«Τι ακριβώς συμβαίνει με την κινεζική οικονομία;» αναρωτιέται εδώ και δύο εβδομάδες ο διεθνής τύπος. Μετά την Βραζιλία όπου το οικονομικό μοντέλο της τελευταίας δεκαετίας αρχίζει να κλονίζεται προκαλώντας τριγμούς και εκροές κεφαλαίων, η κινεζική οικονομία δείχνει να βρίσκεται σε σημείο καμπής με τους κλυδωνισμούς να ξεκινούν από το τραπεζικό της σύστημα.
Βέβαια οι ρίζες του προβλήματος βρίσκονται στο 2008 και στην κατάρρευση της Lehman Brothers, το γεγονός που επιτάχυνε την διεθνή οικονομική κρίση.

Την τελευταία εβδομάδα συνέβη κάτι που χτύπησε καμπανάκι για την κινεζική οικονομία. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Κίνας Ζου Χσιαοτσουάν δήλωσε πως θα πρέπει να μπει ένας φραγμός στην πιστωτική επέκταση και στην υψηλή ρευστότητα των τραπεζών. Το αποτέλεσμα των δηλώσεών του προκάλεσε πανικό. Το επιτόκιο στη διατραπεζική αγορά έφτασε σχεδόν στο 14% και το χρηματιστήριο της Σανγκάης έκανε βουτιά 5%.
Το γιατί η υψηλή ρευστότητα και η ταχεία πιστωτική επέκταση αποτελεί πλέον πρόβλημα για την κινεζική οικονομία εξηγείται από το γεγονός ότι έχει δημιουργηθεί ένα σκιώδες τραπεζικό σύστημα στη χώρα με χαρακτηριστικά φούσκας όπως επίσης και από την φούσκα της αγοράς των ακινήτων. Πολύ περισσότερο όμως από τα μέτρα που θα αναγκαστεί αργά ή γρήγορα να πάρει η νέα κινεζική κυβέρνηση για να «μαζέψει» την κατάσταση. Για να καταλάβουμε όμως το γιατί έφτασε εδώ η κινεζική οικονομία θα πρέπει να πάρουμε το νήμα των εξελίξεων από το 2008, όταν την κινεζική ανάπτυξη τροφοδοτούσε ακόμη ο ρυθμός αύξησης των κινεζικών εξαγωγών.
Η εξαγωγές έτρεχαν με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 20% γεγονός που δημιουργούσε πλεονοασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ.
Από το 2008 λόγω της κρίσης σε ΗΠΑ και Ευρώπη οι εξαγωγές μειώθηκαν με αποτέλεσμα η κινεζική κυβέρνηση να στραφεί στην εσωτερική αγορά ανοίγοντας την στρόφιγγα της πίστωσης.
Το γεγονός κράτησε τους ρυθμούς της ανάπτυξης της Κίνας πάνω από το 7% ήταν όμως φανερό ότι η χώρα είχε περάσει σε μια νέα περίοδο βραδύτερης ανάπτυξης με μεγαλύτερη συμμετοχή στο ΑΕΠ των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (ή του παρασιτικού κλάδου της οικονομίας όπως λέει μερίδα οικονομολόγων)
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ένα σκιώδες τραπεζικό σύστημα, ανάλογο με αυτό που υπήρχε στις ΗΠΑ, προ κρίσης.

Σε αυτό το σύστημα τα επιτόκια, κάποιες φορές, ξεπερνούν το 25% και τα δάνεια χρηματοδοτούν αφειδώς επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Fitch, τράπεζες και «σκιώδη» χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν συγκεντρώσει εκκρεμή δάνεια που άγγιξαν το 200% του κινεζικού ΑΕΠ, στο τέλος του 2012, ποσοστό που το 2008 σύμφωνα με το Bloomberg ήταν στο 130% τους ΑΕΠ.
Η τεράστια πιστωτική επέκταση μετατράπηκε σε ουρανοξύστες, έργα υποδομής και τεράστια οικιστικά συγκροτήματα με εκατομμύρια σπίτια
Αναλυτές προειδοποιούν ότι αν σκάσει η «φούσκα», οι συνέπειες θα είναι απρόβλεπτες, όχι μόνο για την Κίνα, αλλά για την παγκόσμια οικονομία.
Την ίδια στιγμή και η αγορά ακινήτων εμφανίζει στοιχεία χρηματιστηριακής φούσκας. Ο μέσος κινέζος επενδυτής έχει περιορισμένες δυνατότητες για το πού θα τοποθετήσει τα χρήματά του. Καταθέτοντας τα σε μια τράπεζα εισπράττει μηδενικό επιτόκιο τη στιγμή που ο πληθωρισμός κινείται κοντά στο 3%. Τα σπίτια όμως σαν επένδυση είναι αποδοτικά αν αναλογιστεί κανείς ότι την τελευταία δεκαετία οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 150%.
Οι κινεζικές τράπεζες έχουν σοβαρά ανοίγματα σε δάνεια κατασκευαστικών εταιριών ενώ σύμφωνα με παλιότερο δημοσίευμα των Financial Times το άνοιγμα ανέρχεται σε 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Υπό αυτές τις συνθήκες η κεντρική τράπεζα της χώρας δικαιολογημένα θέλει να «μαζέψει» το άνοιγμα. Δεν φαίνεται όμως να είναι εύκολο. Μετά τον πανικό που προκάλεσε η δήλωση του Χσιαοτσουάν, η Κεντρική Τράπεζα φάνηκε να υπαναχωρεί λέγοντας ότι θα διαθέσει όση ρευστότητα χρειάζεται για να στηρίξει τις τράπεζες της χώρας και μάλιστα σε μερικές από αυτές το έχει ήδη κάνει.
Όπως όμως σημειώνουν όμως ήδη αρκετοί αναλυτές η κίνηση του Χσιαοτσουάν είναι η απόδειξη ότι η κινεζική ηγεσία είναι αποφασισμένη να δεχθεί να πάρει κάποια επίπονα μέτρα προκειμένου να πετύχει βραχυπρόθεσμα ανάπτυξη σε πιο στέρεες βάσεις.
Στο γεγονός αυτό συνηγορεί και η τοποθέτηση του Κινέζου πρωθυπουργού πριν ένα μήνα η οποίος είπε στην ουσία ξεκάθαρα ότι το κρατικό χρήμα θα κοπεί. «Για να επιτευχθούν οι οικονομικοί στόχοι της χρονιάς δεν υπάρχει μεγάλο περιθώριο για πολιτικές κινήτρων ή για άμεσες κρατικές επενδύσεις. Πρέπει να στηριχθούμε στους μηχανισμούς της αγοράς, να τονώσουμε τις ιδιωτικές επενδύσεις μέσω της απορρύθμισης και άλλων μεταρρυθμίσεων»
Πρακτικά αυτό σημαίνει μείωση των κοινωνικών δαπανών, και μείωση της συμμετοχής του κράτους στην οικονομία που θα οδηγήσει σίγουρα σε εξασθένηση των εισοδημάτων. Αν η ανάπτυξη πέσει κάτω από το 7% και διατηρηθεί κάτω από αυτό το όριο για μεγάλο χρονικό διάστημα θα υπάρξουν μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας. Η κινεζική κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να επιτρέψει μια απότομη προσγείωση της οικονομίας, ωστόσο από τις κινήσεις της συμπεραίνεται ότι έχει μάλλον συμβιβαστεί με το ότι θα περάσει ένα χρονικό διάστημα με χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης.