Αν ρίξει κανείς μια ματιά το τελευταίο διάστημα στον διεθνή τύπο τι γράφεται για την Ιρλανδία θα συμπεράνει ότι η χώρα κατάφερε να ξεπεράσει την κρίση να επιστρέψει στην ανάπτυξη και λίαν συντόμως και στις αγορές. Η αλήθεια είναι ότι η Ιρλανδία όντως μέχρι στιγμής μπορεί να καυχιέται ότι τα πάει πολύ καλύτερα από τις άλλες δύο ευρωπαϊκές χώρες που έχουν προσφύγει στο ΔΝΤ. Και μάλιστα χωρίς να έχει αναγκαστεί να επιβάλει σειρά σκληρών φόρων όπως γίνεται για παράδειγμα στην Ελλάδα.
Η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Έντα Κένι, μέσα σε έξι μόλις μήνες από την εκλογή της κατάφερε να σταθεροποιήσει την οικονομία – αν και με μια πολύ εύθραυστη ισορροπία- να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους του δανείου της από την ΕΕ και το ΔΝΤ και σήμερα να «πετάει στα μούτρα» τις παραινέσεις γραφειοκρατών των Βρυξελλών περί ανάγκης λήψης και νέων μέτρων. Πριν από δέκα μέρες περίπου, ο αντιπρόεδρος της Ιρλανδικής κυβέρνησης Ίμον Γκίλμορ απέρριψε προτάσεις του πρώην κορυφαίου οικονομολόγου της ΕΚΤ Γιούργκεν Σταρκ ο οποίος ζήτησε νέα μέτρα.
Αισιόδοξα μηνύματα
Η Ιρλανδία κατάφερε στο δεύτερο τρίμηνο του 2001 να σημειώσει ανάπτυξη 1,6% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο και 2,3% σε ετήσια βάση, γεγονός που κάνει την ιρλανδική κυβέρνηση αισιόδοξη ότι θα πετύχει εύκολα τους στόχους του μνημονίου και να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων το 2013. Αυτό τουλάχιστον ήταν το μοτο σε αρκετά από τα διεθνή δημοσιεύματα για τον “κέλτικο τίγρη” που όπως έγραφαν “έχει αρχίσει ξανά να βρυχάται”.
Μεταξύ των 17 μελών της ευρωζώνης μόνο η Εσθονία κατάφερε να πετύχει στο δεύτερο τρίμηνο υψηλότερη ανάπτυξη από την Ιρλανδία
Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της χώρας (που δεν περιλαμβάνει τα κέρδη των πολυεθνικών επιχειρήσεων) στην ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 1,1% ενώ ο δείκτης εσωτερικής κατανάλωσης είχε επίσης άνοδο κατά 0,8%. Τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για την οικονομία της χώρας ενώ είναι η πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης που και οι τρείς παραπάνω δείκτες κατέγραψαν ταυτόχρονα άνοδο σε ένα τρίμηνο. Μακάρι να συνέβαινε και στην Ελλάδα το ίδιο θα πουν κάποιοι.
Αναλυτές ωστόσο προειδοποιούν ότι οι καλές επιδόσεις της Ιρλανδίας θα μπορούσαν να ανατραπούν καθώς βαθαίνει η κρίση στην ευρωζώνη και καθώς υπάρχουν σημάδια υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς. Το δεύτερο στοιχείο ήδη αντανακλάται στις εξαγωγές τ οι οποίες το δεύτερο τρίμηνο αυξήθηκαν κατά μόλις 1% το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό από τις αρχές του 2010.
Ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο επίσης είναι ότι οι επενδύσεις (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι κατασκευές) αυξήθηκαν για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι η κρίση στην αγορά ακινήτων –που ήταν και το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ιρλανδίας – έχει πλέον σταθεροποιηθεί η τουλάχιστον δεν βαθαίνει.
Επίσης, οι καθαρές εξαγωγές σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 23,9% φτάνοντας το 1,9 δισεκατομμύριο ευρώ, ενώ η ανάπτυξη στη γεωργία και στην αλιεία ήταν αντίστοιχα 6,9% και 10%.
Αυτή ωστόσο είναι η μία πλευρά του νομίσματος, χωρίς να παραβλέπουμε ότι είναι άνευ σημασίας-. Το ερώτημα είναι αν αρκεί και τι τίμημα έχει πληρώσει γι αυτό η χώρα και η πραγματική οικονομία.
Η Ιρλανδία αναγκάστηκε να συντάξει ένα τετραετές πρόγραμμα λιτότητας προκειμένου να χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Το πρόγραμμα περιλάμβανε μείωση των θέσεων εργασίας στο δημόσιο κατά περίπου 25.000, αύξηση του ΦΠΑ από το 21% σε 23%, μειώσεις δαπανών στον τομέα των κοινωνικών παροχών, θέσπιση φόρου τοπικών υπηρεσιών και επιπλέον φορολογία των κεφαλαιακών κερδών.
Και πριν τον συγκεκριμένο προϋπολογισμό είχε ήδη πάρει μέτρα προκειμένου να αποφύγει το μνημόνιο, το οποίο τελικά δεν κατάφερε
Ούτε αυτή ούτε η προηγούμενη κυβέρνηση όμως αύξησαν την φορολογία των επιχειρήσεων που βρίσκεται στο 12,5% και είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη ενώ η μείωση του κατώτατου ωρομισθίου κατά ένα ευρώ, μέτρο στο οποίο είχε συμφωνήσει η προηγούμενη κυβέρνηση τελικά ανακλήθηκε από την κυβέρνηση Κένι.
Προς νέο μνημόνιο
Το ερώτημα είναι πώς έγιναν όλα αυτά και πως θα συνεχίσει τώρα η χώρα σε ένα διεθνές περιβάλλον ιδιαίτερα δύσκολο. Η κυβέρνηση μπορεί να είπε όχι στον κ Στάρκ για νέα μέτρα αλλά θα πρέπει να τα πάρει μόνη της καθώς ο κ. Κένι πρέπει να βρει άλλα 12 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2012 -2015 σε ενα διεθνές οικονομμικό περιβάλλον που πάει από το κακό στο χειρότερο. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός ήδη αυτή την εβδομάδα είπε ότι θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους της χρηματοδότησής της προκειμένου να είναι συνεπής με την τρόικα, αλλά χωρίς να επιβάλει νέους φόρους προκείμενου να είναι και συνεπής και με τις προεκλογικές της δεσμεύσεις.
Ήδη βρίσκεται σε εφαρμογή ένα σχέδιο λιτότητας 21 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχει ματώσει την ιρλανδική κοινωνία και που αντιστοιχεί σε ποσοστό του ΑΕΠ 13%.
Οι ταμπέλες “ενοικιάζεται” στο Δουβλίνο είναι περισσότερες και απο τα σήματα της τροχαίας, εργαζόμενοι έχουν μείνει με πετσοκομμένο το εισόδημα τους και τις υποθήκες για σπίτια που πλέον έχουν χάσει την αξία τους να τους πνίγουν ενώ οι κοινωνικές υπηρεσίες έχουν υποστεί περικοπές άνευ προηγουμένου.
Πρόσφατο ρεπορτάζ του Reuters χαρακτηρίζει την κατάσταση στα νοσοκομεία “χαοτική” με ασθενείς να ψάχνουν για ένα κρεβάτι και γιατρούς να προσπαθούν να κλέψουν μερικές ώρες ύπνου για να αντέξουν την πολύωρη δουλειά. Οι δαπάνες για νοσοκομειακή μεταφορά περικόπηκαν κατά 20% και τα νοσοκομεία είναι αναγκασμένα να πληρώνουν ταξί και ιδιωτικά ασθενοφόρα. Τον περασμένο μήνα ο κ. Κένι διέγραψε βουλευτή του επειδή ο τελευταίος αρνήθηκε να ψηφήσει υπέρ του κλεισίματος νοσοκομείου της περιφέρειας του. Συνάδελφός του από την ίδια περιφέρεια που ψήφισε υπέρ, προπηλακίστηκε και δέχτηκε απειλητικά μηνύματα για τη ζωή του.
Σχολεία για παιδιά με ειδικές ανάγκες έκλεισαν, οι απολύσεις είναι ελεύθερες ενώ ο μισθός των δημοσίων υπαλλήλων έχει μειωθεί κατά 15% περισσότερο ακόμη και από την Ελλάδα.
Αυτό που δεν έγραψαν οι περισσότερες ξένες εφημερίδες είναι ότι ταυτόχρονα σχεδόν με την ανάπτυξη βγήκαν και τα στοιχεία για την ανεργία που είναι απογοητευτικά. Στο ίδιο διάστημα η ανεργία αυξήθηκε κατά 0,7% και παραμένει πάνω από το 14%.
Είναι προφανές ότι το κοινωνικό κράτος στην Ιρλανδία έχει δεχθεί μεγάλοι χτύπημα και το ερώτημα είναι πόσο ακόμη μπορεί να αντέξει η ιρλανδική κοινωνία αλλά ακόμη περισσότερο πόσο μπορεί να αυξηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης ώστε δημιουργηθούν πρωτογενή πλεονάσματα για να μπορέσει να μειωθεί το χρέος. Σε αυτό η περίπτωση θυμίζει κατά πολύ Ελλάδα.
Το ερώτημα επανέρχεται όμως. Που θα βρει λεφτά ο κ. Κένι. Η κυβέρνηση του φαίνεται αποφασισμένη να τιμήσει την υπόσχεση της προηγούμενης κυβέρνησης να μη γίνουν περαιτέρω μειώσει στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και θέλει επίσης να αποφύγει τις απολύσεις καθώς θα σπάσει τη συμφωνία με τα συνδικάτα τα οποία είχαν εθελοντικά δεχθεί περικοπές θέσεων εργασίας, επέκταση των ωραρίων απασχόλησης. Η μόνη διέξοδος για τον κ. Κένι είναι νέα διαπραγμάτευση με τους πιστωτές του ή κι άλλο “ψαλίδι” στις δαπάνες. Θα το αντέξει η ιρλανδική κοινωνία.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 22-08-2011