Απέτυχε προς το παρόν το πραξικόπημα στη Βενεζουέλα; Μπορεί να επιβιώσει πολιτικά ο Μαδούρο και ποιος ο στόχος του Γκουαϊδό; Τι θα σημάνει μια πολεμική σύρραξη στην περιοχή και γιατί ο μεγαλύτερο θύμα θα είναι η Ευρώπη; Από που προέρχεται η νέα Δεξιά που κερδίζει τις εκλογές στη Λ. Αμερική και γιατί είναι ασταθείς; Ο Οσβάλντο Κοτζιόλα, πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο και ακτιβιστής μιλά στο CNN Greece και αναλύει με ψυχραιμία τον γεωπολιτικό χάρτη στη Λ. Αμερική και στη Βενεζουέλα.
Το μεγάλο θέμα των τελευταίων εβδομάδων είναι oι εξελίξεις στη Βενεζουέλα. Έχουν περάσει σχεδόν δύο μήνες από την αυτόανακήρυξη του Γκουαϊδό ως πρόεδρος και το σύστημα Μαδούρο ακόμη αντιστέκεται. Πιστεύετε ότι η διαδικασία ανατροπής του Μαδούρο απέτυχε;
Το ότι ο Μαδούρο αντιστέκεται είναι προφανές. Ο Μαδούρο δεν είναι Τσάβες, δεν διαθέτει δηλαδή το ηγετικό χάρισμα, αλλά εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Η κρίση στη Βενεζουέλα δεν προέκυψε τώρα. Από την άποψη των δύο βασικών στοιχείων που επηρεάζουν τον πληθυσμό της χώρας, δηλαδή τις ελλείψεις στα τρόφιμα και στα φάρμακα, η κρίση δεν είναι τωρινή. Είναι σχεδόν ίδια με πριν ένα χρόνο. Δεν έχει αλλάξει κάτι. Μπορώ να πω μάλιστα ότι είναι μικρότερη γιατί πολύς κόσμος έχει φύγει από τη Βενεζουέλα προς την Κολομβία και τη Βραζιλία. Φεύγοντας λοιπόν από τη χώρα περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι η κρίση έχει μετριαστεί κάπως. Αυτό που έχει χειροτερέψει είναι η πολιτική κρίση.
Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα αν ο Γκουαϊδό αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος με δική του πρωτοβουλία - αν και άλλοι πολιτικοί ηγέτες στο πρόσφατο παρελθόν προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο, όχι βέβαια με τόσο έντονο τρόπο - ή το έκανε με εντολή των ΗΠΑ ή αν ήταν ένας συνδυασμός και των δύο.
Αυτό ήταν μια αφορμή για έναν αριθμό χωρών να τον αναγνωρίσουν παίζοντας όλα τα χαρτιά τους ώστε να προκληθεί ένα πραξικόπημα. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Μπολσονάρο αν και απειλούσε προς αυτή την κατεύθυνση, δεν έκανε τίποτα και σε αυτό το σημείο μπορούμε να πούμε ότι το σενάριο εισβολής στη Βενεζουέλα από άλλη χώρα με στρατεύματα από διαφορετικές χώρες ή από αμερικανικό στρατό υποστηριζόμενο από την Κολομβία ή τη Βραζιλία θα είχε τεράστιο πολιτικό κόστος.
Η πιθανότητα μιας στρατιωτικής επιχείρησης δεν θα μπορούσε όμως να απελευθερώσει και δυνάμεις ανεξέλεγκτες;
Στην περίπτωση στρατιωτικής επιχείρησης ο στρατός τη Βενεζουέλας θα αντισταθεί όχι για την υπεράσπιση του Μαδούρο αλλά για την υπεράσπιση της χώρας. Θα σας έλεγα ότι θα έχουμε πόλεμο και μάλιστα πιο σοβαρό από αυτόν της Συρίας.
Ο στρατός της Βενεζουέλας είναι ισχυρός, και εξοπλίστηκε τα τελευταία χρόνια πάρα πολύ κυρίως από τη Ρωσία και την Κίνα. Όταν ο Μπολσονάρο (πρόεδρος της Βραζιλίας) απείλησε να επέμβει στρατιωτικά στη Βενεζουέλα, η αντιπολίτευση (το Eργατικό Kόμμα) προειδοποίησε ότι αυτό δεν θα γίνει γιατί όσοι στρατιώτες εισβάλουν στη Βενεζουέλα θα επιστρέψουν νεκροί. Στη Συρία ο πόλεμος γινόταν μεταξύ πολλών διαφορετικών στρατών και ομάδων. Αν γίνει πόλεμος στη Βενεζουέλα θα έχουμε σύγκρουση δύο στρατών. Θα είναι τρομακτικό.
Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι κάτι τέτοιο θα ήταν τρομερά αντιδημοφιλές στη Βραζιλία. Προς το παρόν ο Μπολσονάρο το αποκλείει.
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση λέει όχι, να σας συμπληρώσω.
Και η ομάδα χωρών της Λίμα είπε «όχι» επίσης υπό την παρουσία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Μάικ Πενς που σημαίνει ότι στον πρώτο γύρο η Ουάσιγκτον ηττήθηκε. Αυτό δεν σημαίνει ότι η δουλειά του Πενς τελείωσε. Γιατί το στοίχημα με τον Γκουαϊδό ήταν να γίνει πραξικόπημα. Ο στόχος ήταν να διχαστεί ο στρατός και να εκτοπιστούν οι αξιωματικοί που υποστηρίζουν την κυβέρνηση. Αυτό συνέβη αλλά σε μικρή κλίμακα. Περίπου 200 αξιωματικοί εγκατέλειψαν το στράτευμα. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς γιατί υπάρχει και ένας πόλεμος πληροφόρησης. Αυτό δείχνει και το μέγεθος της κρίσης καθώς ακόμη και αν είναι λίγοι οι αξιωματικοί που λιποτάκτησαν αυτό μας λέει ότι η κρίση είναι σοβαρή.
Το σενάριο της εισβολής ήταν μια απειλή, για να προκαλέσει μια διαδικασία στο εσωτερικό της Βενεζουέλας ώστε ένα μεγάλο κομμάτι του στρατού να αποσκιρτήσει και να ανατρέψει τον Μαδούρο. Προς το παρόν αυτό δεν συνέβη και αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος ότι αυτός ο υπολογισμός των ΗΠΑ δεν βγήκε σωστός. Όλες οι δυνάμεις που υποστηρίζουν τον Μαδούρο τόσο εντός της Βενεζουέλας όσο και εκτός είναι ικανοποιημένες αλλά αυτός ήταν μόνο ο πρώτος γύρος.
Όλο αυτό με την ανθρωπιστική βοήθεια ήταν μια τρέλα. Όπως είπε και ο γερουσιαστής Ρομπέρτο Ρακιάου της Βραζιλίας που δεν είναι αριστερός, ίσα ίσα είναι ένας συντηρητικός πολιτικός: «Γίνεται ολόκληρο θέμα για να περάσει ανθρωπιστική βοήθεια 20 εκατ. δολαρίων και την ίδια στιγμή μπλοκάρουν 30 δισεκατομμύρια δολάρια, χρήματα της χώρας, στις ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή στην Αϊτή υπάρχει μια ανθρωπιστική κρίση τεράστια, πολύ μεγαλύτερη της Βενεζουέλας και κανένας δεν στέλνει βοήθεια. Γιατί; Γιατί η Αϊτή δεν έχει πετρέλαιο, είναι φτωχή χώρα, την ίδια στιγμή υπάρχει εξέγερση κατά της κυβέρνησης και είναι και υπό κατοχή από στρατεύματα της Minustah (OHE) κυρίως από την Βραζιλία και την Αργεντινή. Γιατί της Βενεζουέλας και την Αργεντινής; Γιατί είναι πολύ αντιδημοφιλές στις ΗΠΑ το να στείλεις στρατιώτες σε άλλη χώρα μετά από όσα έχουν γίνει σε Αφγανιστάν και Ιράκ.
Φανταστείτε λοιπόν πόσο αντιδημοφιλές θα είναι να στείλει στρατό στη Βενεζουέλα. Έτσι η κατάσταση προς το παρόν είναι σε αδιέξοδο και αυτό το αδιέξοδο ευνοεί τον Μαδούρο ο οποίος δεν φάνηκε ικανός στο να πάρει βασικές αποφάσεις.
Η περίπτωση των έλλειψης τροφίμων για παράδειγμα. Θα μπορούσε να κάνει μια έκκληση στις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής οι οποίες έχουν μεγάλη παραγωγή τροφίμων. Η Βραζιλία για παράδειγμα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κρέατος στον κόσμο. Ο μεγαλύτερος. Και η Βενεζουέλα μια γειτονική χώρα δεν έχει κρέας. Η Αργεντινή είναι ο μεγαλύτερος κατά κεφαλήν παραγωγός τροφίμων στον κόσμο. Επόμενος είναι τρελό μια γειτονική χώρα να πεινάει.
Είναι προφανές ότι μια πολιτική εκστρατεία στην Λατινική Αμερική για την κινητοποίηση της κοινής γνώμης θα μπορούσε να φέρει αποτέλεσμα. Δεν μιλάμε για μεγάλα και χρονοβόρα προγράμματα. Μιλάμε για κινήσεις άμεσες και συγκεκριμένες.
Για να σας δώσω ένα παράδειγμα της δύναμης που μπορεί να έχει η κοινή γνώμη, όταν ο Μπολσονάρο ανακοίνωσε πως θα μεταφέρει την πρεσβεία της χώρας στο Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, η Αίγυπτος απέλασε τη διπλωματική αποστολή της Βραζιλίας και αυτό προκάλεσε πολική κρίση στην κυβέρνηση γιατί οι Αραβικές χώρες είναι προορισμός για το 30% των εξαγωγών κρέατος της Βραζιλίας. Αυτή τη στιγμή επανεξετάζουν την απόφαση και ακόμη η πρεσβεία δεν έχει μεταφερθεί στην Ιερουσαλήμ.
Επομένως η κρίση στην Βενεζουέλα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αφενός με μια διεθνή πολιτική εκστρατεία με ενημέρωση για το εμπάργκο και το μπλοκάρισμα των χρημάτων της Βενεζουέλας στις αμερικανικές τράπεζες και αφετέρου με ένα κάλεσμα στις χώρες της Λ. Αμερικής για την βοήθεια σε τρόφιμα. Δεν χρειάζεται κανένας Ερυθρός Σταυρός. Αν κινητοποιηθούν Βραζιλία και Αργεντινή μπορούν να λύσουν το πρόβλημα σε 48 ώρες. Το πρόβλημα με τον Μαδούρο είναι ότι δεν κάνει αυτές τις κινήσεις. Γιατί; Γιατί θέλει να διατηρήσει καλές σχέσεις με όλες τις κυβερνήσεις. Αν για παράδειγμα ζητήσει βοήθεια από την Αργεντινή και αυτή δε στείλει τότε δημιουργεί πρόβλημα στην κυβέρνηση της Αργεντινής.
Αυτός ό αντιιμπεριαλιστικός άξονας που είχε δημιουργηθεί στη Λ. Αμερική πριν μερικά χρόνια πλέον δεν υπάρχει και ο Μαδούρο δεν έχει καμία εναλλακτική. Κάτω από την πολιτική που ακολουθεί αυτή τη στιγμή ο Μαδούρο και παρά τις κορώνες στην ουσία ψάχνει για μια συμφωνία. Στην πραγματικότητα και ο Γκουαϊδο ψάχνει το ίδιο. Ο Γκουαϊδό απειλούσε με πραξικόπημα αλλά ο στόχος τους ποιος είναι; Να παραιτηθεί ο Μαδούρο. Κι αυτό γιατί αν παραιτηθεί ο Μαδούρο και ο Γκουαϊδό κατέβει υποψήφιος θα κερδίσει. Αν ο Μαδούρο δεν παραιτηθεί, προκηρύξει εκλογές και είναι υποψήφιος τότε το πιθανότερο είναι να κερδίσει αυτός. Το στοίχημα λοιπόν είναι αν θα παραιτηθεί ή όχι ο Μαδούρο.
Θεωρείτε απίθανο το κόμμα του Μαδούρο να κερδίσει τις εκλογές με άλλον υποψήφιο πρόεδρο;
Δεν φαίνεται να υπάρχει άλλος ηγέτης. Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η αντιπολίτευση έχει κερδίσει δυνάμεις και η νίκη της στις βουλευτικές εκλογές δεν ήταν τυχαία. Υπάρχει πολύς περισσότερος κόσμος από το σοσιαλιστικό κόμμα που στράφηκε στην αντιπολίτευση από το ανάποδο.
Τον Γκουαϊδό και τον Τραμπ αυτό που τους απασχολεί περισσότερο είναι να πέσει ο Μαδούρο. Νομίζω όμως ότι βιάστηκαν.
Για τον Μαδούρο το πετρέλαιο είναι το δυνατό χαρτί.
Η Βενεζουέλα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Το πετρέλαιο έχει εθνικοποιηθεί και η παλιά γραφειοκρατία απομακρύνθηκε από τον Τσάβες. Τα χρήματα από το πετρέλαιο επέστρεψαν στα κρατικά ταμεία αλλά η διακυβέρνηση Τσάβες αποδείχθηκε ανίκανη να διαχειριστεί αυτά τα χρήματα για την διαφοροποίηση των πηγών εισοδήματος της χώρας. Δεν χρησιμοποίησε αυτά τα χρήματα για την εκβιομηχάνιση της χώρας, την εκβιομηχάνιση της αγροτικής παραγωγής. Το 70% που καταναλώνει η Βενεζουέλα είναι προϊόντα εισαγόμενα κι αυτό γιατί η αγροτική παραγωγή είναι πολύ χαμηλή καθώς δεν έγινε εκβιομηχάνιση.
Αντίθετα τα άφησε τα χρήματά της Βενεζουέλας στις ΗΠΑ, σε αμερικανικές τράπεζες. Σε μία χώρα που είναι υπερχρεωμένη.
Πως θα μπορούσε να επωφεληθεί αυτών των χρημάτων. Να τα χρησιμοποιήσει για την εκβιομηχάνιση της χώρας από τη μία και για την ενεργειακή ολοκλήρωση της Λατινικής Αμερικής η οποία ήταν στα σχέδια του Τσάβες.
Η Λατινική Αμερική μπορεί να είναι αυτόνομη ενεργειακά μόνο με το πετρέλαιο της Βενεζουέλας και το φυσικό αέριο της Βολιβίας. Αλλά κάτι τέτοιο προφανώς δεν έγινε. Η διακυβέρνηση Τσάβες, Μοράλες κτλ ήταν ανίκανη να κάνει το παραμικρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση της ενεργειακής ολοκλήρωσης.
Επιπλέον και το βασικότερο, η κυβέρνηση Τσάβες δεν εθνικοποίησε τίποτα, εκτός από μια μεταλλουργική βιομηχανία και δεν άγγιξε το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι τράπεζες στη Βενεζουέλα εξακολουθούν να είναι οι ίδιες ξένες τράπεζες που ήταν και πριν και το χρέος της χώρας αυξάνεται καθώς αυξάνονται τα επιτόκια δανεισμού. Φτάσαμε λοιπόν σε ένα σημείο που όλη αυτή η πολιτική που εφαρμόστηκε χάριν της αύξησης των τιμών του πετρελαίου να βρεθεί σε αδιέξοδο και η χώρα να βρεθεί καταχρεωμένη.
Σε αυτό το σημείο μια επιλογή είναι να σταματήσει η πολιτική της συμφιλίωσης, να κρατικοποιηθούν οι τράπεζες, ο Μαδούρο να απευθύνει κάλεσμα για μια λατινοαμερικανική ενότητα αλλά δεν το κάνει. Ο Μαδούρο μπορεί να φωνάζει αλλά στην ουσία αναζητά μια διαπραγμάτευση και απελευθέρωση των κεφαλαίων της χώρας στις ΗΠΑ.
Και ο Γκουαϊδο από την πλευρά του φωνάζει αλλά κι αυτός στο βάθος αναζητά μια διαπραγμάτευση ώστε να γίνουν εκλογές και να αναγνωριστεί ως νόμιμη αντιπολίτευση.
Αυτός που δεν έχει συμφιλιωτική διάθεση είναι οι ΗΠΑ που θέλουν την πτώση του Μαδούρο και την ιδιοκτησία του πετρελαίου της χώρας.
Γι αυτό και επένδυσαν στο διχασμό τους στρατού. Το πρόβλημα είναι ότι η Κρατική Εταιρία Πετρελαίου της χώρας, (PDVSA) είναι ζωικής σημασίας για τον στρατό της Βενεζουέλας. Η PDVSA πάντα ήταν κρατική, δεν κρατικοποιήθηκε από τον Τσάβες. Ο στρατός της χώρας αποτελεί τη βάση για την κρατική υπόσταση της εταιρίας πετρελαίου και ξέρει ότι αν έρθει ο Γκοαιδό στην εξουσία, μπορεί όχι αμέσως αλλά σιγά σιγά, η χώρα θα χάσει των έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών της και βασικά του πετρελαίου. Γι αυτό και προς το παρόν ο στρατός παραμένει πιστός στην κυβέρνηση Μαδούρο.
Οι ΗΠΑ επένδυσαν στο διχασμό του στρατού αλλά δεν τους βγήκε.
Πιστεύετε ότι ο Μαδούρο μπορεί να επιβιώσει πολιτικά της παρούσας κρίσης;
Ο Μαδούρο έφρασε σε ένα όριο. Ή θα παραιτηθεί ή θα επιβιώσει πολιτικά κάνοντας τεράστιους συμβιβασμούς. Όσο του ζητούν να παραιτηθεί, δεν παραιτείται. Υπάρχουν ακόμη δυνατά χαρτιά κάτω από το τραπέζι όπως το γεγονός ότι η ομάδα της Λίμα έχει αναγνωρίσει τον Γκουαϊδό ως πρόεδρο, αν και έχει ταχθεί ρητά κατά της στρατιωτικής επέμβασης. Είναι σαν να λέει στον Μαδούρο “εντάξει παραιτήσου και σε συγχωρούμε” ενώ ο Μπόλτον έχει πει ότι ο Μαδούρο πρέπει να παραιτηθεί και να φύγει από τη χώρα και να απολαύσει τη ζωή σε μια νησί της Καραϊβικής. Είναι σαν να του λένε ότι “φύγε και δεν πρόκειται να σε πειράξουμε”.
Αυτή τη στιγμή η Βενεζουέλα είναι διχασμένη και δεν έχουμε δει προς το παρόν έναν εμφύλιο πόλεμο χάρη του Μαδούρο που μπορεί να φαίνεται περίεργο σε κάποιους αλλά είναι ο πιο μετριοπαθής από το κόμμα του. Αν εξαρτώταν από τους “τσαβίστας” θα είχαν εισβάλει ήδη στην αμερικανική πρεσβεία, θα είχαν καταλάβει εργοστάσια και μεγάλες ιδιοκτησίες, τις τράπεζες κτλ.
Η παραίτηση του Μαδούρο θα ήταν ταπείνωση αλλά ταυτόχρονα είναι ένα όπλο με διπλή χρήση.
Αν δολοφονηθεί ο Μαδούρο θα χώρα θα έχει εμφύλιο πόλεμο και με τις παρούσες συνθήκες ποιος θα κέρδιζε έναν εμφύλιο; Οι υποστηρικτές του Μαδούρο με τη βοήθεια του στρατού. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η αντιπολίτευση να κερδίσει έναν εμφύλιο. Θα είναι μια ολοκληρωτική σφαγή.
Υπάρχει ακόμη κάτι για το οποίο δεν έχουμε μιλήσει πολύ και αφορά την Ευρώπη. Αν στην περιοχή η κατάσταση ξεφύγει και έχουμε πόλεμο, το πρώτο που θα χαθεί στη Λ. Αμερική θα είναι όλες οι ευρωπαϊκές αποικίες που έχουν απομείνει και η όποια επιρροή έχει η Ευρώπη ακόμη στη Λ. Αμερική.
Μπελίσε, Σουρινάμ, Γαλλική Γουϊάνα, Μαρτινίκα και κάτι άλλα νησιά δεν θα αντέξουν ούτε 48 ώρες. Θα υπάρξει άμεση εισβολή και κατοχή από τις δυνάμεις χωρών της περιοχής, τη Βενεζουέλα ή και από τους Αμερικανούς.
Η Γαλλική Γουιάνα για παράδειγμα όπου υπάρχει βάση εκτόξευσης πυραύλων της Ευρώπης. Τι θέλουν να κάνουμε οι ΗΠΑ στην περιοχή και τώρα με τον Μπολσονάρο θα είναι γι αυτούς πολύ πιο εύκολο;
Από τη άλλη πλευρά των συνόρων της Γαλλικής Γουιάνας, στην Αλκάνταρα, υπάρχει βάση εκτόξευσης πυραύλων, την οποία ο Μπολσονάρο θέλει να ιδιωτικοποιήσει. Να σημειώσουμε ότι η Γαλλική Γουιάνα και η Αλκάνταρα είναι τα καλύτερα σημεία γι εκτόξευση πυραύλων για δορυφόρους κτλ
Αν λοιπόν ο Μπολσονάρο θελήσει να ιδιωτικοποιήσει την Ακλάνταρα αυτό σημαίνει ότι θα την πάρουν οι Αμερικανοί και αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι το μόνο πλεονέκτημα που είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση στην περιοχή με το διαστημικό της πρόγραμμα θα χαθεί. Θέλω να πω δηλαδή ότι σε περίπτωση πολέμου διακυβεύονται όλα τα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρώπης.
Η Ευρώπη θα εξοστρακιστεί από την Λ. Αμερική και την Καραϊβική δια παντός. Αυτό είναι το στοίχημα για την Ευρώπη και προκαλεί έκπληξη ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν καταλαβαίνουν τι πρόκειται να χάσουν σε περίπτωση πολέμου. Από την άλλη η κοινή γνώμη στην Ευρώπη έχει άγνοια για το τι συμφέροντα έχει η ΕΕ στην περιοχή.
Αν Αμερικανοί στρατιώτες μπουν στη Βενεζουέλα ξέρετε τι θα συμβεί. Η Αργεντινή θα καταλάβει αμέσως τα Φώκλαντς. Θα προκληθεί τέτοιο χάος που ο καθένας θα κοιτάξει α αρπάξει ότι μπορεί.
Μετά από περίπου 20 χρόνια η Δεξιά και οι συντηρητικές κυβερνήσεις επέστρεψαν στη Λατινική Αμερική. Μπορείτε να μου εξηγήσετε αυτή τη στροφή δεδομένου ότι αυτά τα 20 χρόνια συντελέστηκαν σημαντικές κοινωνικές αλλαγές;
Με τον τρόπο που με ρωτάτε αλλά και όπως υποθέτω το καταλαβαίνει ο περισσότερος κόσμος είναι σαν να μου λέτε: “Η Αριστερά ήρθε στην εξουσία, έμεινε 20 χρόνια, η Δεξιά παρέμεινε στην αντιπολίτευση και στις τελευταίες εκλογές κέρδισε και ξαναήρθε στην κυβέρνηση”. Δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα.
Η Δεξιά που είναι τώρα στην εξουσία δεν είναι η Δεξιά που ήταν στην αντιπολίτευση όλα αυτά τα χρόνια.
Πάρτε παράδειγμα την Αργεντινή. Οι Κίρχνερ ήταν για χρόνια για την εξουσία και η Δεξιά στην αντιπολίτευση. Αυτή η Δεξιά στις προηγούμενες εκλογές διαλύθηκε.
Στη Βραζιλία η αντιπολίτευση επί προεδρίας Λούλα – Ρούσεφ, διαλύθηκε. Στις τελευταίες εκλογές είχε τις χειρότερες επιδόσεις.
Αυτό που ήρθε στην εξουσία ήταν μια αυτοσχέδια αντίδραση της Δεξιάς. Ο Μάρκι στην Αργεντινή για παράδειγμα ήταν το αποτέλεσμα ενός συνασπισμού κομμάτων από εντελώς διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους, με το κόμμα του Μάκρι το οποίο μέχρι τότε δεν ξεπερνούσε το όριο για την είσοδό τους στην τοπική κυβέρνηση του Μπουένος Άιρες.
Ο Μπολσονάρο που εξελέγη βουλευτής με ένα τρόπο λίγο φολκόρ, ήταν ηγέτης ενός κόμματος με τον τίτλο “Χριστιανοκοινωνικό”. Ένα πράγμα εντελώς περιθωριακό που πριν δεν είχε ούτε ένα βουλευτή. Έγινε λοιπόν ένας αυτοσχέδιος συνασπισμός κομμάτων της Δεξιάς στον οποίο δύσκολα μπορείς να δώσεις κάποια πολιτικά χαρακτηριστικά.
Μπορεί να αποκαλούν φασίστα τον Μπολσονάρο αλλά δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τον παλιό γνωστό φασισμό, αλλά ούτε και με την παραδοσιακή Δεξιά. Εμείς στη Βραζιλία αποκαλούμε αυτό το φαινόμενο “Ημι-βοναπαρτισμό”.
Είναι ηγέτες με συνασπισμούς κομμάτων, για τους οποίους κανένας δεν μιλούσε ποτέ που ανεβαίνουν στην εξουσία με την βοήθεια του όχλου, όπως ο Μάκρι, που το περισσότερο που είχε φτάσει μέχρι τότε ήταν να είναι πρόεδρος της Μπόκα Τζούνιορς ή όπως ο Μπελσονάρο που στα 27 χρόνια βουλευτής δεν κατέθεσε ούτε ένα νομοσχέδιο ή τροπολογία και που αποστρατεύθηκε για παρατυπίες και κακή συμπεριφορά. Ούτε ο στρατός δεν τον άντεξε.
Με άλλα λόγια αυτό που έγινε ήταν περισσότερο το αποτέλεσμα ενός πολιτικού αδιεξόδου.
Οπότε για να είμαστε ακριβείς, υπήρξε μια στροφή προς την Δεξιά εν μέσω ενός πολιτικού αδιεξόδου. Και αυτή η στροφή είναι πολύ “εύθραυστη”. Γι αυτό το λόγο γνώμη μου είναι πως δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση σύγκριση με την άνοδο τη ακροδεξιάς, στην Ευρώπη, γιατί η άνοδος της έγινε μέσα από γνωστά οργανωμένα κόμματα με μικρή ή μεγαλύτερη ιστορία. Στη Λ. Αμερική δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο.
Για να επιστρέψω στην ερώτησή σας, αυτό που υπήρξε τελικά ήταν μια εξάντληση αυτού που αποκαλώ “αστικού εθνικισμού με αριστερές αποχρώσεις” , μια ανικανότητα της παλιάς αντιπολίτευσης, που εξέφραζε παραδοσιακά την αστική τάξη να επιστρέψει στην εξουσία με τα κανονικά μέσα και μέσα σε αυτό το αδιέξοδο η εμφάνιση αυτοσχέδιων πολιτικών δυνάμεων όπου επικρατεί το θράσος περιθωριακών ομάδων.
Έξι μήνες πριν τις εκλογές στη Βραζιλία, κανένας δεν ήξερε τον Μπολσονάρο. Το ίδιο και τον Γκουαϊδό. Η ιστορία επαναλαμβάνεται.