Ένα διαζύγιο αποτελεί πάντα μια τραυματική εμπειρία, πολύ περισσότερο όταν υπάρχουν και παιδιά. Τα μεγάλα προβλήματα όμως για πολλά πρώην ζευγάρια αρχίζουν όταν θα πρέπει να εφαρμοστούν οι δικαστικές αποφάσεις για την επικοινωνία των παιδιών με τον γονέα που δεν έχει λάβει την επιμέλεια και ο οποίος στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ο πατέρας.
Σε έρευνα που κάνει διαχρονικά ο ΓΟΝ.ΙΣ (Φορέας Κοινωνικής Φροντίδας για τη Γονεϊκή Ισότητα για το παιδί) διαπιστώνει σχετικά με τις δικαστικές αποφάσεις για τα διαζύγια, ότι το 93% των διαζυγίων οοδηγούνται στην αποκλειστική επιμέλεια η οποία δίνεται στη μητέρα. Μόνο το 7% των πατεράδων διεκδικούν την κοινή επιμέλεια ή την αποκλειστική επιμέλεια και από αυτούς μόνο το 5% την παίρνουν.
Σε αυτό βρίσκεται σύμφωνα με το ΓΟΝ.ΙΣ και η αιτία που σήμερα φτάσαμε να έχουμε το υψηλότερο νούμερο παραβίασης δικαστικών αποφάσεων για την επικοινωνία των παιδιών με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλειά τους.
Όπως λέει στο CNN Greece η κυρία Μαίρη Γεωργιάδου, διοικητική υπεύθυνη του ΓΟΝ.ΙΣ :
Αυτό που ισχύει σήμερα με την επιμέλεια, το να δίνεται σε έναν μόνο από τους γονείς, βασικά στη μητέρα, συχνά οδηγεί σε προβλήματα που το άλλο μέρος δεν μπορεί να επιλύσει καθώς ο νόμος δεν του δίνει λύσεις.
Σε περίπτωση για παράδειγμα άρνησης του γονέα που έχει την επιμέλεια να δώσει το παιδί στον άλλο γονέα για το χρόνο που ορίζει η δικαστική απόφαση, ο δεύτερος γονέας δεν μπορεί να κάνει και πολλά. Μπορεί για παράδειγμα να καλέσει την αστυνομία να καταγράψει το περιστατικό, αλλά το παιδί του δεν θα το δει και επιπλέον διακινδυνεύει να προκαλέσει ένταση με τον άλλο γονέα.
Μπορεί να κινηθεί δικαστικά αλλά οι αποφάσεις θα βγαίνουν μετά από δύο χρόνια οπότε και σε αυτή την περίπτωση το μόνο που έχει καταφέρει είναι να έχει προκαλέσει ένταση με τον άλλο γονέα ίσως, παρά το γεγονός ότι κάνει αυτό που ορίζει ο νόμος, με κίνδυνο αυτή η ένταση να λειτουργεί εις βάρος του στην επικοινωνία με το παιδί του.
Και εδώ ερχόμαστε στην περίπτωση της παραβίασης δικαστικών αποφάσεων για την επικοινωνία διαζευγμένου γονέα με τα παιδιά του. Τα στατιστικά δίνουν μια τάση η οποία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική.
Συγκεκριμένα, το 2013 στην Αττική, η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση, έλαβε 2.400 κλήσεις για παραβίαση δικαστικής απόφασης επικοινωνίας εντός Αττικής. Το 2017 το νούμερο των κλήσεων έφτασε τις 4.300 σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει η ΓΑΔΑ και πέρυσι, το 2018, το νούμερο αυτό έφτασε τις 4.576 κλήσεις.
Όπως λέει η κυρία Γεωργιάδου, «το νούμερο είναι πολύ ανησυχητικό γιατί αυτές είναι μόνο οι καταγεγραμμένες καταγγελίες. Για τους λόγους που περιγράψαμε παραπάνω πολλοί γονείς, ουσιαστικά πατεράδες καθώς είναι η συντριπτική πλειοψηφία, δεν καταφεύγουν στην αστυνομία για να αποφύγουν την ένταση. Φανταστείτε τώρα τι μπορεί να γίνεται στην επαρχία».
Η εκρηκτική αύξηση, όπως λέει η η κυρία Γεωργιάδου, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οξύνθηκε το πρόβλημα αλλά ότι κάποιοι απαιτούν την εφαρμογή έστω της απόφασης και κάνουν τουλάχιστον μια καταγραφή για να μπορούν να αποδείξουν σε ένα πιθανό δικαστήριο ότι πήγαν την ώρα και μέρα που προέβλεπε η απόφαση και δεν μπόρεσαν να δουν το παιδι -και αυτό δεν ήταν δική τους ευθύνη.
Με βάση τα στοιχεία της Αττικής η κυρία Γεωργιάδου είπε ο ΓΟΝ.ΙΣ με τη βοήθεια δικηγόρων του, έκανε μια αναγωγή και υπολόγισε ότι σε ολόκληρη την Ελλάδα οι περιπτώσεις παραβίασης τέτοιων δικαστικών αποφάσεων φτάνουν σχεδόν τις 15.000.
Τα νούμερα με απλά λόγια δείχνουν μια αύξηση στις παραβιάσεις δικαστικών αποφάσεων κατά 80% ενώ στην ίδια σχεδόν περίοδο (2013 - 2017 καθώς η ΕΣΑ δεν έχει βγάλει στοιχεία για το 2018) τα διαζύγια αυξήθηκαν κατά 14%.
Κοινή επιμέλεια
Η θεσμοθέτηση της κοινής επιμέλειας όπως λέει στο CNN Greece η κυρία Γεωργιάδου δεν είναι κάτι που εμείς απλά την έχουμε φανταστεί. Υπάρχει στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες
Στον αστικό κώδικα δεν είναι απαγορευτικό να υπάρχει κοινή επιμέλεια απλά μπαίνει η προϋπόθεση ότι θα πρέπει να συμφωνούν και οι δύο στον τόπο διαμονής του παιδιού.
Μετά το 1983 και την αναθεώρηση του οικογενειακού Δικαίου η γενική πρακτική ήταν η επιμέλεια των παιδιών να δίνεται απευθείας στη μητέρα ως καταλληλότερη και αυτό γινόταν και στην Ευρώπη και στην Αμερική. Στην Ελβετία μέχρι το 2014 με το διαζύγιο αφαιρείτο και η επιμέλεια και η γονική μέριμνα από την πατέρα και πήγαιναν τα παιδιά κατευθείαν στη μητέρα.
Σιγά σιγά αυτό αλλάζει μετά από έρευνες που έγιναν στο εξωτερικό και σήμερα ακόμη και στην Ελλάδα πολλοί δικαστές, βγάζουν αποφάσεις για κοινή επιμέλεια.
Αυτό που προτείνει ο ΓΟΝ.ΙΣ είναι να θεσμοθετηθεί η κοινή επιμέλεια των παιδιών, κάτι το οποίο προβλέπεται ως επιλογή από τον νόμο του 1983 αλλά βάζει προϋποθέσεις και ουσιαστικά δεν εφαρμόζεται. Όπως λέει η κυρία Γεωργιάδου αυτό εφαρμόζεται όταν υπάρχουν ειδικές συνθήκες μεταξύ του πρώην ζευγαριού όπως για παράδειγμα το να είναι δεμένοι οικονομικά στο ίδια άρμα, ή όταν το επιβάλλουν οι αντικειμενικές συνθήκες που αναγκάζονται οι δύο γονείς να συνεργαστούν.
«Πολλοί γονείς από την Ελλάδα έχουν καταφύγει στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα Δικαιώματα, γιατί γίνεται παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο κομμάτιι της γονεϊκής αποξένωσης και της εφαρμογής των αποφάσεων.»
Σύμφωνα με την κυρία Γεωργιάδου “το θέμα της κοινής επιμέλειας θα έρθει πιο έντονα στην επιφάνεια όταν νομοθετηθεί και η υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Σε αυτές τι περιπτώσεις όταν υπάρξουν κάποια στιγμή διαζύγια πως θα λυθεί το θέμα;» αναρωτιέται η κυρία Γεωργιάδου.
«Ίσως λοιπόν η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα έχει αρχίσει να μελετά το θέμα και επειδή είναι πιο οργανωμένη μπορεί να πιέσει εντονότερα προς αυτή την κατεύθυνση. Εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να ασκήσουμε τέτοιες πιέσεις. Αυτό είναι ένα ζήτημα που θα το βρίσκουμε ολοένα και πιο έντονα μπροστά μας και γι αυτό λέμε ότι η κοινή επιμέλεια θα πρέπει να θεσμοθετηθεί για όλα τα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αποκτούν παιδί με παρένθετη μητέρα, και αυτών που θα προσχωρήσουν σε υιοθεσίες».
Διαμεσολάβηση
Ένα από τα ζητήματα τέλος που θέτει ο ΓΟΝ.ΙΣ είναι να λειτουργήσει ο θεσμός της διαμεσολάβησης.
Η Ελλάδα το 2013 μετά από αλλεπάλληλα πρόστιμα που είχε δεχθεί από την ΕΕ, αναγκάστηκε να ψηφίσει το νόμο για τη διαμεσολάβηση.
Αν λειτουργήσει ο θεσμός της διαμεσολάβησης είναι σίγουρο ότι πολλές υποθέσεις δεν θα φτάνουν πλέον στα δικαστήρια. Στην Ελλάδα υπήρξε ένα ακόμη παράδοξο όμως. Ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη διαμεσολαβητής μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε εκπαιδευτεί σε αυτό, στην Ελλάδα αυτό ίσχυσε μόνο για τους δικηγόρους.
Ο θεσμός ωστόσο δεν προχώρησε στη χώρα μας καθώς δεν έγινε η απαραίτητη ενημέρωση στον κόσμο για το ρόλο και τη σημασία του διαμεσολαβητή και όχι μόνο στα οικογενειακά και οικονομικά θέματα αλλά γενικότερα, εκτός των ποινικών υποθέσεων. Θα μπορούσε λοιπόν να είχε μπει ο διαμεσολαβητής και σε θέματα οικογενειακού δικαίου.
Τον Ιανουάριο του 2018 με fast track διαδικασία ψηφίστηκε ο νόμος για την υποχρεωτικότητα διαμεσολάβησης στην ελληνική κοινωνία και παράλληλα άνοιξε ο δρόμος και για άλλες ειδικότητες που θα μπορούσαν να εκπαιδευτούν ως διαμεσολαβητές γιατροί, ψυχολόγοι, εκπαιδευτικοί, κτλ. καθώς η διαμεσολάβηση χρειάζεται όλες τις επαγγελματικές ειδικότητες.
Ο νόμος υποτίθεται ότι θα έπαιρνε τη μορφή της υποχρεωτικότητας τον Αύγουστο του 2018 αλλά μετά από αντιδράσεις της νομικής κοινότητας πήρε παράταση ως τον Οκτώβριο του 2019 και το σκεπτικό της απόφασης ήταν ότι δεν ήταν έτοιμη η ελληνική κοινωνία να αποδεχτεί την διαμεσολάβηση.