Ο εθνικιστικός παροξυσμός των τελευταίων μηνών στην Καταλονία αποτυπώθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, στα αποτελέσματα της κάλπης. Όχι όμως όπως θα περίμενε Καταλανός πρόεδρος και αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος CiU Αρτούρ Μας.
Οι Καταλανοί ψήφισαν τα εθνικιστικά κόμματα αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι το δεξιό κόμμα του Μας ευθύνεται για πολλά από τα οικονομικά τους προβλήματα. Σύμφωνα με τα exit polls το κόμμα το Μας, «Σύγκλιση και Ενότητα» κερδίζει μεν τις εκλογές αλλά χάνει από πέντε έως οκτώ έδρες μένοντας μακριά από την πολυπόθητη αυτοδυναμία στη Βουλή των 135 εδρών, που θα του επέτρεπαν να προωθήσει τη δική του εθνικιστική ατζέντα.
Η μεγάλη ανατροπή της χθεσινής εκλογική αναμέτρησης ήρθε «από τα αριστερά» Το κόμμα της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς διπλασιάζει τη δύναμη του (20 έως 23 έδρες), πετυχαίνοντας τις καλύτερες επιδόσεις στην ιστορία του. Τρίτη έκπληξή η είσοδος στη Βουλή της άκρας αριστεράς «Υποψηφιότητα για τη λαϊκή Ενότητα» (CUP) με πέντε έως έξι έδρες, επίσης εθνικιστικό κόμμα.
Το Σοσιαλιστικό Καταλανικό Κόμμα χάνει δέκα έδρες ενώ το Λαικό Καταλανικό Κόμμα αδερφό του κυβερνώντος κόμματος του Μαριάνο Ραχόι, διατηρεί τη δύναμή του με 18 έδρες.
Η οργή των Καταλανών για την ανεργία και τη συρρίκνωση του εισοδήματός τους έδωσαν νέα ώθηση στο αυτονομιστικό κίνημα και για πρώτη φορά εφέτος, οι δημοσκοπήσεις έδιναν ποσοστά έως και 65% υπέρ της ανεξαρτησίας. .
Ο Μας εκμεταλεύτηκε την οικονομική κρίση για να προωθήσει την αυτονομιστική ατζέντα του, παρά το γεγονός ότι η πλουσιότερη αυτόνομη περιφέρεια της Ισπανίας είναι σχεδόν χρεοκοπημένη - με το χρέος της να έχει υποβαθμιστεί στην κατηγορία «σκουπίδια» - κάτι για το οποίο φέρει τεράστιες ευθύνες το κόμμα του.
Ο Καταλανός πρόεδρος μπορεί πάντως ακόμη να εκπληρώσει την υπόσχεση του στους Καταλανούς για δημοψήφισμα με αίτημα την ανεξαρτησία, αλλά θα πρέπει να προχωρήσει στους ανάλογους συμβιβασμούς για να πάρει η πρόταση και την υποστήριξη της Ρεπομπλικανικής Αριστεράς.
Σήμερα η Καταλονία έχει έλλειμμα 8,5% του ΑΕΠ και σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το ποσό με το οποίο συνεισφέρει στον ισπανικό προϋπολογισμό αντιστοιχεί με το 8% του ΑΕΠ της (περίπου 16 δισεκατομμύρια ευρώ, τα διπλάσια από όσα εισπράττει). Το υπεραπλουστευτικό αίτημα των Καταλανών μπορεί να συνοψιστεί στο έξης: «δώστε μας τα λεφτά μας πίσω. Δεν μπορούμε να πληρώνουμε εμείς για τις υπόλοιπες περιφέρειες της Ισπανίας».
Ο Μας ζήτησε λοιπόν από τη Μαδρίτη μεγαλύτερη δημοσιονομική αυτονομία, με λίγα λόγια να συμβάλει με πολύ λιγότερα ως περιφέρεια η Καταλονία στον εθνικό προϋπολογισμό, εξοργίζοντας τον Μαριάνο Ραχόι ο οποίος φυσικά αρνήθηκε.
Τότε ο Μας ανέβασε τους εθνικιστικούς τόνους και το Σεπτέμβριο ενάμιση εκατομμύριο Καταλανοί βγήκαν στους δρόμους ζητώντας απόσχιση.
Το κυβερνών κόμμα άρχισε να προετοιμάζει το έδαφος για δημοψήφισμα με αίτημα την ανεξαρτησία και προκήρυξε εκλογές.
Το εθνικιστικό παραλήρημα σκεπάζει αιτίες για την οικονομική κατάσταση της Καταλονίας όπως οι πολιτικές που επέβαλε ο Μας σε συνεργασία με τον Ραχόι, μεταξύ αυτών η μείωση των φόρων στα κέρδη κεφαλαίου και οι ιδιωτικοποιήσεις. Επιπλέον τις περικοπές στην υγεία και στην παιδεία τις προώθησαν σε συνεργασία και τα δύο κόμματα.
Ο εθνικιστικός παροξυσμός έχει διχάσει την καταλανική κοινωνία. Μπορεί η πλειοψηφία σήμερα να θέλει απόσχιση αλλά το 35% προτιμά να παραμείνει κάτω από την ισπανική σημαία. Επιπλέον όλοι συμφωνούν ότι αν η Καταλονία «πάρει τα χρέη της» και φύγει, θα είναι περισσότερο χρεωμένη απ ότι είναι τώρα και θα έχει καταφέρει να εξοργίσει και τις Βρυξέλλες οι οποίες έχουν εκφραστεί αρνητικά για την πιθανότητα ανεξαρτησίας. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της θα αυξηθεί αλλά το χρέος της θα φτάσει το 94% του ΑΕΠ τη στιγμή που χρέος της Ισπανίας σήμερα είναι στο 79% του ΑΕΠ.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Μία ανεξάρτητη Καταλονία θα ήταν πιο πλούσια, όπως λέει ο Μας, αλλά και πιο χρεωμένη από την Ισπανία. Επιπλέον δεν ξέρει κανείς πως θα απαντήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει εκφραστεί –αν και διακριτικά- αρνητικά για την πιθανότητα ανεξαρτησίας. Ακόμη και αν οι Βρυξέλλες σεβαστούν την απόφαση των Καταλανών για αυτοδιάθεση υπάρχει περίπτωση να τους βγάλουν από την ΕΕ και να τους ζητήσουν να ξανακάνουν αίτηση.
Υπάρχει επίσης μια εκτίμηση ότι ίσως Μαδρίτη και Βαρκελώνη επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να βρεθεί μια μέση λύση στο θέμα της δημοσιονομικής αυτονομίας. Μακροπρόθεσμα ίσως όλη αυτή η αναστάτωση γίνει μοχλός για να ανοίξει ο διάλογος για την συνταγματική αναθεώρηση που θα μετατρέψει την Ισπανία σε Ομοσπονδία.
Δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο 26-11-2012