Χτίζοντας συμμαχίες, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταφέρει να αποκρούει την τουρκική προκλητικότητα στην περιοχή και να κερδίσει την εμπιστοσύνη κρατών και πολυεθνικών εταιριών. Ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ελλάδα κ. Κυριάκος Κενεβέζος μιλά στο CNN Greece για τις εξελίξεις στον τομέα των υδρογονανθράκων, τον νέο συμμαχικό πόλο που διαμορφώνεται στην ανατολική Μεσόγειο και τις προοπτικές επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.
Όλη αυτή η προκλητικότητα της Τουρκίας που βλέπουμε αφενός στην Κύπρο με τα θέματα της ΑΟΖ, αλλά και στο Αιγαίο, θα μπορούσε να ανατρέψει τα σχέδια και τα χρονοδιαγράμματα στα ενεργειακά και να δημιουργήσει προβλήματα με τις εταιρίες δικαιούχους των ερευνών;
Προφανώς η παρουσία της Τουρκίας όπως αυτή εκδηλώνεται, δημιουργεί όλη τη νομιμοποίηση στον οποιονδήποτε να σκέφτεται αυτά που με ρωτάτε.
Να τα κάνουμε πιο σαφή. Μπορεί να ανατραπεί η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας ή η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελληνικής Δημοκρατίας - δεν μπορώ να απαντήσω εγώ σε αυτό – επειδή κάποιος, εκβιάζει, απειλεί, υπονοεί έμμεσα ή άμεσα, ρητά τις πιο πολλές φορές, ή εκδηλώνει εκβιαστική, εχθρική ή επιθετική συμπεριφορά; Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση.
Η δεύτερη είναι, πώς η Κυπριακή Δημοκρατία ή ο οποιοσδήποτε, αντιδρά σε αυτές τις απειλές; Ειδικά όταν προέρχονται από μία χώρα η οποία έχει δεδομένη εχθρική συμπεριφορά. Είναι η χώρα που κατέχει τη μισή σχεδόν Κυπριακή Δημοκρατία, παράλληλα είναι μία χώρα πάρα πολύ ισχυρή στρατιωτικά, είναι πάρα πολύ σημαντική ως χώρα και στην περιοχή αλλά και ευρύτερα για προφανείς λόγους.
Όλα αυτά σε κάνουν εσένα είτε να αναστείλεις στην άσκηση των κυριαρχικών σου δικαιωμάτων επ’ αόριστον είτε μερικώς; Υπάρχει μία ζυγαριά. Στη μία πλευρά υπάρχει το ζύγι που λέει «άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και οι συνέπειες αυτού» και στο άλλο ζύγι είναι οι εκβιασμοί και οι απειλές όπως και αν εκδηλώνονται, είτε με κλιμάκωση, είτε με αποκλιμάκωση, ενίοτε με άλλου είδους συμπεριφορά από την άλλη πλευρά. Να είστε βέβαιοι ότι το βάρος στο ζύγι της ασκήσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων θα είναι πάντα πιο ισχυρό και πιο βαρύ.
Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να αναστείλουμε, δεν θα σταματήσουμε - και αυτό δεν το λέω με επιθετικό ύφος – να ασκούμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
Αν αναστείλουμε την άσκησή τους, αντιλαμβάνεστε ότι πλέον στέλνουμε σαφές μήνυμα ότι είμαστε επιρρεπείς σε κάθε εκβιασμό και σε κάθε απειλή.
Τι κάνεις όταν είσαι μια χώρα υπό κατοχή και έχεις συνέχεια τη δαμόκλειο σπάθη της απειλής και τον εκβιασμό από μία Τουρκία;
Προσπαθείς κατά το δυνατόν να θωρακίσεις αυτό που ονομάζεται άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων, δηλαδή να θωρακίσεις το δικαίωμα έτσι ώστε την ώρα που το ασκείς να είναι τέτοιες συνθήκες που να αποτρέπουν την κάθε Τουρκία να σου δημιουργεί τόσα προβλήματα ώστε ουσιαστικά να σου αναστέλλει την άσκησή του.
Μέχρι σήμερα θεωρώ ότι όσα έχουμε κάνει έχουν ενισχύσει όλες τις συνθήκες για αυτό και προχωράμε καλά.
Τι κάνεις σε αυτή την περίπτωση; Συμμαχίες, συνεργασίες, συνέργειες. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η περίοδος για την Κύπρο στο θέμα συνεργασίας, ειδικότερα με χώρες της περιοχής, είναι στην καλύτερη της στιγμή.
Θέλετε να μου πείτε ότι διαμορφώνεται ένα νέος συμμαχικός πόλος στην Ανατολική Μεσόγειο;
Εμείς δεν είχαμε στόχο τον αποκλεισμό της Τουρκίας από όλα αυτά, αλλά ο αποκλεισμός προκύπτει από τα γεγονότα και τα δεδομένα. Έχουμε λοιπόν ένα τόξο στην Ανατολική Μεσόγειο ξεκινάει από την Ελλάδα και έρχεται προς την Κύπρο.
Για εμάς ως Κυπριακή Δημοκρατία πέρα από την αδερφική, ιστορική, πολιτιστική πολιτισμική και ότι περιλαμβάνει αυτή η προαιώνια σχέση Ελλήνων και Κυπρίων αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλο στη βάση αρχών και αξιών και θέλω να το σημειώσετε πολύ εμφαντικά.
Δεν συμφωνούμε με την Ελλάδα επειδή έχουμε κοινά συμφέροντα. Τα κοινά συμφέροντα έρχονται και έπονται των αρχών και αξιών τις οποίες υπηρετούμε.
Δεν είναι συμπτωματικό που σε κάθε διμερή, τριμερή, τετραμερή, είμαστε ο άξονας πάνω στο οποίο έρχονται και δένουν χώρες της περιοχής.
Είναι όλες οι εργασίες που εξυφαίνονται και νομίζω είναι πλέον ορατές μπροστά μας.
Κύπρος και Ελλάδα υπηρετούμε τις αρχές της ειρήνης της ασφάλειας της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών, μεταξύ των πολιτών των κρατών, και πάνω σε αυτές εδράζεται η συνεργασία. Όλοι λένε ότι η πολιτική και η διπλωματία χτίζονται πάνω στο συμφέρον. Πιστέψτε με οι αρχές και οι αξίες είναι πιο ισχυρές και ας προκύπτει μετά το συμφέρον.
Έχουμε και κοινά συμφέροντα. Όμως όταν υπάρχουν αρχές και αξίες τα συμφέροντα είναι πάντα τόσο θεμελιωμένα που δεν τα ταράζει τίποτα γι αυτό και συνεργασία μας τόσα χρόνια.
Αυτό που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε είναι συνεργασίες με τα άλλα κράτη. Να χτιστούν σχέσεις οι οποίες να μην ανατρέπονται στην πορεία των χρόνων ανάλογα με το ποιος θα είναι και εξουσία. Όταν χτίζεις λοιπόν τόσο ισχυρούς δεσμούς με Ισραήλ, με Αίγυπτο, με Ιορδανία με όλες τις χώρες τις περιοχής, δεν είναι εύκολο αν αλλάζει αυτός που ηγείται να αλλάζουν τα δεδομένα.
Οι σχέσεις αυτές εδράζονται στα κοινά συμφέροντα που έχουν προκύψει από τα θύματα της ενέργειας;
Προφανώς το θέμα της ενέργειας ήταν η σπίθα που άναψε το φυτίλι. Ήταν η αφορμή για να ενεργοποιηθεί όλη αυτή η διαδικασία και η διεργασία με όλους.
Όμως οι συνεργασίες που προκύπτουν και τα θέματα που αναφύονται και τίθεται στο τραπέζι κάθε διμερούς, τριμερούς, τετραμερούς προσπάθειας, δεν αφορούν μόνο την ενέργεια.
Αφορούν και άλλες πτυχές. Θέματα καινοτομίας, θέματα παιδείας, θέματα γεωργίας, θέματα ασφάλειας ,θέματα τρομοκρατίας. Μπαίνουν σειρά ζητημάτων και έτσι χτίζεις πολυεπίπεδους πυλώνες που αποτελούν καλό θεμέλιο.
Αν χτίσουμε τις σχέσεις μας μόνο πάνω στα θέματα της ενέργειας και προκύψει αύριο μία δυσκολία, είτε αυτή προκύψει σε πολιτικό και διπλωματικό ακόμα και σε επιχειρησιακό επίπεδο, τί θα γίνουν αυτές οι συνεργασίες; Θα καταρρεύσουν;
Όχι, τις χτίζουμε πολυεπίπεδα.
Ασφαλώς το θέμα της ενέργειας προβάλλει. Είναι η νέα άφιξη στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια. Η μικρή Κυπριακή κατεχόμενη Δημοκρατία η οποία πέρασε και περίοδο οικονομικής κρίσης κατάφερε παρά ταύτα να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα ενώ έχει την Τουρκία από πάνω να παραβιάζει, να απειλεί, να παραβιάζει εν μέρει και πιο ουσιαστικά, να προσπαθεί να ανατρέψει με σειρά τρόπων είτε απειλώντας την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας είτε απειλώντας εταιρίες όπως με την ΕΝΙ είτε απειλώντας άλλους με κάθε τρόπο.
Αλλά εμείς ήμασταν σταθεροί. Ο πρώτος άξονας πολιτικής που ασκήσαμε ήταν τα κράτη. Μετά, ήταν οι εταιρίες. Πέντε έξι εταιρίες που μπορούν να φέρουν εις πέρας τέτοιες αποστολές είδαν στο πρόσωπο της Κυπριακής Δημοκρατίας μία χώρα η οποία είναι σε θέση να προχωρήσει το έργο και να φέρει σε πέρας την αποστολή. Αυτές οι εταιρίες ξέρετε πολύ καλά ότι δεν έρχονται αν δεν δουν ότι θα έχουν όφελος. Δεν είναι κράτη αλλά έχουν την ομπρέλα κρατών.
Η παρενόχληση της Τουρκίας στην ιταλική εταιρία ΕΝΙ την ανάγκασε να φύγει από την περιοχή των ερευνών της. Δεν έγινε το ίδιο όμως και με την Exxon όπου υπήρξε παρέμβαση του αμερικανικού υπουργείου εξωτερικών. Ήταν ένα μήνυμα που μπορεί να ισχύσει γενικότερα για όλη την περιοχή και για όλες τις ερευνητικές δραστηριότητες στην Κύπρο;
Αυτό που γίνεται μέχρι σήμερα πάει καλά. Αυτό που έγινε με την ENI ας το θεωρήσουμε μια παρένθεση. Μiα παρένθεση η οποίο θεωρώ ότι σε μεγάλο βαθμό αποκαταστάθηκε. Καμιά φορά τα μικρά καμπανάκια δεν είναι πάντα άσχημα.
Αυτό που ρωτάτεδεν θα μπορούσα να το απαντήσω εγώ. Όμως είναι μία μορφή οριζόντιας λειτουργίας των δεδομένων. Μακάρι να ισχύσει.
Είπαμε να κρατάμε μικρό καλάθι να είμαστε σοβαροί, σεμνοί και ψύχραιμοι με τις εξελίξεις.
Μέχρι τώρα τα κυριαρχικά δικαιώματά ασκούνται ενίοτε με δυσκολίες και προβλήματα από τους Τούρκους, αλλά όχι τόσο ώστε να ανατραπούν οι σχεδιασμοί. Είναι πολύ σημαντική η μέχρι τώρα αντίδραση από τις χώρες από τις οποίες αναμέναμε αντίδραση στη στάση της Τουρκίας και ας ελπίσουμε ότι όλα αυτά θα συνεχιστούν. Εμείς τουλάχιστον κάνουμε ό τι είναι δυνατόν ώστε αυτά όλα, να θωρακίζονται.
Πως εξελίσσετε το θέμα του Κυπριακού;
Το αδιέξοδο στο οποίο φτάσαμε στο Γκραν Μοντανά είναι αποτέλεσμα της τουρκικής αδιαλλαξίας και της μόνιμης τουρκικής άρνησης να αντιληφθεί ότι το Κυπριακό για να λυθεί και να έχει μία λύση βιώσιμη, λειτουργική, η οποία να γίνει αποδεκτή από τους ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους, πρέπει να έχει τέτοιες προϋποθέσεις και πρόνοιες που να τους δίνει την ευκαιρία να την αποδεχθούν. Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε μια λύση με παραμονή στρατευμάτων, με παραμονή εγγυητικών δικαιωμάτων και με παρεμβατικά δικαιώματα.
Ένα ευρωπαϊκό κράτος όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να αποδεχτεί παραμονή στρατευμάτων του κατακτητή. Δεν μπορεί να αποδεχτεί παρεμβατικά δικαιώματα του κατακτητή. Αυτά μετά από πολλή προσπάθεια θεωρώ ότι έχουν γίνει πλέον κοινός τόπος και με κοινή αντίληψη πλέον και της Διεθνούς κοινότητας.
Θα έχουμε επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων όμως;
Εμείς είμαστε έτοιμοι να υπάρξει επανεκκίνηση. Δεν συνδέουμε το γεγονός ότι πάμε καλά στα υπόλοιπα με την επανεκκίνηση. Θέλουμε επανεκκίνηση διότι πρέπει να θυμίσουμε κάτι. Ότι εμάς κατέχεται η μισή μας πατρίδα.
Έχουν κλείσει 44 χρόνια, τα δεδομένα της εισβολής και οι συνέπειες παγιώνονται, τα γνωρίζουμε όλοι πάρα πολύ καλά, όμως αυτό δε σημαίνει ότι θα μας ασκήσουν πίεση να δεχθούμε οποιαδήποτε λύση.
Θέλουμε λύση, επιδιώκουμε λύση, Είμαστε έτοιμοι για επανενατξη στη βάση των όρων και των προϋποθέσεων που θέτει συνεχώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά όμως είναι σαφές το μήνυμα ότι πρέπει και οι Τουρκία να καταλάβει ότι ο λόγος που ναυάγησαν και οι τελευταίες συνομιλίες ήταν γιατί δεν ήταν έτοιμη να αποδεχθεί τουλάχιστον τα αυτονόητα.
Η έγνοια μας για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα της λύσης δεν αφορά μόνο τους ελληνοκύπριους, αφορά το σύνολο του λαού.
Η πιθανή κατάρρευση μιας λύσης θα έχει συνέπειες για το σύνολο του λαού. Ας μην ξεχνάμε ότι μεγάλος για να μην πούμε ο μεγαλύτερος αριθμός των τουρκοκυπρίων έχουν φύγει από την Κύπρο μετά το 1974 γιατί προφανώς και οι ίδιο δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη δημογραφική αλλοίωση του νησιού, και γενικά τη δομή της καθημερινότητάς τους από την παρουσία των εποίκων.
Θεωρείτε ότι υπάρχει κίνδυνος να ανέβει η θερμοκρασία της έντασης στο Αιγαίο και στην περιοχή;
Εμείς τουλάχιστον ως Κυπριακή Δημοκρατία και ως ελληνισμός ποτέ δεν θα κάνουμε ενέργειες που να λιπάνουν τέτοιες συμπεριφορές και τέτοιες καταστάσεις. Αυτή η ερώτηση μπορεί να απευθύνεται μόνο στην Τουρκία. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να λειτουργούμε πάντα στο πλαίσιο της ασφάλειας, της ειρήνης των συμμαχιών και των συνεργασιών στην περιοχή και αυτό κάνουμε. Είναι προφανές, ότι δεν συμβαίνει πάντα αυτό και είναι προφανές και ηλίου φαεινότερο ότι δεν συμβαίνει από την άλλη πλευρά.