Το 2011 όταν η διεθνής οικονομία βρισκόταν στο μάτι του κυκλώνα της κρίσης, οι Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα ζήτησαν από τη Νότιο Αφρική να μπει και αυτή στο κλαμπ των αναπτυσσόμενων μεν, ισχυρών δε, χωρών. Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή οι BRICS (συντομογραφία από τα αρχικά των πέντε χωρών) έδειχναν ως η ελπίδα για να βγει η παγκόσμια οικονομία από την ύφεση.
Από τότε όμως οι ρυθμοί ανάπτυξης στις πέντε χώρες έχουν υποχωρήσει και φέτος το ΑΕΠ τους θα κινηθεί κοντά στα περυσινά επίπεδα γεγονός που αποτυπώνει σε ένα βαθμό το γεγονός ότι, χωρίς ανάπτυξη στη Δύση, δεν υπάρχουν αγορές για τα προϊόντα των αναπτυσσόμενων αγορών.

Στη Σύνοδο των BRICS που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα στο Ντέρμπαν της Νοτίου Αφρικής, οι πέντε χώρες έκαναν το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την αυτονόμησή τους από το χρηματοπιστωτικό μοντέλο που έχουν επιβάλει εδώ και δεκαετίες οι αναπτυγμένες οικονομίες και κυρίως οι ΗΠΑ. Το γεγονός συνιστά από τη μία την αναγνώριση ότι οι BRICS δεν είναι πλέον στο απυρόβλητο και ότι θα πρέπει σύντομα να δημιουργήσουν ένα δίχτυ ασφαλείας για πιθανές εμπορικές και νομισματικές κρίσεις.

Οι πέντε χώρες αυτή την εβδομάδα έβαλαν τις βάσεις για την ίδρυση δικής τους τράπεζας που θα αποτελέσει το αντίπαλο δέος στο ΔΝΤ και στην Παγκόσμια Τράπεζα. Οι πέντε ηγέτες ( Ρούσεφ, Πούτιν, Σινχ, Τζινπίνγκ και Ζούμα) μπορεί να μην κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση και για την έδρα της τράπεζας, αλλά οι επαφές συνεχίζονται και είναι σίγουρο ότι η τράπεζα των αναπτυσσόμενων χωρών θα είναι αργά ή γρήγορα γεγονός.
Στην ουσία θα είναι το πρώτο επίσημο θεσμικό όργανο που θα προκύψει από το κλαμπ των πέντε αναπτυσσόμενων χωρών.
Μένει ακόμη να αποσαφηνιστεί πόση θα είναι η εισφορά του κάθε κράτους μέλους καθώς είναι προφανές πως δεν έχουν όλες οι χώρες την ίδια οικονομική δυνατότητα και που θα βρίσκεται η έδρα του νέου ιδρύματος.
Με την νέα τράπεζα οι πέντε χώρες θα επιχειρήσουν να ξεπεράσουν και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο μεταξύ τους εμπόριο.
Το γεγονός επιβεβαιώνει την τάση για μια μετατόπιση ισχύος προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο, που προκαλεί «γεωπολιτική ανησυχία» στη Δύση η οποία βλέπει να δημιουργείται - χωρίς να μπορεί να το ελέγξει - ένα νέο Μπρέτον Γούντς, ένα νέο ΔΝΤ ή αλλιώς ένας «εναλλακτικός» δανειστής έσχατης ανάγκης, για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ένα ακόμη γεγονός που δείχνει αυτή την τάση της αυτονόμησης είναι η συμφωνία Κίνας και Βραζιλίας –που επίσης υπογράφτηκε αυτή την εβδομάδα – να
αλλάξουν τον τρόπο πληρωμών στο μεταξύ τους εμπόριο χρησιμοποιώντας πλέον για το 40% των συναλλαγών τους τα εθνικά τους νομίσματα.
Η συμφωνία προβλέπει ότι εμπορικές συναλλαγές 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο θα γίνονται με το βραζιλιάνικο ρεάλ και το κινεζικό γουάν, και οι υπόλοιπες συναλλαγές που με βάση τα σημερινά δεδομένα αντιστοιχούν σε περίπου 45 δισεκατομμύρια δολάρια, με το αμερικανικό νόμισμα.
Η συμφωνία θα τεθεί σε εφαρμογή από το δεύτερο εξάμηνο του 2013 και προς το παρόν δεν έχει γίνει γνωστό σε ποιους τομείς θα γίνουν οι αλλαγές. Το γεγονός και μόνο τους συνιστά τομή στο διεθνές εμπόριο καθώς εκτοπίζει το δολάριο ως κυρίαρχο νόμισμα στις εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών και περιορίζει το ρίσκο για τις περιπτώσεις ακραίων συναλλαγματικών διακυμάνσεων.

Οι χώρες και οι προκλήσεις- οικονομικό προφίλ

Βραζιλία
Από όλες τις χώρες των BRICS η Βραζιλία είναι αυτή που έχει επηρεαστεί περισσότερο από την διεθνή οικονομική κρίση. Η πιστωτική επέκταση που ξεκίνησε έντονα πριν μία δεκαετία περίπου έχει αρχίσει να υποχωρεί και οι επενδυτές γίνονται ολοένα και πιο επιφυλακτικοί αναφορικά με την παρέμβαση του κράτους στην οικονομία. Η βιομηχανία έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα λόγο της αύξησης των ημερομισθίων και την αύξηση του κόστους παραγωγής. Το αποτέλεσμα ήταν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ να υποχωρήσει από το 7,5% το 2010 στο 0,9% το 2012. Το υπουργείο οικονομικών προβλέπει ανάπτυξη 4% για το 2013.
Προς το παρόν η πρόεδρος της χώρας Ντίλμα Ρούσεφ παραμένει δημοφιλής καθώς η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα και οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνουν. Ωστόσο το μεγάλο της στοίχημα είναι να καταφέρει να προσελκύσει νέες επενδύσεις που θα φέρουν ανάπτυξη.

Ρωσία
Η οικονομία της Ρωσίας επιβραδύνεται αν και ο ρυθμός ανάπτυξής της είναι υψηλότερος σε σχέση με κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Ο Φεβρουάριος μάλιστα ήταν ο χειρότερος μήνας τα τελευταία χρόνια καθώς η ανάπτυξη ήταν μόλις 0,1%. Τα τελευταία πέντε τρίμηνα η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε συνεχή επιβράδυνση και η κεντρική τράπεζα της χώρας έχει προχωρήσει ήδη σε χαλάρωση της νομισματικής της πολιτικής. Ο πρωθυπουργός Ντιμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι θα επιθυμούσε θα δει ανάπτυξη της τάξης του 5% ενώ η κεντρική τράπεζα της χώρας ετοιμάζεται για αλλαγή φρουράς καθώς τη θέση του προέδρου αναλαμβάνει από τον Ιούνιο η Ελβίρα Ναμπιούλινα πρώην σύμβουλος του Βλαντιμίρ Πούτιν που αναμένεται να είναι πιο σκληρή στο θέμα του πληθωρισμού, από τον προκάτοχό της. Μετά από μια δεκαετία φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων η κυβέρνηση δείχνει να αλλάζει τροχιά. Πριν μερικές ημέρες ολοκληρώθηκε η μεγαλύτερη εξαγορά στην ιστορία της χώρας, αυτής της ΤΝΚ-ΒΡ από το ρωσικό κράτος. Η ρωσική κυβέρνηση αυξάνει επίσης τις στρατιωτικές δαπάνες

Ινδία
Τους τελευταίους οκτώ μήνες η κυβέρνηση της χώρας έχει προχωρήσει σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων οι οποίες είχαν θετική αποδοχή από επενδυτές και αγορές. Περιορίστηκαν οι επιδοτήσεις στο πετρέλαιο, γίνονται προσπάθειες για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και άνοιξαν οι αγορές στο λιανεμπόριο και στις αερομεταφορές.
Η ανάπτυξη στην Ινδία παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και εκτιμάτε ότι θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι τα παραπάνω μέτρα φέρουν κάποιο αποτέλεσμα.
Το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο 5% το χαμηλότερο επίπεδο ενώ και μία δεκαετία.
Οι ξένοι επενδυτές ζητούν ευνοϊκότερους γι αυτούς όρους στην αγορά εργασίας και αλλαγή της νομοθεσίας για την ιδιοκτησία γης
Με δεδομένο όμως το 2014 η χώρα έχει εκλογές δεν αναμένονται βαθιές τομές.

Κίνα
Η Κίνα με οικονομία μεγαλύτερη από όση οι τέσσερις άλλοι εταίροι της μαζί είναι ο ισχυρότερος «παίκτης» της ομάδας. Τρεις δεκαετίες συνεχούς ανάπτυξης κοντά στο 10% έφεραν την Κίνα να είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Πέρυσι όμως ακόμη και η Κίνα ένιωσε την κρίση. Ο ρυθμός ανάπτυξης περιορίστηκε – όσο οξύμωρο και αν ακούγεται - στο 7,8% το χαμηλότερο επίπεδο εδώ και 13 χρόνια.
Για να σταματήσουν οι Κινέζοι ηγέτες μια περαιτέρω επιβράδυνση αναμένεται να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις που θα μειώσουν την εξάρτηση της χώρας από τις εξαγωγές. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι αν η χώρα διατηρήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ 7% και 8% το 2016 θα γίνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αφήνοντας πίσω της τις ΗΠΑ

Νότιος Αφρική
Η Νότιος Αφρική μπήκε στην ομάδα των BRICS τo 2011 παρά το γεγονός ότι δεν είχε το μέγεθός των υπολοίπων χωρών τόσο οικονομικά όσο και πληθυσμιακά.
Η οικονομική κρίση από το 2008 έχει κοστίσει στη χώρα ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας. Την περασμένη εβδομάδα το υπουργείο οικονομικών αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2013, στο 2,7% από 3%. Η Νότιος Αφρική έρχεται από μία δύσκολη χρονιά η οποία σημαδεύτηκε από απεργίες στον τομέα των ορυχείων που κόστισαν - εκτός από δεκάδες ζωές – εκατομμύρια δολάρια στην οικονομία.
Ταυτόχρονα η χώρα αντιμετωπίζει υψηλό έλλειμμα (περίπου 6,5% του ΑΕΠ).
Το χειρότερο όμως είναι ο εξαγωγικός τομέας της Νοτίου Αφρικής είναι προσανατολισμένος στην Ευρώπη γεγονός που την κάνει την πιο εκτεθειμένη χώρα στην ευρωπαϊκή κρίση, από τις υπόλοιπες τέσσερις των BRICS

Factbox
• Οι BRICS παράγουν το 21% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Τα τελευταία 15 χρόνια το ΑΕΠ τους τριπλασιάστηκε.
• Έχουν το 43% του παγκόσμιου πληθυσμού
• Τα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα φτάνουν τα 4,4 τρισεκατομμύρια δολάρια
• Ο ετήσιο όγκος του εμπορίου μεταξύ των BRICS, θα φτάσει τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια το 2015.

Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 31-3-2013