Ενας μύκητας σιγοτρώει τη χλωρίδα του πάρκου που κοσμεί το παραλιακό μέτωπο και φιλοξενεί χιλιάδες πολίτες καθημερινά. Μελέτες και έρευνες που έχει στα χέρια του το Action24Press, αποδεικνύουν ήδη από το 2016 πως μια ασθένεια ευθύνεται για την νέκρωση δέντρων και φυτών στο Πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μελέτη του 2022 συνιστά αφαίρεση του χώματος και απολύμανση του εδάφους, ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα πλατάνια, ελαιόδεντρα, κουκουναριές αλλά και θάμνοι και λεβάντες αρρώστησαν ή νεκρώθηκαν.
Αργοπεθαίνει το μεγάλο πάρκο της Αθήνας
Το Πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποτελεί ένα κόσμημα για την πρωτεύουσα και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Ωστόσο πρόκειται για ένα πάρκο με πολλά προβλήματα όσον αφορά την υγεία των φυτών και των δέντρων του, γεγονός από το οποίο ανακύπτουν ερωτηματικά και για τις μεθόδους που τα τελευταία χρόνια εφαρμόστηκαν για να αντιμετωπιστούν αυτά.
Με λίγα λόγια και όπως προκύπτει από σειρά εγγράφων που έχει στην κατοχή του το Action 24 Press, το Πάρκο του ΚΠΙΣΝ είναι ένα «άρρωστο πάρκο» με μία ασθένεια που ευθύνεται για την νέκρωση εκατοντάδων φυτών τα τελευταία τουλάχιστον 6 χρόνια. Η αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας υποχρέωσε τους συντηρητές του όλα αυτά τα χρόνια να κάνουν χρήση εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων. Και εδώ προκύπτει το ερώτημα: Τα εκατομμύρια των επισκεπτών του Πάρκου όλα αυτά τα χρόνια, ενημερώθηκαν για αυτό; Κάποιος που θα μπορούσε για παράδειγμα να έχει μια ευαισθησία ή ένα πρόβλημα υγείας και ήθελε να επισκεφτεί το Πάρκο, δεν θα έπρεπε να το γνωρίζει;
Πίσω από αυτά τα γεγονότα, υπάρχει σε εξέλιξη και μια δικαστική διαμάχη με την εταιρία, που το 2017 και συγκεκριμένα από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο, είχε την ευθύνη της συντήρησης του Πάρκου, όταν και ζητήθηκε από το ΚΠΙΣΝ η αντικατάστασή της. Τυπικά, στις 5 Δεκεμβρίου 2017 καταγγέλθηκε η σύμβασή της.
Οι δύο αυτές υποθέσεις συνδέονται. Αν και στη μία περίπτωση έχουμε μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση που θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν αφορά άμεσα τους πολίτες και εμπλεκόμενοι είναι το ΚΠΙΣΝ και ο πρώην συντηρητής του Πάρκου, η εταιρία ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ, στη δεύτερη περίπτωση, η υγεία του Πάρκου καθώς και οι συντηρήσεις που μπορεί να γίνονται σε αυτό με φυτοπροστατευτικά σκευάσματα, αφορά και τους χιλιάδες επισκέπτες του και φυσικά το Δημόσιο, στο οποίο έχει μεταβιβαστεί το ΚΠΙΣΝ.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (ΜΦΙ), με ημερομηνία 30 Μαρτίου 2022 (αρ. πρωτ.1228) η οποία βασίζεται σε 31 δείγματα χώματος που ελήφθησαν από το σύνολο του πάρκου του ΚΠΙΣΝ δειγματοληπτικά στις 8 Δεκεμβρίου του 2021, βρέθηκε εργαστηριακά ο μύκητας Phytophthora spp σε ποσοστό 96,8% επί των δειγμάτων.
Εχει μολυνθεί και το χώμα Οι μελέτες που δημοσιεύουμε δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του γεγονότος ότι το πάρκο του ΚΠΙΣΝ είναι μολυσμένο με phytophthora. Και δεν είναι μόνο τα άρρωστα ή νεκρά φυτά, είναι κυρίως το μολυσμένο χώμα του πάρκου.
Η phytophthora είναι μια ασθένεια που μολύνει το έδαφος και γι’ αυτό συνιστάται η αφαίρεση χώματος και η απολύμανση του εδάφους. Η πιο πρόσφατη μελέτη του Μπενακείου έχει βασιστεί σε δείγματα χώματος και σε αυτά βρέθηκε το παθογόνο σε ποσοστό 96,8%. Στην τελευταία έκθεση του καθηγητή Παναγιώτη Τσόπελα του ΙΜΔΟ, αναφέρεται μάλιστα ότι ο αριθμός των φυτών που προσβλήθηκαν στο πάρκο του ΚΠΙΣΝ είναι ασυνήθιστα μεγάλος, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις είχαν απόσταση μέχρι και 300 μέτρα που σημαίνει ότι ή έγινε μεταφύτευση μολυσμένων φυτών ή έγινε χρήση μολυσμένου χώματος.
Η κατακλείδα είναι ότι το χώμα του πάρκου μέχρι και την ημερομηνία της μελέτης του Μπενακείου (30-3-2022 με συλλογή δειγμάτων τον Δεκέμβριο του 2021) είναι μολυσμένο που σημαίνει πώς ό,τι φυτευτεί σε ένα μολυσμένο χώμα έχει μεγάλες πιθανότητες να μολυνθεί.
Ηξεραν από το 2016 για τη μόλυνση
Το 2016 και το 2017 το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Συστημάτων (ΙΜΔΟ) έκανε μελέτες για την παρουσία του μύκητα phytophthora στο Πάρκο του ΚΠΙΣΝ. Από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2016 ο αριθμός των δειγμάτων που είχαν εξεταστεί από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ) ήταν μόλις 9, εκ των οποίων 2 είχαν βρεθεί προσβεβλημένα με phytophthora. Σε έγγραφο του ΜΦΙ τον Οκτώβριο του 2017 αναφέρεται ότι το δείγμα ήταν πολύ μικρό για να σχηματιστεί μια ολοκληρωμένη εικόνα. Σύμφωνα με την «Έκθεση Φυτοϋγειονομικής κατάστασης στο Πάρκο του ΚΠΙΣΝ» του ΙΜΔΟ (9/12/2021, αρ. πρωτ. 64539/2308) την οποία υπογράφει ο τ. Διευθυντής Ερευνών του ΙΜΔΟ και νυν συνεργάτης του, κ. Παναγιώτης Τσόπελας, Δρ. Δασολογίας, Φυτοπαθολογίας, το ΙΜΔΟ διαπίστωσε τον Οκτώβριο του 2016, phytophthora σε τρία δέντρα πλατάνου και ένα φυτό βιβούρνου.
Στην ίδια έκθεση γίνεται μνεία στις αναφορές της εταιρίας Landmacon (Landscape Management Construction) το 2016, η οποία παρείχε υπηρεσίες συμβούλου στην κατασκευαστική εταιρία του πάρκου η οποία είχε και την ευθύνη για τις παραγγελίες των φυτών και των δέντρων. Την υπεργολαβία για τις φυτεύσεις και τις εργασίες πρασίνου είχε αναλάβει η εταιρία ΗΛΙΟΧΩΡΑ Α.Ε. Σε αυτές αναφέρεται προσβολή με phytophthora σε φυτά Euphorbia, σε όλα τα είδη λεβάντας και συστήνονται ριζοποτίσματα με το μυκητοκτόνο Aliette σε διαφορετικά είδη θαμνωδών και φρυγανωδών φυτών. Εκτός από τα θαμνώδη φυτά αναφέρονται νεκρώσεις δένδρων κουκουναριάς και προβλήματα σε άλλα δένδρα.
Στις 5 Απριλίου του 2017 λίγο μετά δηλαδή την ανάληψη της συντήρησης του πάρκου από την ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ η εταιρία ενημερώνει το ΚΠΙΣΝ ότι 60 δέντρα σε διάφορα σημεία του πάρκου έχουν πρόβλημα (είναι ξέρα ή είναι νεκρά ή είναι έτοιμα να νεκρωθούν). Την 1η Ιουνίου του 2017 ο υπογράφων της έκθεσης του ΙΜΔΟ της 9ης/12/2021 κ. Τσόπελας αναφέρει ότι πραγματοποίησε ο ίδιος επίσκεψη στο πάρκο και διαπίστωσε εκτεταμένες προσβολές σε δέντρα πλατάνου με εμφανή συμπτώματα προσβολής phytophthora. Προσθέτει ακόμη ότι σε δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε σε κάποια από τα παραπάνω 60 δέντρα κατά την εκρίζωσή τους, διαπιστώθηκε ότι όλα ήταν προσβεβλημένα με phytophthora.
Από την 1η Αυγούστου 2017 έως την 3η Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκαν διαδοχικές δειγματοληψίες σε διάφορα δέντρα και θάμνους στο πάρκο από επιστημονικό προσωπικό του ΙΜΔΟ και εντοπίστηκαν προσβεβλημένα 14 δέντρα πλατάνου στο συνολό τους, καταγράφηκαν προσβολές σε 38 δέντρα πλατάνου με εμφανή συμπτώματα phytophthora στον κορμό τους καθώς και σε δέντρα κουκουναριάς, χαλεπίου Πεύκης, κουτσουπιάς, κουμαριάς, χαρουπιάς και αριάς. Επίσης, phytophthora διαγνώστηκε και σε πέντε θαμνώδη φυτά Cistus και Euphorbia στα οποία ελήφθησαν δείγματα από τη ριζόσφαιρα (περιοχή γύρω από τις ρίζες του φυτού).
Στο έγγραφο του ΙΜΔΟ με αρ. πρωτ. 45401/1638/31-10-2017 αναφέρεται ότι εκτεταμένες νεκρώσεις σε θαμνώδη και φρυγανώδη είδη φυτών που παρατηρήθηκαν το 2016 οφείλονται σε phytophthora (αποτίμηση εκθέσεων Landmacon). Στα δείγματα που ελήφθησαν κατά την περίoδο 1ης Αυγούστου έως 3ης Οκτωβρίου του 2017 εντοπίστηκαν δύο είδη phytophthora spp. και συγκεκριμένα τα είδη phytophthora nicotianae και phytophthora niederhauseri, πρόσφατα δε τον Μάρτιο του έτους 2022 ταυτοποιήθηκε (από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο) και τρίτο είδος η Phytophthora cinnamomi.
Σε επιστολή του κ. Ελευθέριου Τζάμου, Φυτοπαθολόγου Φυτίατρου προς την εταιρία ENGIE Hellas AE, διαχειριστή του ΚΠΙΣΝ, με κοινοποίηση και στην ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ, στις 2 Ιανουαρίου 2018, αναφέρεται ότι από τις καταγραφές προκύπτει πως το 40% και πλέον της καλυμμένης έκτασης με θάμνους ή ποώδη φυτά έκτασης, παρουσιάζει έντονα σημάδια προσβολών και επισημαίνει ότι στα παρτέρια των ελαιόδεντρων με λεβάντες, 50% έως 70% των φυτών είναι μολυσμένα ή νεκρά. Επισημαίνει επίσης ότι απαρχή των προβλημάτων είναι η φύτευση (από το 2016) προσβεβλημένων από τα άνω παθογόνα γλαστρικών φυτών που προήλθαν από μολυσμένα φυτώρια, όπως διαπιστώθηκε από το ΜΦΙ και δεν ελέγχθηκε ενδεχομένως κατά την παραλαβή τους η φυτοϋγιεινή τους κατάσταση από ειδικούς επιστήμονες. Επιχειρήσαμε να μιλήσουμε με τον κ. Τζάμο για τη σχετική αναφορά του αλλά αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο για το θέμα. Μεσολαβούν και άλλες εκθέσεις που λιγότερο ή περισσότερο επιβεβαιώνουν την παρουσία παθογόνων στο πάρκο και ερχόμαστε στο σήμερα όπου όπως αναφέραμε και στην εισαγωγή μας η έκθεση του ΜΦΙ της 30-3-2022 έδειξε παρουσία phytophthora σε ποσοστό 96,8% στο έδαφος του πάρκου. Από το Νοέμβριο του 2020 έως σήμερα έχουν εκριζωθεί 263 δέντρα εκ των οποίων 144 πλατάνια, από τα συνολικώς 350 υφιστάμενα στο Πάρκο, ποσοστό 41,14% και διατέθηκαν προς φύτευση 28.246 θάμνοι (επί συνόλου 110.000 περίπου).
Ενημερώθηκαν οι πολίτες για τη χρήση φυτοφαρμάκων;
Στο προηγούμενο χρονικό διάστημα, για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα έγινε χρήση φυτοφαρμάκων. Από την εποχή που ήταν ακόμη υπεύθυνη για τη συντήρηση του Πάρκου η ΦYTOTEXNIKH, γινόταν χρήση φυτοφαρμάκων όπως μας επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της εταιρίας. Σε έκθεσή της, η εταιρία Landmacon η οποία παρείχε υπηρεσίες στην κατασκευαστική εταιρία του πάρκου στις 5/7/2016, είχε επισημάνει τη phytophthora από διάγνωση του Μπενακείου και είχε συστήσει να εφαρμοστούν ριζοποτίσματα με το μυκητοκτόνο Aliette. Η ΦYTOTEXNIKH όπως είπε στο Action 24 Press, εκπρόσωπός της, έκανε εφαρμογή βιολογικών σκευασμάτων και στη συνέχεια ριζοποτίσματα, κυρίως με το παρασιτοκτόνο Aliette.
Με έγγραφα της 22/3/2018, 9/4/2019 και 4/9/2019 το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων χορηγεί άδεια για χρήση των φυτοφαρμά[1]κων RIDOMILGOLD 48 SL, LBG-01F34, BIONMX44WG και ΑLIETTE 80 WG. Επίσης με έγγραφο της 13ης Απριλίου του 2020 το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων χορηγεί άδεια για το φυτοφάρμακο Nimrod 25 EW. Η αίτηση προς το υπουργείο έχει αρ. πρωτοκόλλου με ημερομηνία 30 Μαρτίου 2020.
Το τοξικό Nimrod 25 EWΑνάλογες αιτήσεις γίνονται μεταξύ άλλων και για τα φυτοφάρμακα με τις εμπορικές ονομασίες, DIPEL 2X, BIONMX 44WG, Kumulus S 80 WG, CENTYURYSL, ORTIVA 25 SC. Ειδικά για το Nimrod 25 EW θα πρέπει να πούμε ότι πρόκειται για ένα ισχυρό μυκητοκτόνο. Στην χορήγηση της οριστικής άδειας διάθεσης στην αγορά από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι γίνεται μόνο για επαγγελματική χρήση, εφαρμόζεται με ψεκασμούς στα φυλλώματα και συνίσταται για την αντιμετώπιση του ωιδίου. Μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση, είναι πολύ τοξικό στους υδρόβιους οργανισμούς και επίσης είναι ύποπτο για πρόκληση καρκίνου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η χρήση αυτών των σκευασμάτων είναι καθόλα νό[1]μιμη εφόσον γίνεται από επαγγελματίες, όλα είναι εγκεκριμένα από τις αρμόδιες αρχές και η χορήγησή τους έγινε κατόπιν άδειας. Ωστόσο το ερώτημα είναι αν ενημερώθηκε το κοινό που επισκέφθηκε το πάρκο για τη χρήση αυτών των σκευασμάτων ή αν έκλεισε το πάρκο κατά τις ημέρες που γινόταν η εφαρμογή τους. Υπάρχει δηλαδή ένα ερώτημα ουσίας για το πώς έγινε η εφαρμογή αυτών των σκευασμάτων. Σε αυτή την περίπτωση ένας επισκέπτης θα μπορούσε, αν είχε τη γνώση, να αποφύγει, αν ήθελε, την επίσκεψη.
Τι είναι η phytophthora
«Η αντιμετώπισή της phytophthora είναι πάρα πολύ δύσκολη διότι παραμένει στο έδαφος παρά την χρησιμοποίηση μυκητοκτόνων» διαβάζουμε στην τελευταία έκθεση του ΙΜΔΟ, (αρ.πρωτ.64539/2308/9-12-2021). Πρόκειται ωστόσο για μια κοινή ασθένεια των φυτών και του εδάφους που συναντάται συχνά και δεν είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο παρά το γεγονός ότι προκαλεί μεγάλες καταστροφές σε φυτά.
Επικοινωνήσαμε με τον καθηγητή κ. Τσόπελα, που υπογράφει και την παραπάνω έκθεση του ΙΜΔΟ ο οποίος αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε δήλωση σε σχέση με τα ευρήματα στο Πάρκο του ΚΠΙΣΝ. Ζητήσαμε ωστόσο την επιστημονική του άποψη για το συγκεκριμένο παθογόνο. Τόνισε ότι αυτές οι ασθένειες είναι σοβαρές και ότι το κόστος στις καλλιέργειες και όχι μόνο των ΗΠΑ -κόστος που περιλαμβάνει και τη χρήση φυτοφαρμάκων- εκτιμάται σε δισεκατομμύρια δολάρια.
«Ο συνηθέστερος τρόπος μετάδοσής της phytophthora έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι γίνεται από τα φυτά από τα φυτώρια. Όσες φορές βρήκαμε στην Ελλάδα phytophthora ήταν από τα φυτώρια, για αυτό και το βασικό ζήτημα είναι πώς θα παράξουμε υγιή φυτά. Αυτό που συστήνουμε σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία είναι να αφαιρούνται τα φυτά και να γίνεται απολύμανση τοπική του εδάφους. Σίγουρα σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αντιμετωπιστεί, δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε και ένα άλλο στοιχείο είναι η υγρασία του εδάφους. Θα πρέπει το νερό να αποστραγγίζεται καλά».
Τόνισε επίσης ότι δεν προσβάλλονται όλα τα φυτά από phytophthora με τον το ίδιο τρόπο και κάποια φυτά δεν τα επηρεάζει. «Η Phytophthora μπορεί να μεταφερθεί ακόμη και με τα παπούτσια κάποιου που θα πατήσει σε μολυσμένο έδαφος, ακόμη και με ένα σκαπτικό εργαλείο».
Αναφορικά με τη χρήση φυτοφαρμάκων τόνισε ότι «εφόσον γίνεται λελογισμένα και σύμφωνα με τους κανόνες που έχουν θεσμοθετηθεί από τις υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης δεν δημιουργούν συνήθως προβλήματα. Ωστόσο δεν είναι επιθυμητό να χρησιμοποιούνται σε χώρους που δέχονται πολλούς επισκέπτες. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στη χρήση φυτοφαρμάκων. Δεν θα είχαμε σιτάρι και λαχανικά να φάμε αυτή τη στιγμή χωρίς τα φυτοφάρμακα».
Μισές αλήθειες για τη μεταβίβαση στο δημόσιο
Εκτός από την ασθένεια του Πάρκου και τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων υπάρχει και μια άλλη διάσταση του θέματος που αφορά τη συμμετοχή του Δημοσίου. Στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος διαβάζουμε ότι το ΚΠΙΣΝ αποτελεί τη μεγαλύτερη δωρεά που έχει κάνει το Ίδρυμα και ανέρχεται σε 750 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την κατασκευή του έργου αλλά επίσης και στην υποστήριξη λειτουργικών εξόδων του οργανισμού και στη διοργάνωση ανοιχτών εκδηλώσεων για τα πέντε πρώτα χρόνια λειτουργίας του. Από το 2017 έως το 2021 είχαν επισκεφθεί το ΚΠΙΣΝ 20 εκατομμύρια άνθρωποι. Στο τέλος Φεβρουαρίου του 2017 το ΚΠΙΣΝ μεταβιβάστηκε στον ελληνικό δημόσιο. Συγκεκριμένα την 1η Φεβρουαρίου του 2017 υπογράφεται η Πιστοποίηση Ολοκλήρωσης του ΚΠΙΣΝ και λίγες εβδομάδες αργότερα μεταβιβάζεται η μία μετοχή του ΚΠΙΣΝ που ανήκε στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο ελληνικό Δημόσιο.
Το ερώτημα είναι αν γνώριζε το Δημόσιο (και συγκεκριμένα το υπουργείο Οικονομικών με υπουργό τότε τον Ευκλείδη Τσακαλώτο) ότι παραλαμβάνει ένα Πάρκο που εμφανίζει έντονα δείγματα ασθενειών στα φυτά του, γεγονός που προκύπτει από συγκεκριμένα δεδομένα. Το Νοέμβριο του 2016 υπάρχει η αναφορά του γεωπόνου της κατασκευάστριας εταιρίας Δημήτρη Ταούκη, στην οποία γίνεται λόγος για ευρήματα phytophtora. Από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2016 το ΜΦΙ είχε βρει δυο φυτά με phytophtora σε 9 δείγματα. Το ΙΜΔΟ έκανε επίσκεψη στο πάρκο τον Οκτώβριο του 2016 μετά από αίτημα της κατασκευάστριας Κοινοπραξίας και διαπιστώθηκαν προσβολές σε δένδρα πλατάνου από phytophthora (έκθεση ΙΜΔΟ, Τσόπελα Μάρτιος 2022).
Επίσης υπάρχουν οι αναφορές της Landmacon το 2016 στις οποίες επίσης κάνει αναφορά το ΙΜΔΟ στην έκθεση του της 9ης Δεκεμβρίου του 2021. Συνοπτικά γίνονται αναφορές στις 5 και στις 14 Ιουλίου του 2016 με βάση διαγνώσεις phytophthora από το ΜΦΙ σε φυτά Euphorbia. Στις 28/7/2016 αναφέρονται έντονα συμπτώματα «ημιπληγιών» σε όλα τα είδη λεβάντας (Lavandulaspp). Στην αναφορά της 12/8/2016 επισημαίνεται ότι ένας μεγάλος αριθμός (αρκετές δεκάδες) φυτών είχαν εκφυτευθεί, διότι δεν είχαν ελπίδες επιβίωσης. To Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους αναφέρονται ημιπληγίες σε όλα τα είδη λεβάντας και νέες εκτεταμένες απώλειες φυτών. Με λίγα λόγια πριν τη μεταβίβαση του Πάρκου στο Δημόσιο έχει εντοπιστεί η ασθένεια και το ερώτημα που προκύπτει είναι σε τί κατάσταση παρέλαβε το πάρκο το Δημόσιο; Είχε αντιμετωπιστεί το πρόβλημα ή είχε προχωρήσει; Με βάση και τις μελέτες του 2017 φαίνεται ότι δεν είχε αντιμετωπιστεί και το Δημόσιο παρέλαβε ένα πάρκο με προβλήματα που σήμερα βάσει και της τελευταίας μελέτης του ΜΦΙ έχουν επιδεινωθεί. Αυτό σημαίνει ένα μεγάλο κόστος για μέσα συντήρησης, φυτοφάρμακα και αντικατάσταση φυτών όλα αυτά τα χρόνια, κόστος που θεωρητικά επιβαρύνει το Δημόσιο, το οποίο είναι υποχρεωμένο βάσει της Σύμβασης Δωρεάς, (Νόμος 3785/2009 – ΦΕΚ 138/Α/7-8-2009) να συντηρεί το Κέντρο Πολιτισμού. Η υποχρέωση αυτή μάλιστα δεν είναι μια απλή υπόθεση. Στο άρθρο 29 της σύμβασης προβλέπεται ότι αν μεταξύ άλλων παραβιάζονται συστηματικά ή ουσιωδώς οι όροι συντήρησης και λειτουργίας του ΚΠΙΣΝ το Ίδρυμα δικαιούται να λύσει τη σύμβαση και μπορεί να ζητήσει να λάβει όλες τις δαπάνες και τα έξοδα στα οποία προέβη για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτισμού. Θα μπορούσε δηλαδή το Δημόσιο να βρεθεί και εκτεθειμένο απέναντι στο δωρητή για πλημμελή άσκηση των υποχρεώσεών του.
ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ Vs ΚΠΙΣΝ: Η δικαστική διαμάχη
Η εταιρία ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ ως υπεργολάβος για τη συντήρηση του Πάρκου, για λογαριασμό της εργολάβου ENGIE Hellas, (η οποία κέρδισε στα τέλη του 2016 στον διαγωνισμό για τη διαχείριση των εγκαταστάσεων του ΚΠΙΣΝ) ανέλαβε το έργο για πέντε χρόνια.
Υπέγραψε τη σύμβαση την 1η Απριλίου του 2017 ενώ ανέλαβε ουσιαστικά τη συντήρηση του Πάρκου ένα μήνα νωρίτερα. Τον ίδιο χρόνο και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 2017, κοινοποιήθηκε στην εταιρία η λύση της συνεργασίας με το σκεπτικό ότι φέρει ευθύνες για την κατάσταση της υγείας του πάρκου. Η εταιρία ισχυρίζεται ότι το Πάρκο ήταν άρρωστο πριν την ανάληψη των καθηκόντων της, δεν ενημερώθηκε για την έκταση του προβλήματος, και έκανε ότι ήταν δυνατό για την αντιμετώπιση των ασθενειών. Ισχυρίζεται επίσης ότι όταν ανέλαβε το Πάρκο ανέθεσε με δική της πρωτοβουλία να γίνουν έλεγχοι για ασθένειες και ενημέρωσε τους υπευθύνους του ΚΠΙΣΝ τόσο για τα προβλήματα όσο και για το γεγονός ότι ο αριθμός των φυτών και δέντρων που παρέλαβε, ήταν σημαντικά μικρότερος από τον αριθμό στα αρχικά σχέδια. Για το λόγο αυτό θεωρεί ότι είναι αβάσιμοι οι λόγοι της καταγγελίας της σύμβασής της, εγκαλεί το ΚΠΙΣΝ για κακουργηματική απάτη και διεκδικεί αποζημίωση τριών εκατομμύριων ευρώ.
Η δικαστική διαμάχη που έφερε και στο προσκήνιο τα ζητήματα με τη φυτοϋγεία του Πάρκου βρίσκεται ήδη στη Δικαιοσύνη και σήμερα συγκεκριμένα σε Διαιτητικό Δικαστήριο ενώ εκκρεμούν και εκατέρωθεν μηνύσεις για συκοφαντική δυσφήμηση ανάμεσα στην πρώην συντηρήτρια και το ΚΠΙΣΝ. Δεδομένου ότι οι δίκες σε Διαιτητικά Δικαστήρια δεν είναι δημόσιες, δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για την εξέλιξη της υπόθεσης καθώς τα τεκταινόμενα καλύπτονται από εμπιστευτικότητα. Στην πορεία των χρόνων ωστόσο υπήρξαν δικαστικές αποφάσεις για επί μέρους θέματα που εμφανίζουν ενδιαφέρον. Η ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ ως υπεργολάβος της ENGIE Hellas δεν είχε κάποια σχέση επαγγελματική με το ΚΠΙΣΝ αλλά με την εργολήπτρια εταιρία. Ωστόσο κατάφερε να πάει στο Διαιτητικό Δικαστήριο με το ΚΠΙΣΝ κάνοντας στην ουσία αγωγή για λογαριασμό της ENGIE Hellas κάτι που ήταν πρωτόγνωρο για τα δικαστικά χρονικά.
Η ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ κέρδισε ασφαλιστικά μέτρα που έκανε τον Απρίλιο του 2021. Εκεί κέρδισε καταρχάς την προσωρινή διαταγή, για απαγόρευση οποιασδήποτε εκρίζωσης και αναφύτευσης φυτού στο πάρκο. Η προσωρινή διαταγή παρέμεινε σε ισχύ μέχρι τον Αύγουστο του 2021 όταν εκδόθηκε και η απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων η οποία τροποποίησε την αίτηση της ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗΣ και έδωσε την άδεια να γίνονται εκριζώσεις με την υποχρέωση κάθε φορά ο συντηρητής να ενημερώνει την ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ και να την καλεί να πάρει δείγματα. Αυτή η απόφαση θα είναι σε ισχύ μέχρι τη λήξη της Διαιτησίας. Ένα ακόμη επεισόδιο στη δικαστική διαμάχη ήταν η μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση που υπέβαλε η κατασκευάστρια εταιρία προς την ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ όταν αυτή έκανε αναφορές στην εισαγγελία και στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Αττικής.
Στις αρχές του 2018 ο πρώην συντηρητής του πάρκου Χ. Μαρλαντής έκανε δύο αναφορές, μία στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Αττικής και μια στην εισαγγελία Περιβάλλοντος.
Σε αυτές έκανε αναφορά για τις ασθένειες που ο ίδιος είχε εντοπίσει και προσέθετε ότι είχε υπόνοιες, πως από αυτά που έβλεπε μπορεί να υπήρχε και η σοβαρή ασθένεια xyllela fastidiosa λόγω του ότι είχε γίνει εισαγωγή ελαιόδεντρων από την Νότιο Ιταλία, περιοχή που είχε εντοπιστεί η ασθένεια. Από ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν δεν ανευρέθηκε φυτοπαθογόνο καραντίνας, ούτε η συγκεκριμένη ασθένεια και η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.
Εδώ όμως δεν μιλάμε για παθογόνα καραντίνας αλλά για την κοινή phytophthrora για την οποία υπήρχαν ήδη μελέτες προγενέστερα των αναφορών της ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΗ. Προκύπτει το ερώτημα γιατί η εισαγγελία έβαλε τον φάκελο στο αρχείο. Πόσο δε μάλλον που η πταισματοδίκης του 7ου προανακριτικού ζητούσε να γίνει συμπληρωματικός εργαστηριακός έλεγχος βάσει παραγγελίας της Εισαγγελέως Πρωτοδικών, βάσει δειγμάτων από όλα τα φυτά του Πάρκου για την ύπαρξη των ασθενειών phytophthora, verticillium, pythium, fusarium καθώς και για χρήση φυτοφαρμάκων.
Στην πορεία των πραγμάτων είχαμε και μια ανατροπή: την πώληση του εργολάβου ENGIE Hellas στο επενδυτικό ταμείο SMERemediumCap. Ο νέος μεγαλομέτοχος πήρε μαζί με την εταιρία και την εκκρεμότητα της υπόθεσης κάτι που προφανώς θα ήθελε να λήξει και να απαλλαγεί από αυτή το συντομότερο.
ΚΠΙΣΝ: «Είναι όλα αβάσιμα και αναληθή»
Zητήσαμε από το ΚΠΙΣΝ να σχολιάσει τα ευρήματα των μελετών αναφορικά με τη phytophthora και ρωτήσαμε τι έχει κάνει για το Πάρκο, αν ενημέρωσε τους πολίτες για τη χρήση των φυτοφαρμάκων, ή αν έκλεισε το πάρκο για το κοινό κάποιο χρονικό διάστημα τις μέρες της εφαρμογής αυτών των φυτοφαρμάκων. Το ΚΠΙΣΝ απάντησε με email στα ερωτήματά μας με κείμενο που υπογράφει η κυρία Αθηνά Μπαλοπούλου, διευθύντρια Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας. Παραθέτουμε την απάντησή της όπως μας την έστειλε:
«Πρωταρχικό μέλημα της Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος MΑΕ, που αποτελεί οργανισμό με μόνο μέτοχο του το Ελληνικό Δημόσιο, είναι η διαφύλαξη του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος ως πόλου έλξης για τους πολίτες όλης της χώρας και η διασφάλιση των υψηλότερων προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας, προκειμένου να συνεχίσει το Πάρκο να αποτελεί ένα από τα κορυφαία αστικά σημεία πρασίνου της πόλης, έναν καθημερινό προορισμό για επισκέπτες όλων των ηλικιών.
Όσα αναφέρονται στο ηλεκτρονικό μήνυμά σας σχετικά με τη φυτοϋγεία του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος είναι αβάσιμα και αναληθή. Η Περιφέρεια Αττικής δια της αρμόδιας Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής έχει διενεργήσει επανειλημμένα ελέγχους στο Πάρκο από τα αποτελέσματα των οποίων προέκυψε ρητά ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως μολυσματική ή επικίνδυνη ασθένεια για το περιβάλλον και τους ανθρώπους. Ουδέποτε ανευρέθηκε κάποιο επικίνδυνο φυτοπαθογόνο καραντίνας στο Πάρκο.
Συνέπεια δε των ως άνω εκτεταμένων ελέγχων στο Πάρκο ήταν να αρχειοθετηθεί από την αρμόδια Εισαγγελία Εφετών αναφορά στην οποία γινόταν λόγος περί ενός δήθεν τεράστιου περιβαλλοντολογικού και οικονομικού εγκλήματος. Τα πορίσματα των σχετικών αναλύσεων που διενεργήθηκαν κατέδειξαν την αβασιμότητα των αιτιάσεων της αναφοράς και εν τέλει, η διενεργηθείσα προκαταρκτική εξέταση ολοκληρώθηκε με τη θέση της εν λόγω αναφοράς στο αρχείο.
Τα έγγραφα στα οποία αναφέρεστε είναι στην πλειονότητά τους εμπιστευτικά και έχουν χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο ιδιωτικής διαφοράς με αντικείμενο αβάσιμες, οικονομικές αξιώσεις παλαιότερου συντηρητή πρασίνου συνεπεία της απομάκρυνσής του από το Πάρκο. Ουδείς τρίτος έχει δικαίωμα να τα επικαλείται και δημοσιοποιεί, πολλώ δε μάλλον επειδή καλύπτονται από νομική υποχρέωση εμπιστευτικότητας στο πλαίσιο διαιτησίας για την επίλυση της ως άνω ιδιωτικής διαφοράς.
Όσον αφορά τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα στα οποία αναφέρεστε, η Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ΜΑΕ έχει λάβει όλες τις ενδεδειγμένες άδειες από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Σε κάθε δε περίπτωση, η εφαρμογή των εν λόγω φυτοπροστατευτικών προϊόντων πραγματοποιείται σύμφωνα με τα ενδεδειγμένα μέτρα χρήσης τους, ώστε να μην υφίσταται οιοσδήποτε κίνδυνος για τους επισκέπτες του Πάρκου.
Η αποσπασματική δημοσιοποίηση των εν λόγω εκθέσεων και στοιχείων, μπορεί εσφαλμένα να προκαλέσει σε μη ειδήμονες την εντύπωση ότι από τα έγγραφα αυτά προκύπτει ότι το Πάρκο βρίθει επικίνδυνων ασθενειών, πράγμα το οποίο είναι παντελώς αναληθές και αβάσιμο. Για κάθε ενέργεια που θα έχει ως αποτέλεσμα την τυχόν διάδοση των όποιων δυσφημιστικών θέσεων επιφυλασσόμαστε ρητά παντός νομίμου δικαιώματός μας και σας καλούμε να απόσχετε πάραυτα από κάθε τέτοια πράξη σας»
Η θέση του Action24Press
Με το ρεπορτάζ μας δεν υπαινισσόμαστε πουθενά ότι υπάρχει ασθένεια καραντίνας στο πάρκο παρά μόνο δημοσιεύουμε και μάλιστα ασχολίαστα, αποτελέσματα από μελέτες και εκθέσεις που κάνουν λόγο για phytophthora, η οποία ευθύνεται – σύμφωνα με αυτές- για τη νέκρωση πολλών φυτών και δέντρων. Τα στοιχεία είναι από επιστημονικούς φορείς. Επίσης το ΚΠΙΣΝ είναι δημόσια περιουσία και η δημοσιοποίηση αυτών των στοιχείων αφορά το δημόσιο συμφέρον.
Δεδομένου ότι το ΚΠΙΣΝ είναι δημόσια περιουσία, οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν για τη φυτοϋγεία του. Όσον αφορά τέλος το αν ενημερώθηκε το κοινό για την εφαρμογή φυτοφαρμάκων,
το ΚΠΙΣΝ δεν απαντά επί της ερώτησης, παρά μόνο λέει ότι η εφαρμογή τους έγινε με όλες τις ενδεδειγμένες άδειες από το αρμόδιο υπουργείο, κάτι που το επισημάναμε και εμείς και δημοσιεύουμε τα σχετικά έγγραφα. Επίσης δεν απαντά αν το πάρκο έχει phytophthora και αν ευθύνεται αυτή για τις νεκρώσεις φυτών και δέντρων.
Δείτε εδώ τα έγγραφα με εκθέσεις και μελέτες που επιβεβαιώνουν τη μόλυνση στο Πάρκο
Δημοσιεύθηκε στο Action24 Press 27/06/2022