Την ίδια στιγμή που η οικονομική κρίση κλονίζει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ κάποιες αφρικανικές χώρες αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα πολύ πιο σοβαρά. Το κέρας της Αφρικής λιμοκτονεί με τον ΟΗΕ να επισημαίνει ότι 750.000 άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν από την πείνα στους επόμενους μήνες, ενώ τουλάχιστον 25.000 παιδιά έχουν πεθάνει από την αρχή της επισιτιστικής κρίσης μέχρι σήμερα.
«Το να ταΐσεις τον κόσμο αποτελεί μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις του 21ου αιώνα» σχολίαζαν πρόσφατα οι Financial Times.
Κι αυτό λόγω μιας σειράς παραγόντων. Πρώτος παράγοντας η αύξηση του πληθυσμού με ταχύτατους ρυθμούς, ο οποίος αναμένεται να φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια το 2050. Δεύτερος, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αποτέλεσμα να αυξάνεται η ζήτηση για τρόφιμα και πρώτες ύλες τροφίμων εντατικής καλλιέργειας. Τέλος οι φυσικοί πόροι όπως το νερό και η γη είναι περιορισμένοι οπότε το κλειδί βρίσκεται στην αύξηση της παραγωγικότητας.
Πολλές και σοβαρές περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι εδώ που έχει φτάσει η κατάσταση αύξηση της παραγωγικότητας επιβάλλεται να γίνει μόνο μέσω μιας βιώσιμης εντατικοποίησης της παραγωγής για να μην υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα, την ποιότητα των καλλιεργούμενων εδαφών, την μείωση των πληθυσμών θαλασσίων ειδών και την μείωση των υδάτων, παράγοντες οι οποίοι είναι καθοριστικοί για την παραγωγή επαρκούς ποσότητας τροφίμων.
Καθοριστικό ρόλο θα έχουν στη νέα οι εποχή οι μικροκαλλιέργειες. Πέραν της συμβολής τους στην οικονομία των τοπικών κοινωνιών μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή τους. Η παροχή τεχνογνωσίας και άλλoυ είδους βοήθειας που μέχρι σήμερα γινόταν μόνο από κρατικούς φορείς έχει αρχίσει πλέον να γίνεται από ειδικούς των μεγάλων αγροπαραγωγικών μονάδων.
Η βελτίωση των συστημάτων επικοινωνιών αποτελεί επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τους μικροκαλλιεργητές που σε πολλές περιοχές του πλανήτη παράγουν το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής και είναι εκτιθέμενοι στις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς και στις καιρικές μεταβολές. Πρόσφατη μελέτη της Vodafone συμπεραίνει ότι μέχρι το 2020 το αγροτικό εισόδημα στις αναπτυσσόμενες χώρες θα αυξηθεί κατά 138 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 80% αυτών των χρημάτων θα προέλθει λόγω της χρήσεις των δικτύων ηλεκτρονικής μεταφοράς χρημάτων, της άμεσης πληροφόρησης για τις καιρικές συνθήκες, τις τιμές των εμπορευμάτων στις διεθνείς αγορές και της δυνατότητας να δίδονται άμεσα συμβουλές για θέματα ασθενειών.
Ωστόσο για να επιβιώσουν και να αναπτυχτούν οι μικροκαλλιέργιες χρειάζεται να υπάρξουν δυο τουλάχιστον προϋποθέσεις. Πρώτον η χρηματοδότησή τους με χαμηλότοκα δάνεια και δεύτερον αξιόπιστες και διαφανείς αγορές για τα εμπορεύματά τους.
Το γεγονός αυτό θα αποτελέσει καταλύτη για να αντιστραφούν τα φαινόμενα αστυφιλίας που παρατηρούνται στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Ένα σημαντικό στοιχείο που μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να επηρεάζει την παραγωγή είναι ο ανθρώπινος παράγοντας με την έννοια της μείωσης του αγροτικού δυναμικού. Σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού εγκαταλείπουν την ύπαιθρο και μετακινούνται προς τα αστικά κέντρα όπου μπορούν να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Το γεγονός αυτό προκαλεί μειωση των πιστώσεων προς τον αγροτικό πληθυσμό και γενικότερα την ύπαιθρό καθώς οι τραπεζές προτιμούν για πελάτες τους τη νεοαστική τάξη.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις η παραγωγή τροφίμων θα πρέπει να αυξηθεί κατά 70% στα επόμενα χρόνια για να αποφευχθούν ελλείψεις, λιμοί, κοινωνικές εντάσεις, οικονομική μετανάστευση και διεθνείς εντάσεις καθώς τα κράτη θα επιβάλουν μέτρα προστατευτισμού για να εγγυηθούν την επάρκεια σε εθνικό επίπεδο.
Ένα ακόμη σημαντικός παράγοντας για να εξασφαλισθεί επάρκεια είναι η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών στις αναπτυγμένες οικονομίες, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τη σπατάλη των τροφίμων. Υπολογίζεται ότι το 40% της παγκόσμιας παραγωγής καταλήγει στα σκουπίδια.
Οι επιπτώσεις της εντατικοποίησης της παραγωγής στα προηγούμενα χρόνια είναι πλέον ευδιάκριτες σύμφωνα με την οικονομική αναλύτρια της Oxfam Ρουθ Κέλι, η οποία φέρνει σαν παράδειγμα την "πράσινη επανάσταση" στην Ασία και η οποία οδήγησε σε μεγάλη αύξηση της παραγωγής με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας.
Μπορεί με την "πράσινη επανάσταση" να χόρτασαν δισεκατομμύρια ανθρώπων αλλά προέκυψαν παράπλευρες απώλειες όπως η ομογενοποίηση των πρώτων υλών, (χάθηκαν πολλά είδη σπόρων), η μείωση της δυνατότητας των εδαφών να δίνουν ποιοτικές πρώτες ύλες και η μόλυνση εδάφους και υδροφόρου ορίζοντα από την συνεχή χρήση λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων. Οι παράγοντες αυτοί έχουν φέρει την παραγωγή, όσων αφορά την ποσότητα αλλά και την ποσότητα, στα όριά της. Σε αυτό έρχεται πλέον να προστεθούν και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής οι οποίες είναι πολύ πιο αρνητικές στις αναπτυσσόμενες χώρες που πλήττονται συχνότερα από ακραία καιρικά φαινόμενα
Τα τελευταία είκοσι χρόνια οι επενδύσεις στην αγροτική έρευνα μειώνονται συνεχώς. Παρόλα αυτά η βιοτεχνολογία, εξακολουθεί να παράγει νέα είδη σπόρων που όμως δεν αρκούν να αυξήσουν την παραγωγή αν δεν συνδυαστούν με νέες τεχνικές καλλιέργειας.
Προοριζόταν για τον Τύπο της Κυριακής
Τα κείμενά μου σε αυτή την σελίδα δημοσιεύθηκαν (ή προορίζονταν για δημοσίευση) σε
εφημερίδες, περιοδικά και διάφορες ιστοσελίδες. Δεν αντανακλούν πάντα
τις προσωπικές μου απόψεις αλλά θεωρώ ότι έχουν ενδιαφέρον.
Κυριακή, 23 Οκτωβρίου 2011 03:00
Μικρές φάρμες αντίδοτο στην επισητιστική κρίση
Written by Κώστας Πλιάκος
Published in
Αδημοσίευτα