένα πνεύμα που αναπολεί, χωρίς να υπάρχει τίποτα το μακάβριο" μας λέει η κ. Λεονόρα Μορελεόν διοργανώτρια της εκδήλωσης. "Η θλίψη βεβαίως πάντα θα υπάρχει για τις απώλειες, αλλά συνάμα υπάρχει και η χαρά γι αυτό που μας άφησαν και η μνήμη, γιατί η μνήμη είναι αυτό που τους κρατά πάντα ζωντανούς."

Περιγελώντας τον θάνατο
Στο Μεξικό οι μέρες αυτές της γιορτής είναι ένα πανηγύρι. Ολόκληρη η χώρα ζει στους ρυθμούς της ημέρας των νεκρών που γιορτάζεται με ένα μοναδικό τρόπο. Μια από τις συνήθεις πρακτικές αυτών των ημερών είναι η κατασκευή μικρών ζαχαρωτών σε σχήμα νεκροκεφαλής η οποία γράφει επάνω της ένα όνομα. Σύμφωνα με το έθιμο, τρώγοντας τη νεκροκεφαλή που γράφει το όνομά σου είναι σαν να χλευάζεις το θάνατο.

Η ιστορία της γιορτής ξεκινά από την προκολομβιανή εποχή. Στο αρχαίο ημερολόγιο "μεσίκα" (απ' όπου πήρε και το όνομά του το Μεξικό), υπάρχουν έξι γιορτές αφιερωμένες στους νεκρούς, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι μεσοαμερικανικοί προκολομβιανοί πολιτισμοί είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το θάνατο.

Ενσωμάτωση
Όταν οι Ισπανοί κατακτητές κατέλαβαν το Μεξικό, δεν απαγόρευσαν τους εορτασμούς. Αντιθέτως επέβαλαν την ενσωμάτωση και της χριστιανικής θρησκείας στο έθιμο, ώστε να διευκολυνθούν στον εκχριστιανισμό των αυτοχθόνων.

Η φετινή γιορτή στην Αθήνα που έγινε και με την υποστήριξη της μεξικανικής πρεσβείας, είχε συν τοις άλλοις και ανάγνωση ποιημάτων που γράφονται ειδικά γι αυτή την ημέρα και τα οποία μάλιστα ήταν γραμμένα από Έλληνες σπουδαστές ισπανικής γλώσσας.

"Η γιορτή της ημέρας των νεκρών είναι κάτι που αρέσει και στην κοινότητα τη λατινοαμερικάνικη αλλά και στους Έλληνες που έχουν σταματήσει να νιώθουν άβολα απέναντι στο έθιμο" μας λέει η κυρία Μορελεόν. " Όταν ξεκινήσαμε εμείς το 2000 και κάναμε τη μέρα των νεκρών όλοι έλεγαν..."Πω πω τι μακάβριο πράγμα είναι αυτό, πως είναι δυνατόν" τρόμαζαν, έβλεπαν τις νεκροκεφαλές που είχαμε εδώ και εκεί και δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι ήταν κάτι χιουμοριστικό και ότι δεν δείχνει καθόλου έλλειψη σεβασμού. Σίγα σιγά ο κόσμος το έμαθε. Τώρα πια οι Αθηναίοι ξέρουν πολύ καλά τι είναι η μέρα των νεκρών και το διασκεδάζουν μαζί μας".

Στις δυτικές κοινωνίες ο θάνατος είναι μια λέξη που δύσκολα προφέρεται. Για τον Μεξικάνο όμως, όπως έλεγε ο Οκτάβιο Πας, είναι κάτι πολύ οικείο. «Τον αναφέρει συχνά, τον κοροϊδεύει, κοιμάται μαζί του, τον γιορτάζει, είναι ένα από τα αγαπημένα του παιχνίδια και ο παντοτινός του έρωτας».