Σε βαθιά νερά πέφτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς φαίνεται διαθετημένη να τα συγκρουστεί με ένα από τα ισχυρότερα επιχειρηματικά λόμπι. Οι Βρυξέλλες βάζουν στο στόχαστρό τους μερικές από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες στον κόσμο και ξεκινούν έρευνα για το αν αυτές εφαρμόζουν μονοπωλιακές πρακτικές ή εκμεταλλεύονται τη διακριτική τους θέση στην αγορά.  
«Επίμονος κηπουρός» στην περίπτωση είναι  η δραστήρια Ολλανδή επίτροπος,  αρμόδια για θέματα ανταγωνισμού κυρία  Νέλι Κρουζ, η οποία διερωτάται γιατί δεν παράγονται αρκετά νέα φάρμακα και γιατί καθυστερεί τόσο πολύ η κυκλοφορία φθηνών αντιγράφων φαρμάκων στην αγορά. «Αν κάτι συμβαίνει εδώ θα  πρέπει  βρούμε και να πάρουμε μέτρα» δήλωσε  σε ξένα μέσα η κυρία Κρουζ.
Η έρευνα επικεντρώνεται στο αν οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες που παράγουν νέα φάρμακα, μεταξύ αυτών και οι Pfizer, AstraZeneca, GlaxoSmithKline,  και  Johnson & Johnson’s, εκμεταλλεύονται τη θέση τους στην αγορά, είτε για να επιμηκύνουν την χρονική ισχύ της πατέντας των φαρμάκων τους, είτε για να εμποδίσουν εταιρίες παραγωγής αντιγράφων, συνήθως με «ενοχλητικές δικαστικές αγωγές», να φτιάξουν φθηνά αντίγραφα (genetics).
Οι εταιρίες παραγωγής «generics» φτιάχνουν αντίγραφα φαρμάκων σε πολύ χαμηλότερη τιμή χρησιμοποιώντας την ίδια δραστική ουσία με το πρωτότυπο. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, που διαθέτουν και ειδικό τμήμα έρευνας, κρατούν τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας για χρονικό διάστημα δέκα έως είκοσι ετών. Σε αυτή την περίοδο μια εταιρία generics, νομικά δεν έχει το δικαίωμα να αντιγράψει το φάρμακο.
Το 2005 στην AstraZeneca επιβλήθηκε πρόστιμο 60 εκατομμυρίων ευρώ με την κατηγορία ότι έδωσε παραπλανητικές πληροφορίες στο γραφείο ευρεσιτεχνίας για το φάρμακο Losec προκειμένου να καθυστερήσει την κυκλοφορία αντιγράφου.
Στην περίοδο 2000 -2004 κυκλοφόρησαν 28 νέα φάρμακα, ενώ την αμέσως προηγούμενη πενταετία είχαν κυκλοφορήσει 40.
Ταυτόχρονα κάποιες μεγάλες βιομηχανίες αποφάσισαν να βγάλουν οι ίδιες αντίγραφα των φαρμάκων τους, ενώ κάποιες εταιρίες generics ρισκάρουν και δημιουργούν αντίγραφα πριν λήξει η περίοδος ισχύος της πατέντας, θεωρώντας ότι το κόστος από ένα πιθανό πρόστιμο θα είναι πολύ μικρότερο από τα κέρδη που θα προκύψουν από την πώληση του φαρμάκου. Κάποιες από αυτές τις εταιρίες έχουν διπλασιάσει ή και τριπλασιάσει τη χρηματιστηριακή τους αξία τα τελευταία πέντε χρόνια. Κατά συνέπεια δεν μπορεί παρά να είναι ευχαριστημένες από τον τρόπο που λειτουργεί η αγορά.

 Το όλο αυτό σκηνικό  κινητοποίησε την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία σκοπεύει θα εξετάσει και εταιρίες παραγωγής generics προκειμένου να διαπιστώσει αν υπάρχουν μυστικές συμφωνίες για καθυστέρηση στην παραγωγή αντιγράφων.
Αν διαπιστωθούν παραβάσεις το πρόστιμο θα φτάνει το 10% του ετήσιου τζίρου τους.
Οι εταιρίες ισχυρίζονται πως μια μείωση του χρόνου ισχύος της πατέντας θα τους κοστίσει δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία θα αναγκαστούν να κόψουν  από τον τομέα έρευνας για νέα φάρμακα. Η Johnson & Johnson’s έχει αρχίσει να κάνει ήδη περικοπές και απολύσεις καθώς προβλέπει μείωση εσόδων στα επόμενα χρόνια λόγω λήξης της περιόδου ισχύος της πατέντας σε αρκετά φάρμακα της.

Οι φαρμακοβιομηχανίες όμως γίνονται στόχος και για μη κυβερνητικές οργανώσεις για την τιμολογιακή πολιτική τους. Μια πρόσφατη μελέτη της Oxfam καταδεικνύει ότι τα μεγάλα εργαστήρια δεν μπορούν να δημιουργήσουν φθηνά φάρμακα  για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, ενώ είναι ελάχιστα τα φάρμακα τα οποία δεν υπόκεινται σε περιορισμούς πατέντας. Επιπλέον οι βιομηχανίες δεν επενδύουν στην έρευνα για φάρμακα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τροπικές ασθένειες.







Αριθμοί

28 νέοι τύποι φαρμάκων κυκλοφόρησαν μεταξύ 2000 και 2004 σχεδόν τα μισά από ότι στην περίοδο 1995 – 1999

200 δισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύουν κάθε χρόνο οι Ευρωπαίοι για φάρμακα

60 εκατομμύρια ευρώ πρόστιμο πλήρωσε η AstraZaneca το 2005 για εσφαλμένες πληροφορίες που έδωσε στο γραφείο ευρεσιτεχνίας.