Ο Χάραλντ τσουρ Χάουζεν δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι ο άνθρωπος στον οποίο δισεκατομμύρια γυναίκες χρωστούν ευγνωμοσύνη, καθώς είναι αυτός που η ερευνητική του δουλειά οδήγησε στο πρώτο εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Το πρώτο εμβόλιο κατά του καρκίνου στην ιστορία της ιατρικής.
Καθηγητής σε πάμπολλα πανεπιστήμια με τεράστιο ερευνητικό έργο τιμήθηκε το 2008 με το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας. Μεγάλος φιλέλληνας, ήταν αυτός που με δική του πρωτοβουλία 15 νομπελίστες υπέγραψαν επιστολή με αποδέκτες την πολιτική ηγεσία της ΕΕ στηρίζοντας την Ελλάδα και καταγγέλλοντας τα μέτρα λιτότητας ως «σκληρά και άδικα για τους πολίτες και την ακαδημαϊκή κοινότητα.»
Στα ογδόντα δύο του χρόνια σήμερα εξακολουθεί να εργάζεται και πρόσφατα βρέθηκε στην Αμαλιάδα για το 19ο Συνέδριο Ιατρικής Χημείας όπου και τον συναντήσαμε.
Οι έρευνες σας οδήγησαν στην ανακάλυψη του ρόλου του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και στη δημιουργία του πρώτου εμβολίου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Τι πρέπει να γίνει ακόμη στον τομέα της έρευνας για τον HPV?
Η έρευνα για τον HPV εξακολουθεί να έχει ανοιχτά κάποια ερωτήματα και ειδικότερα μας μένει να αναπτύξουμε κάτι που θα μας επιτρέψει να εφαρμόσουμε θεραπεία σε ασθενείς που έχουν μολυνθεί με τον ΗPV. Tα εμβόλια για το HPV είναι αποτελεσματικά σε όσους δεν έχουν μολυνθεί. Αν ο ιός μολύνει τα κύτταρα και τα κύτταρα πάρουν γενετικό υλικό από τον ιό, δεν είναι πλέον αντιμετωπίσιμα από το ανοσοποιητικό σύστημα γι αυτό είναι πολύ σημαντικός ο εμβολιασμός σε μικρή ηλικία πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, γιατί αυτός ο ιός μεταδίδεται σχεδόν αποκλειστικά με τη σεξουαλική επαφή.
Εργάζεστε πάνω σε άλλες μορφές καρκίνου;
Βεβαίως. Αυτή τη στιγμή εργαζόμαστε πάνω σε μολυσματικούς παράγοντες για τους οποίους όχι μόνο έχουμε υποψίες, αλλά και στοιχεία που μας δείχνουν ότι συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού και επίσης του καρκίνου του παχέος εντέρου. Για τον δεύτερο έχουμε διαθέσιμα τα περισσότερα από τα στοιχεία που χρειαζόμαστε, για τον καρκίνο του μαστού έχουμε δουλειά ακόμη και υποψιαζόμαστε ότι και ο καρκίνος του προστάτη, ανήκει στην ίδια κατηγορία παραγόντων που οδηγούν μετά από μακρύ χρονικό διάστημα τελικά στην ανάπτυξη αυτών των ειδών καρκίνου.
Η γνώμη μας είναι ότι αυτές οι μολύνσεις, τις οποίες ερευνούμε, μεταδίδονται στα πρώτα χρόνια της ζωής των ανθρώπων, συνήθως τον πρώτο χρόνο της ζωής και οι καρκίνοι που αναπτύσσονται εξαιτίας αυτών των μολύνσεων, εκδηλώνονται 40 με 70 χρόνια μετά. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση και ένα σημαντικό πρόβλημα και πιστεύουμε ότι σε μερικά χρόνια θα είναι δυνατό να αναπτύξουμε προληπτικά μέτρα γι αυτές τις μορφές του καρκίνου.
Επενδύονται αρκετά σήμερα στην φαρμακευτική έρευνα; Επαρκούν αυτά τα χρήματα για νέα φάρμακα;
Εξαρτάται από ποια οπτική γωνία το βλέπετε. Σε κάποιες χώρες υπάρχουν αρκετά χρήματα σε κάποιες άλλες ελάχιστα. Από την πλευρά των οικονομικών συνεργειών είμαστε σε καλό επίπεδο, στηριζόμαστε από κυβερνητικά κεφάλαια αλλά και κάποιους οργανισμούς και δεν μπορώ να πω ότι είναι πραγματικό πρόβλημα η οικονομική στήριξη. Από την άλλη, το πρόβλημα είναι ότι δεν εργάζονται πολλοί άνθρωποι στην ιατρικά προσανατολισμένη βασική έρευνα. Και αν θέλεις πραγματικά να κατανοήσεις ασθένειες, που σχετίζονται με τον καρκίνο ή νευρολογικές ασθένειες, ή ασθένειες του ανοσοποιητικού συστήματος κτλ, θα πρέπει να κατανοήσουμε την βάση αυτών των ασθενειών επίσης.
Μόνο τότε θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτές τις μορφές καρκίνου.
Είχατε πει κάποια στιγμή ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα σήμερα, είναι ο υπερπληθυσμός. Εξακολουθείτε να το πιστεύετε;
Ναι το πιστεύω. Ο πληθυσμός είναι πολύ υψηλός και εξακολουθεί να αυξάνει σε κάποιες περιοχές του πλανήτη κι αυτό γίνεται ολοφάνερα ένα μεγάλο πρόβλημα γιατί το να θρέψεις όλους αυτούς τους ανθρώπους που γεννιούνται και θα συνεχίσουν να γεννιούνται στα επόμενα χρόνια αν η αύξηση του πληθυσμού εξακολουθήσει με αυτούς τους ρυθμούς, θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Όχι σε κάθε χώρα αλλά στα περισσότερα μέρη του κόσμου.
Η άνιση κατανομή πόρων και οι ανισότητες κατά την γνώμη σας δεν παίζουν ρόλο;
Βεβαίως η κατανομή των πόρων είναι διαφορετική από χώρα σε χώρα και πολλές πλούσιες χώρες αναπτύσσουν ένα βιομηχανικό τρόπο ανάπτυξης, περισσότερο από κάποιες άλλες. Αλλά το βασικό πρόβλημα είναι σε ένα άλλο επίπεδο, γιατί πολλές από αυτές τι πιο φτωχές χώρες, δεν μπορούν ή δεν προσπαθούν καν να υιοθετήσουν κάποιες δραστηριότητες, πρακτικές και αποτελέσματα από τις αναπτυγμένες χώρες. Η ανάπτυξη τέτοιων ιδεών εντός αυτών των χωρών θα είχαν μια ουσιαστική επίδραση σε διαφορετικούς τομείς. Αυτό που λείπει σε πολλά μέρη του πλανήτη είναι η κατανόηση, σε πολιτικό επίπεδο, ότι το παραπάνω είναι ουσιώδες για τις αναπτυσσόμενες χώρες στη βάση της οικονομικής τους δραστηριότητας και της έρευνας.
To κόστος για εμβόλια και φάρμακα για σοβαρές ασθένειες όπως ο HIV εξακολουθούν να είναι ακριβά για τον αναπτυσσόμενο κόσμο; Ποιά είναι γνώμη σας;
Είναι. Και κάποια είναι πολύ ακριβά. Όπως και το εμβόλιο για τον HPV είναι αρκετά ακριβό. Ειδικότερα στην αρχή ήταν πολύ ακριβό και ευτυχώς οι εταιρίες μείωσαν τις τιμές για χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Τιμές για φάρμακα για άλλες ασθένειες όπως τον HIV που αναφέρατε, έχουν γίνει πλέον πιο λογικές για τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Παλιότερα ήταν πολύ ακριβά. Αυτό εξακολουθεί όμως να είναι πρόβλημα. Οι εταιρίες φυσικά θέλουν να βγάλουν κέρδος από την παρασκευή τέτοιων φαρμάκων και είναι κατανοητό αλλά από την άλλη πλευρά θα πρέπει να υπάρξει κάποια στήριξη ώστε έχουν πρόσβαση σε αυτά τα φάρμακα χώρες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα.
Προχωρά γρήγορα η έρευνα για τον καρκίνο; Πόσο μακριά βρισκόμαστε από το να μπορούμε να πούμε ότι ο καρκίνος είναι μια θεραπεύσιμη ασθένεια;
Πολλοί καρκίνοι είναι θεραπεύσιμοι σήμερα. Σε χώρες με πολύ καλό σύστημα πρόνοιας σχεδόν το 50% των καρκίνων είναι θεραπεύσιμοι. Σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να καθυστερήσουμε την νόσο ή να επεκτείνουμε τη ζωή του ασθενή αλλά υπάρχουν ακόμη καρκίνοι που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν όπως ο καρκίνος στο πάγκρεας, ή κάποιοι όγκοι στον εγκέφαλο για τους οποίους θα πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά. Αυτή είναι μόνο μια οπτική για την έρευνα πάνω στην οποία κατά τη γνώμη μου δίνουμε μεγάλη έμφαση και υπάρχει ένα κενό στη έρευνα για την πρόληψη. Κατά τη γνώμη μου δίνεται πολύ μικρή προσοχή στην έρευνα για την πρόληψη αυτών των καρκίνων.
Η θεραπεία είναι σημαντική κανένας δεν το αρνείται, αλλά η πρόληψη είναι ακόμη πιο σημαντική, για να προστατέψουμε τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές.
Τι θα συμβουλεύατε τους νέους που ξεκινούν σήμερα την καριέρα τους στον τομέα της φαρμακευτικής έρευνας;
Αυτό που πάντα λέω. Να δώσουν έμφαση στην έρευνα για την πρόληψη. Θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη έρευνα για την πρόληψη για να αποφύγουμε αυτές τις ασθένειες. Αυτό θα ήταν το καλύτερο για την κοινωνία
Υποστηρίξατε την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης και υπογράψατε την περίφημη επιστολή Support for Greece μαζί με άλλους νομπελίστες. Υπάρχει η αντίληψη ότι η ΕΕ αντιμετώπισε σκληρά την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης με αποτέλεσμα την βαθιά κοινωνική αποσύνθεση. Θα ήθελα τη γνώμη σας.
Αυτή είναι μια πολιτική ερώτηση, δεν είμαι πολιτικός αλλά θα ήθελα να πως κάτι πάνω σ’ αυτό. Για την Ελλάδα είναι ένα πρόβλημα. Η οικονομική κατάσταση στα προηγούμενα χρόνια ήταν εξαιρετικά δύσκολη και μαθαίνω με ικανοποίηση ότι υπάρχει μια ορατή βελτίωση της κατάστασης τώρα και ελπίζω αυτή η βελτίωση να συνεχιστεί.
Από ακαδημαϊκής άποψης ήταν μια καταστροφή για τη χώρα καθώς πάρα πολλοί νέοι, καταρτισμένοι άνθρωποι, εγκατέλειψαν τη χώρα για να δουλέψουν αλλού. Έχουμε πάρα πολλούς στη Γερμανία, στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, όπου κι αν κοιτάξεις. Ελπίζω αυτή η κατάσταση να αλλάξει στο μέλλον και να επιστρέψουν αυτοί οι ταλαντούχοι άνθρωποι. Αυτή η φυγή καταρτισμένων νέων πρέπει να σταματήσει και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό, από την εμπειρία μου στη Γερμανία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, είναι να βελτιωθούν οι υποδομές και οι συνθήκες για την εργασία τους στον τομέα της έρευνας. Τώρα είναι μια ευκαιρία για τη χώρα να δημιουργήσει κάτι, το οποίο αργότερα θα φέρει τεράστιο κέρδος και για τη χώρα αλλά και για τις ζωές των ανθρώπων.