Ο Ταρίκ Αλί δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Συγγραφέας, δημοσιογράφος, κινηματογραφιστής, ακτιβιστής, είναι μια από τις εξέχουσες μορφές της Αριστεράς παγκοσμίως. Υπήρξε και είναι ηγετική φιγούρα της αριστεράς στη Βρετανία και σφοδρός επικριτής των φιλελεύθερων πολιτικών. Πολυγραφότατος και ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα μας, την οποία επισκέπτεται συχνά, παρακολουθεί στενά της εξελίξεις στην Ελλάδα. Εξαπολύει μύδρους κατά της ΕΕ, θεωρεί ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι διεφθαρμένο και χρεοκοπημένο και παρόλο που στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ λέει κάτι που ελάχιστοι προς το παρόν τολμούν να πουν: "Βγείτε από το ευρώ, για να σωθείτε".
Έχετε πει ότι η Ευρώπη καταρρέει οικονομικά και πως η Ελλάδα θα πρέπει να γυρίσει στη δραχμή. Επιμένετε σε αυτή την άποψη, καθώς είναι μια δύσκολη απόφαση; Μπορεί να επιβιώσει η χώρα χωρίς να υπάρξουν αντίστοιχες κινήσεις και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Αν η Ελλάδα θέλει να απελευθερωθεί από τα δεσμά της τρόικας δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιστρέψει στο δικό της νόμισμα. Δεν θα είναι χειρότερα απ όσο είναι τώρα. Για την ακρίβεια θα είναι καλύτερα, γιατί θα επιστρέψει στην πραγματικότητα και θα απεξαρτηθεί από ένα νόμισμα πάνω στο οποίο οι χώρες της ευρωπαϊκή ς περιφέρειας δεν έχουν κανέναν έλεγχο. Είναι πολλές οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που διατήρησαν το νόμισμά τους και σήμερα βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση απ' ό,τι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία.
Η κρίση προκλήθηκε από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο υποστηρίχτηκε από τον σκληρό πυρήνα της ΕΕ, και τα σημερινά δεδομένα δεν δείχνουν να υπάρχει η πρόθεση για δομικές μεταρρυθμίσεις που θα αποκαταστήσουν τις δυσλειτουργίες αυτού του συστήματος. Έτσι, οι μικρότερες χώρες υποφέρουν. Δεν θα ήταν λοιπόν καλύτερα να βγείτε από τον υπόνομο και να κολυμπήσετε σε καθαρότερα νερά;
Πέρυσι, πριν τις εκλογές, όταν είχατε έλθει στην Ελλάδα, είχατε μιλήσει θετικά για τον ΣΥΡΙΖΑ ως φορέα αλλαγής και αντίστασης στην "μερκελιανή λογική". Μπορεί όμως να γίνει κάτι τέτοιο εντός του ευρώ και εντός αυτής της ολοκληρωτικής ΕΕ?
Πως θα πρέπει να προετοιμάσει τον λαό ο ΣΥΡΙΖΑ δεδομένου ότι έχει πλέον δυναμική εξουσίας;
Υποστηρίζω τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι το πιο σημαντικό βήμα για τη αριστερά στην Ευρώπη. Κάποιοι μπορεί να διαφωνούν σε επίπεδο τακτικής, αλλά γενικά, η στρατηγική επιδίωξη ήταν να ενώσει όλες τις προοδευτικές δυνάμεις της χώρας ενάντια σε ένα διεφθαρμένο "ακραίο κέντρο". Νομίζω ότι έχει φτάσει πλέον η στιγμή να προχωρήσει μπροστά με ένα πολιτικό και οικονομικό πρόγραμμα για να πείσει τους Έλληνες ότι μια αυταρχική Ευρωπαϊκή Ένωση στραγγαλίζει τη χώρα με τη βοήθεια των τοπικών συνεργατών της. Η εικόνα στο Κοινοβούλιο πριν από μερικές ημέρες ήταν ντροπιαστική. Οι ηγέτες του "ακραίου κέντρου", όπως αποκαλώ την τρικομματική κυβέρνηση, προσπαθούσαν να πείσουν τους βουλευτές να υπερψηφίσουν ένα έγγραφο το οποίο κανείς από αυτούς δεν είχε χρόνο να διαβάσει. Και αυτό το αποκαλούν δημοκρατία.
Δεν βλέπω να έχει πολύ μέλλον αυτή η κυβέρνηση. Και σε αυτές τις συνθήκες η Δημοκρατική Αριστερά απουσιάζει. Δεν έχει καν τη δύναμη να καταψηφίσει τα μέτρα-τιμωρία που επιβάλλονται στον ελληνικό λαό. Πιστεύω ότι θα πληρώσουν το τίμημα για την υποστήριξή τους αυτή στο δίδυμο ΠΑΣΟΚ- ΝΔ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει στις τάξεις του μερικούς από τους καλύτερους Έλληνες οικονομολόγους. Έχουν ήδη επισκεφθεί χώρες της Νότιας Αμερικής, οι οποίες έδειξαν ότι η αλλαγή είναι δυνατή. Τώρα χρειάζονται ένα μανιφέστο που να εξηγεί όλα αυτά στους Έλληνες και χρειάζεται θάρρος για να το υποστηρίξουν και να το εφαρμόσουν.
Προτρέπετε τους λαούς και τις πολιτικές ηγεσίες να κοινωνικοποιήσουν τα μέσα παραγωγής. Αυτό οδηγεί στη σύγκρουση. Η αριστερή πρωτοπορία σήμερα, και αναφέρομαι σε λαό και ηγέτες, είναι ψυχολογικά - και θέλω να επιμείνω στη λέξη ψυχολογικά - έτοιμη για μια τέτοια σύγκρουση;
Ακριβώς τα ίδια επιχειρήματα χρησιμοποιούσε η δεξιά στη Βενεζουέλα, τη Βολιβία και την Αργεντινή. Η ελληνική αριστερά υπέφερε πολύ και κληρονόμησε πολλές αμαρτίες. Η αντιδικτατορική δεξιά με εξαίρεση τους κομμουνιστές κατέληξε στο ΠΑΣΟΚ. Πολλοί σημαντικοί αγωνιστές, διανοούμενοι εξαντλημένοι από το παρελθόν τους, συμβιβάστηκαν σε μια πιο άνετη ζωή και άρχισαν να υπερασπίζονται τον καπιταλισμό. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης επιτάχυνε αυτή τη διαδικασία.
Η ψυχολογία δεν είναι ασήμαντη παράμετρος αλλά τώρα είναι η στιγμή που μια καθαρή, ριζοσπαστική πολιτική πρέπει να υπερβεί τον φόβο. Αν η κοινωνικοποίηση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, για παράδειγμα, είναι απαραίτητη για να γίνει ανθρώπινη η ζωή της πλειοψηφίας των πολιτών, και νομίζω ότι είναι, τότε θα πρέπει να υποστηριχτεί ενάντια στη λεηλασία των ιδιωτικοποιήσεων
Ποιός πρέπει να είναι ο ρόλος της αριστεράς σήμερα;
Να ενωθεί απέναντι στον εχθρό. Να σταματήσει να πολεμά η μια αριστερή ομάδα την άλλη. Να συγκροτήσει ένα όσο το δυνατό ευρύτερο μέτωπο απέναντι στις πολιτικές συνεργασίες που βάζουν τα συμφέροντα των τραπεζιτών πάνω από τα συμφέροντα του ίδιου τους του λαού. Αυτός είναι ο πρώτος και πιο σημαντικός στόχος.
Ο σεχταρισμός ήταν πάντα ανασταλτικός παράγοντας αλλά σε αυτούς τους καιρούς είναι έγκλημα και όχι μόνο στην Ελλάδα. Ο σεχταρισμός με ελληνικά χαρακτηριστικά δεν είναι ευχάριστο θέαμα.
Είμαι σίγουρος ότι γνωρίζετε για την περίφημη λίστα Λαγκάρντ στην Ελλάδα και την "περιπέτεια" του δημοσιογράφου που την αποκάλυψε. Τι συμπεράσματα βγάζετε από την όλη υπόθεση για τη δημοκρατία και την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα;
Η ελληνική δημοκρατία είναι υπό κατάρρευση. Μερικές φορές οι κυβερνήσεις μπορεί να γίνουν πολύ χειρότερες από εκείνους για λογαριασμό των οποίων ενεργούν γιατί φοβούνται την αντίδραση της λαϊκής βάσης. Ο Σαμαράς και ο Βενιζέλος είναι δύο άνθρωποι απελπισμένοι που δεν μπορούν να παραδεχθούν ότι απέτυχαν. Όλοι πλέον μπορούν να το δουν, συμπεριλαμβανομένων της "μητέρας Γερμανίας" και της ανίσχυρης Γαλλίας.
Μέσα δύο μήνες είχαμε στην Ελλάδα τον βασανισμό διαδηλωτών, την σύλληψη ενός δημοσιογράφου επειδή είπε την αλήθεια, την απόλυση τριών δημοσιογράφων από τη δημόσια τηλεόραση επειδή έκαναν κριτική στην κυβέρνηση, το ξυλοκόπημα αρκετών μεταναστών από τα σύγχρονα τάγματα εφόδου, το ξυλοκόπημα ομοφυλοφίλων στο κέντρο της Αθήνας, τον προπηλακισμό και την βιαιοπραγία κατά συντελεστών και θεατών θεατρικής παράστασης.
Οι νεοναζί έχουν σύμφωνα με δημοσκοπήσεις αυξήσει τα ποσοστά τους. Σας τρομάζει αυτό; Έχει ευθύνες το πολιτικό σύστημα για την άνοδο του ναζισμού;
Παρακολουθώ όλες αυτές τις εξελίξεις από μακριά. Θεωρώ ότι όλα αυτά που περιγράφετε είναι οπισθοχώρηση -και η πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και οικονομική οπισθοχώρηση είναι πάντα αλληλένδετες και γίνονται όλο και πιο ακραίες όσο γίνονται προφανέστερα τα λάθη της πολιτικής τάξης.
Πως πρέπει να απαντήσει η κοινωνία στην άνοδο των νεοναζί;
Προσφέροντας μια ριζοσπαστική εναλλακτική πρόταση στο παρόν σύστημα. Με το να κάνει ότι είναι δυνατό για να ενωθεί η Αριστερά και πέρα από αυτό, οι δημοκρατικές δυνάμεις να συγκροτήσουν ένα ενιαίο αντιφασιστικό μέτωπο. Η Χρυσή Αυγή στην πραγματικότητα είναι μια "Άρρωστη Δύση". Οι σχέσεις της με την αστυνομία και τον κρατικό μηχανισμό είναι ακόμη πιο ανησυχητικές και σε εμάς τους παλιούς θυμίζουν τη δολοφονία του Λαμπράκη. Οι ίδιοι εκείνοι που έκαναν αυτή την πράξη και υπήρξαν οι παρακρατικοί της δικτατορίας, συσπειρώνονται ξανά, αυτή τη φορά κάτω από το καλοκάγαθο βλέμμα του "ακραίου κέντρου".
Συμφωνείτε με την άποψη ότι οι πολιτικοί σήμερα έχουν εκχωρήσει εξουσία στο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο; Πως μπορούν οι πολιτικοί -αν μπορούν -να πάρουν πίσω την εξουσία; Ποιός ο ρόλος τους στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία;
Η κυρίαρχη πολιτική τάξη παντού σήμερα είναι οι έμμισθοι υπηρέτες του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Θα πρέπει να ηττηθούν, όπως έγινε στη Νότια Αμερική. Στα χρόνια που έρχονται είναι πολύ σημαντικό να χτίσουν οι χώρες νέες συμμαχίες. Στην περίπτωση της Ελλάδας, για παράδειγμα, μια Βαλκανική Συνομοσπονδία θα ισχυροποιούσε κάθε χώρα χωριστά και όλες μαζί θα αντιμετώπιζαν με κοινή γραμμή τη γραφειοκρατία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φοβάστε μήπως ο καπιταλισμός της Ευρώπης στο μέλλον μοιάσει λίγο στον κινέζικο καπιταλισμό;
Διασκεδάζει κανείς πολύ διαβάζοντας τις κριτικές για την Κίνα στον οικονομικό Τύπο, όπου διάφορες φράξιες της ηγεσίας εξετάζονται στη βάση του ποια θα είναι πιο φιλική προς τη Δύση, με τη δημοκρατία να χρησιμοποιείται ως προκάλυμμα. Αν ήταν έξυπνο το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, θα χωριζόταν στα δυο:
Αμφότερα θα είχαν τα ίδια αρχικά και πιθανόν το ένα να ήταν πιο πολύ καπιταλιστικό παρά κομμουνιστικό. Θα διοργάνωναν εκλογές κάθε τέσσερα χρόνια και θα έδιναν εκλεκτορικές ψήφους σε κάθε περιφέρεια, θα άνοιγαν λιγάκι τον Τύπο και στη συνέχεια θα διοικούσαν το σύστημα ευτυχισμένοι. Το πρόβλημα είναι ότι οι κινεζικές μάζες έχουν παρελθόν εξεγέρσεων και ακόμα και λίγος χώρος μπορεί να τους έδινε τη δυνατότητα να ανοίξουν περισσότερο το ρήγμα. Αυτός ο κίνδυνος στοιχειώνει το Πεκίνο. Μη φανταστείτε πως αδιαφορούν για την Ελλάδα. Την κοιτάζουν με αγωνία και αναρωτιούνται αν οι αντίστοιχοί τους στην Ευρώπη μπορούν πράγματι να θωρακίσουν το σύστημα από δημοκρατικές εξεγέρσεις.
Ο ευρωπαϊκός και ο βορειοαμερικανικός καπιταλισμός μεταμορφώνουν τη δημοκρατία.
Στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία, η σημερινή δημοκρατία είναι κάτι ελάχιστα περισσότερο από μία δικτατορία του κεφαλαίου. Μόνο η αριστερά μπορεί να ενισχύσει και να δυναμώσει τη δημοκρατία με την πραγματική έννοια της λέξης. Αυτό δεν εντάσσεται στις προτεραιότητες της ΕΕ. Σε κάθε σύγκρουση δημοκρατίας και καπιταλισμού, εκείνη επιλέγει τον τελευταίο.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό HOT DOC 16-11-2012