Μετά το κραχ στο λιανεμπόριο, και την εστίαση που παραμένει «διασωληνωμένη» ποιος άλλος έχει σειρά; Μάλλον ο τουρισμός, καθώς όπως φαίνεται η αγορά δεν πρόκειται να πιάσει ούτε τους συντηρητικούς στόχους που έβαζε στις αρχές του δεύτερου lockdown.
Ο Λύσανδρος Τσιλίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συνδέσμων Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων είναι αποκαλυπτικός για το τι έρχεται στον τουρισμό το επόμενο διάστημα. Τα νούμερα είναι απογοητευτικά, νέες κρατήσεις δεν υπάρχουν, η κρατική στήριξη δεν αρκεί, το εμβόλιο αργεί και κάποια στιγμή θα αρχίσουν να λήγουν και τα voucher του 2020 που σημαίνει ότι τα χρήματα των περσινών κρατήσεων θα πρέπει να επιστραφούν.
Κύριε Τσιλίδη, το Νοέμβριο σε συνέντευξή σας λέγατε ότι τι 2021 θα είναι μια καλύτερη χρονιά με τόλμη για τον τουρισμό. Εξακολουθείτε να το πιστεύετε;
Είμαι πολύ επιφυλακτικός καθώς έχει πλέον γίνει κατανοητό ότι τα εμβόλια θα καθυστερήσουν και άρα υπάρχει μια αρνητική τάση που δεν μας δίνει το περιθώριο να ελπίζουμε τόσο έντονα. Περιμένουμε ωστόσο να δούμε τι θα γίνει τον Μάιο και Ιούνιο και θέλουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή της επανέναρξης του παγκόσμιου τουρισμού, ώστε να ανακτήσει η χώρα μας αυτό που μπορεί.
Παράγοντες τις αγοράς έχουν κάνει λόγο για ανάκτηση του 50% του τουριστικού προϊόντος εντός του 2021. Εσείς μπορείτε να κάνετε μια πρόβλεψη ή τουλάχιστον να φανταστείτε ένα καλό και ένα κακό σενάριο;
Ο πραγματικός αριθμός που δείχνει ότι η χρονιά είναι πολύ κακή είναι οι προκρατήσεις. Άλλο το τι είναι επιθυμητό και άλλο το τί είναι πραγματικό. Κάθε χρόνο έχουμε τις ενδείξεις των προκρατήσεων για την επόμενη χρονιά. Το 2019 λοιπόν είχαμε προκρατήσεις που γίνονταν για το 2020. Πέρυσι πολλοί ταξιδιώτες ακύρωσαν και έχουμε πολύ λίγους που θα θέλουν να κάνουν το ίδιο ταξίδι. Επίσης έχουμε το ξεκάθαρο δεδομένο ότι δεν υπάρχουν για το 2021 προπωλήσεις. Αρά το ερώτημα είναι: Πώς θα καλυφθεί αυτή η διαφορά;
Ελπίζουμε ότι στο τέλος Μαΐου που θα πάρουμε τα στοιχεία των κρατήσεων να έχουμε κινητικότητα Σκεφθείτε ότι μεγάλες χώρες όπως ΗΠΑ, Ρωσία, Αυστραλία, Κίνα, Ινδία, δεν έχουν προχωρήσει πολύ στους εμβολιασμούς. Το Ισραήλ που είναι καλή αγορά για εμάς έχει πάει καλά όπως και η Κύπρος αν και τα νούμερα των τουριστών της είναι μικρά. Αυτό στο οποίο μένει να ελπίζουμε είναι η Ευρώπη αλλά και εκεί όπως βλέπετε δεν πάνε καλά τα πράγματα και τα εμβόλια αργούν. Δεν είναι ευχάριστα τα μηνύματα και ούτε βλέπω να είναι μεγάλα τα μεγέθη για φέτος. Αν αρχίσει να ανοίγει η αγορά και επανέλθουμε δειλά το 2022 και μπούμε το 2023 στις αγορές θέλουμε τουλάχιστον μία τριετία για ολοκληρωτική επαναφορά.
Αυτό δεν είναι και τόσο αισιόδοξο σενάριο αλλά ας πούμε ότι επαληθεύεται μέχρι το 2023. Τι θα κάνει η αγορά και θα κάνουν οι επιχειρηματίες και οι επαγγελματίες του τουρισμού; Πως θα επιβιώσουν;
Το τι θα γίνει μέχρι τότε, είναι μία εξίσωση που θα την λύσουμε στην πορεία.
Σίγουρα δεν πρέπει να κλείσει καμιά εταιρία και πρέπει να ξέρετε ότι το 80% του παγκόσμιου τουρισμού τον παράγουν και τον διαχειρίζονται τα τουριστικά γραφεία και οι τουριστικοί πράκτορες.
Αν αυτός που διακινεί τον τουρισμό στην Ελλάδα χαθεί από το παιχνίδι τότε το πρόβλημα θα είναι πραγματικά μεγάλο.
Τι πρέπει να στηρίξει η πολιτεία σε αυτό τον κλάδο;
Την απασχόληση μερικώς την στηρίζει αλλά είναι μικρή υποστήριξη. Τα γραφεία τουρισμού έχουν συγκεκριμένες δαπάνες. Επιπλέον έχουν συνεργάτες στο εξωτερικό που σημαίνει και τεράστια λειτουργικά έξοδα εκτός Ελλάδος. Η δουλειά μας δεν μπορεί να μπει στην κατηγορία του δανεισμού γιατί η τράπεζα για να δανείσει θα πρέπει να έχεις οικόπεδα και ακίνητα.
Η δυνατότητα που έχει κανείς να πάρει δάνειο καλή είναι, αλλά το ερώτημα είναι ότι όταν θα έρθει η ώρα της επιστροφής που θα τα βρει αυτά τα λεφτά η επιχείρηση. Σε αυτό το σημείο η πολιτεία θα πρέπει να σκεφτεί και να αποφασίσει όχι οριζόντια μέτρα, αλλά μέτρα ανά κλάδο.
Η ελληνική αγορά μπορεί να στηρίξει τον τουρισμό αλλά δεν αρκεί ούτε είναι δυνατόν να απογειωθούν σε μια νύχτα γεμάτα με τουρίστες όλα τα αεροπλάνα. Ένα αεροπλάνο για να ταξιδέψει γεμάτο από τη στιγμή που θα ανάψει πράσινο φως θέλει 45 μέρες. Αυτό φαίνεται ότι θα μας πάει μέχρι το Σεπτέμβρη άρα τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.
Αντιλαμβάνεστε ότι το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, δεν είναι μόνο πρόβλημα της ελληνικής αγοράς, άρα λοιπόν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν δύο επιλογές. Ή να πάρουν μέτρα στήριξης αποκλειστικά για τον κλάδο ή να δώσουν χρήματα όπως η επιστρεπτέες προκαταβολές οι οποίες θα μπορέσουν να αποπληρωθούν σε μία οκταετία. Πάρτε για παράδειγμα αυτές τις επιστρεπτέες που έχουν δοθεί. Θα πρέπει να επιστραφούν το 2021 και σας ρωτάω: Με την παραγωγικό έσοδο μπορεί ο κλάδος ο δικός μας να επιστρέψει τα χρήματα το 2021;
Συζητιέται πολύ το θέμα του πιστοποιητικού εμβολιασμού ως προαπαιτούμενο για να μπορεί κάποιος να ταξιδέψει. Κάτι ανάλογο σας υπενθυμίζω ότι συζητιέται και στην Ελλάδα. Ποια είναι η θέση σας γι’ αυτό;
Εμείς ήμασταν οι πρώτοι που ζητήσαμε σαφείς κανόνες για να ξεκινήσει ο τουρισμός.
Πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού. Γνωρίζετε ότι εάν ταξιδέψουμε στο εξωτερικό σε χώρες όπου υπάρχουν διάφορες ασθένειες, κάνουμε και τα ανάλογα εμβόλια και έχουμε μαζί μας ένα βιβλιάριο από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας που λέγεται vaccination book και το οποίο πιστοποιεί ότι έχουμε κάνει τα εμβόλια.
Δεν είναι κακό λοιπόν να υπάρχει ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού. Πιστεύω θα το ζητήσουν κι άλλες χώρες και θα διευκολύνει πολύ περισσότερο στα ταξίδια. Όπως για παράδειγμα δείχνεις την βίζα σου στο αεροδρόμιο έτσι μπορείς να το χεις κι αυτό.
Αν δεν έχεις τη βίζα δεν μπορείς να επιβιβαστείς στο αεροπλάνο. Έτσι να γίνεται και με το εμβόλιο.
Σας υπενθυμίζω ότι σε πολλές χώρες ήταν υποχρεωτικά να έχεις κάνει τεστ για να μπορείς να μπεις ή ακόμη και να περάσεις τράνζιτ σε κάποιο αεροδρόμιο τους. Σας υπενθυμίζω ότι στην Ελλάδα στις πύλες εισόδου γίνονται τεστ.
Τώρα θα μου πείτε ότι μπορεί να υπάρχουν ευπαθείς ομάδες που δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Γι αυτές τις ομάδες θα πρέπει να βρεθεί κάποια λύση.
Επαγγελματίες του τουρισμού, οι οποίοι για την σεζόν του 2020 είχαν λάβει προκαταβολές από το εξωτερικό, με το λοκντάουν και την πανδημία δέχτηκαν εκατομμύρια ακυρώσεις για τις οποίες δεν επέστρεψαν τα χρήματα αλλά έδωσαν βάουτσερ. Τι θα γίνει φέτος αν έχουμε την ίδια κατάσταση όπως πέρυσι; Τι θα γίνει με τα βάουτσερ και με τις προκαταβολές που ελήφθησαν από πέρυσι; Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε μία «οικονομική νάρκη» οποία αν σκάσει θα παρασύρει πολλούς στη χρεοκοπία. Τι λέτε γι’ αυτό;
Η λύση του βάουτσερ βρέθηκε γιατί πάρα πολλές επιχειρήσεις οι οποίες πήραν προκαταβολές, επένδυσαν στο προϊόν τους. Δεν τις πήραν για να τις ξοδέψουν ή για να τις φάνε.
Επιπλέον θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι προκαταβολές βοηθούν και τις μικρές επιχειρήσεις γιατί μπορούν να δουλέψουν με αυτές χωρίς να είναι υποχρεωμένες να πάρουν δάνεια.
Αυτά τα χρήματα θα πρέπει να επιστραφούν 18 μήνες μετά την σύναψη των συμβάσεων, γιατί αυτά δεν είναι χρήματα δικά μας, είναι χρήματα των πελατών μας.
Εδώ τώρα λοιπόν ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο. Θα πρέπει τώρα όσοι έχουν βοηθηθεί με χρηματοδοτήσεις να επιστρέψουν αυτά τα λεφτά και όσοι από τους τουριστικούς επιχειρηματίες χρειαστούν περισσότερα λεφτά γι’ αυτό το λόγο, θα πρέπει να κάτσουμε σ’ ένα τραπέζι με χαρτί και μολύβι να βρούμε μία λύση.
Κάποιοι θα παραστρατήσουν και είναι κρίμα αυτοί οι λίγοι να κάψουν το προϊόν το οποίο χτίστηκε μέσα σε βάθος ετών με πάρα πολύ κόπο.
Με λίγα λόγια πιστεύετε ότι θα βρεθούμε μπροστά σε ένα νέο πρόβλημα;
Πιστεύω ναι. Θα έχουμε πρόβλημα γιατί κάποιες επιχειρήσεις πέρυσι πήραν λεφτά και δεν δούλεψαν ή δούλεψαν λίγο. Ένας που δε δούλεψε πέρυσι και δεν θα δουλέψει και φέτος που θα βρει τα λεφτά να τα επιστρέψει;