Εδώ και εικοσιπέντε χρόνια, το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας έχει εξελιχθεί σε ένα καρκίνωμα για την εξωτερική πολιτική μας, και μια “εκνευριστική” εκκρεμότητα για το ΝΑΤΟ (τις ΗΠΑ δηλαδή) και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι ηγεσίες στα Σκόπια τα προηγούμενα χρόνια έπαιξαν εντατικά το χαρτί του εθνικισμού και λογικό εν μέρη, για μια χώρα που όχι μόνο αναζητά αλλά θέλει να πείσει τη διεθνή κοινότητα για την εθνική της ταυτότητα, με αποτέλεσμα, το θέμα της ονομασίας να έχει κολλήσει παρά τις προσπάθειες και τη διεθνή μεσολάβηση.
Η ελληνική γραμμή στο Βουκουρέστι το 2008 (σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό για όλες τις χρήσεις), ήταν μια συμβιβαστική πρόταση που έπεσε στο κενό. Η Ελλάδα έκανε από την πλευρά της την παραχώρηση για μια σύνθετη ονομασία αλλά τα Σκόπια αρνήθηκαν θεωρώντας ότι ο χρόνος θα κάνει τη δουλειά του και θα λύσει το πρόβλημα υπέρ τους καθώς η ΠΓΔΜ αποκαλείτο κυρίως εκεί απ’ όπου εκπορεύεται η μεγάλη επιρροή, “Μακεδονία”. Δηλαδή ορθώς σκεπτόμενοι από την πλευρά τους οι Σκοπιανοί είπαν ότι αν το “Μακεδονία” περάσει στα στόματα των πολιτών του κόσμου και σε ένα μεγάλο αριθμό πολιτικών και θεσμικών οργάνων, καμιά φορά και κατά παράβαση της διεθνούς -όπως έγινε δεκτή ως χώρα από τον ΟΗΕ - ονομασίας τους, αυτό θα δημιουργήσει μια ντεφάκτο αναγνώριση.
Εν μέρη ναι, ο χρόνος έκανε τη δουλειά του, γιατί ας μη γελιόμαστε η ΠΓΔΜ εκτός Ελλάδας αποκαλείται από πολλούς “Μακεδονία” και βρίσκονται συχνά κάποιοι Έλληνες να ζητούν επανόρθωση, αλλά το τυπικό μέρος της υπόθεσης εξακολουθεί να καρκινοβατεί δημιουργώντας προβλήματα.
Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι υπάρχει μία ευκαιρία να λυθεί το ζήτημα μιας και υπάρχει βούληση και από τις δύο πλευρές αλλά και εντεινόμενες πιέσεις από τον διεθνή παράγοντα.
Συναίνεση
Οι αντιδράσεις θα υπάρξουν και στις δύο χώρες για τη χρήση του ονόματος όπως και να γίνει, ή να μην γίνει αυτή, αλλά είναι αναμενόμενο. Το συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και που μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με πολιτική συναίνεση των μεγάλων κομμάτων.
Όσον αφορά τώρα την εθνική ταυτότητα των βορείων γειτόνων μας και την ιστορικότητα της Μακεδονίας θα ακούσουμε ξανά πολλά συχνά τερατολογίες, ανακρίβειες ή εθνικιστικές κορώνες και από τις δύο πλευρές. Δεν είναι της παρούσης, αλλά θα επανέλθουμε σύντομα.
Η παρούσα συγκυρία είναι ευνοϊκή, όπως είπαμε γιατί πρώτον υπάρχει βούληση. Από την άλλη όμως είναι η διεθνής πίεση που επιταχύνει τις εξελίξεις.
H Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να προχωρήσει στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις καθώς η ΠΓΔΜ έχει πάρει καθεστώς υποψήφιας χώρας, είναι πολύ σημαντική για ζητήματα όπως το ενεργειακό και το προσφυγικό και επίσης θα αποτελέσει άλλη μια ακόμη φθηνή “βιομηχανική ζώνη” για την Ευρώπη.
Το ΝΑΤΟ , και φυσικά οι ΗΠΑ , εδώ και χρόνια επιθυμούν την ένταξη της ΠΓΔΜ στη συμμαχία και τώρα ακόμη περισσότερο που η Ελλάδα θα καταστεί ενεργειακός κόμβος. Η ΠΓΔΜ δήλωσε έτοιμη να αυξήσει τον αμυντικό προϋπολογισμό της για τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και για τη συμμετοχή της στην στρατιωτική δύναμη στο Αφγανιστάν.
Η ένταξη της ΠΓΔΜ στην ΕΕ θα κλείσει μία ακόμη πόρτα στη Ρωσία που κατά την πάγια τακτική της προσπαθεί να ασκεί επιρροή και να δημιουργεί καταστάσεις υπέρ της στο μαλακό υπογάστριο της ΕΕ, δηλαδή στην περιφέρεια.
Διεθνείς πιέσεις
Για παράδειγμα, η Ρωσία καταγγέλθηκε ότι στήριζε την οργάνωση πραξικοπήματος στο Μαυροβούνιο λίγο πριν την ένταξη του στο ΝΑΤΟ πέρυσι. Επίσης πηγές του ΝΑΤΟ καταγγέλλουν ότι η Μόσχα στηρίζει αντι-αλβανικά κινήματα εντός της ΠΓΔΜ.
ΝΑΤΟ και ΕΕ, θέλουν να τελειώνουν με τη ρωσική επιρροή στην πρώην Γιουγκοσλαβία πριν περάσουν οι νέοι αγωγοί από τη Βόρειο Ελλάδα αλλά και πριν οριστικοποιηθεί η συμφωνία Βουλγαρίας -ΠΓΔΜ για σύνδεση με αγωγό αερίου (το οποίο έρχεται από τη Ρωσία).
Καταλαβαίνει κανείς ότι είναι ύψιστης σημασίας για τον διεθνή παράγοντα να “τελειώνει” τώρα με το “Μακεδονικό”.
Όμως είναι ύψιστης σημασίας και για την ΠΓΔΜ, η οποία όπως είδαμε και πρόσφατα είναι πολύ ασταθής πολιτικά, έχει να αντιμετωπίσει εντός των συνόρων της τον αλβανικό αλυτρωτισμό, και το φόβο δημιουργίας ενός νέου Κοσόβου. Η ένταξη σε ΕΕ και ΝΑΤΟ θα λειτουργήσει ως εγγύηση για την πολιτική σταθερότητα και θα δώσει άλλο βάρος στην εθνική ταυτότητα των πολιτών της χώρας.
Για την Ελλάδα είναι επίσης ευκαιρία τώρα να τελειώνει το ζήτημα με μια win – win ή no lose, εξαρτάται πως το βλέπει κανείς, συμφωνία, για πολλούς λόγους μεταξύ των οποίων η πολιτική σταθερότητα στη γείτονα και η ευκαιρία να παίξει η Ελλάδα αναβαθμισμένο ρόλο στα Βαλκάνια.
Κατά τη γνώμη πολλών μάλιστα, μια σύνθετη ονομασία, τη στιγμή που 130 χώρες σε όλο τον κόσμο μεταξύ αυτών ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία και Κίνα, αναγνωρίζουν την ΠΓΔΜ με το σημερινό συνταγματικό της της όνομα, θα είναι νίκη για την ελληνική διπλωματία.
Αντιδράσεις εντός και εκτός
Για να το πούμε απλά, σήμερα έχουμε μια δεδομένη κατάσταση και η ανατροπή της με μια σύνθετη ονομασία είναι κέρδος για την Ελλάδα, και λύση σε ένα πρόβλημα για το οποία η χώρα μας φέρει ένα σημαντικό μερίδιο ευθύνης. Σε πολιτικό επίπεδο εσωτερικής κατανάλωσης ωστόσο, θα θέμα κρύβει πολλές παγίδες για την κυβέρνηση. Ήδη ένα κομμάτι του πληθυσμού έχει ξεσηκωθεί κατά οποιασδήποτε λύσης θα περιλαμβάνει το όνομα Μακεδονία.
Κάποιος πρέπει να σηκώσει αυτό το πολιτικό κόστος και για την κυβέρνηση είναι μια μεγάλη πρόκληση και ταυτόχρονα μια παγίδα που θα πρέπει να αποφύγει.
Οποιαδήποτε συμφωνία επιτευχθεί θα πρέπει να έχει την έγκριση της μείζονος αντιπολίτευσης η οποία προς το παρόν δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση και προσπαθεί με εκμεταλλευθεί πολιτικά τις εξελίξεις.
Η Νέα Δημοκρατία, που είναι αυτή η οποία δημιούργησε το διαπραγματευτικό πλαίσιο μέσα στο οποία γίνονται σήμερα οι συζητήσεις και φυσικά μιλάμε για τη διπλή ονομασία, δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση. Συμφωνεί με τη διπλή ονομασία; Και αν όχι γιατί πριν συμφωνούσε; Είναι υπέρ των συλλαλητηρίων; Ας πει ξεκάθαρα και ας πάρει θέση.
Το βάρος μιας τέτοιας απόφασης δεν πρέπει να πέσει μόνο πάνω στις πλάτες ενός κόμματος και τη δεδομένη στιγμή στις πλάτες της κυβέρνησης της Αριστεράς ώστε να κατηγορηθεί στο μέλλον πιθανόν και για “εθνική μειοδοσία”. Αν η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έχει την ξεκάθαρη συμφωνία της ΝΔ και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης για τη ονομασία θα πρέπει να εγκαταλείψει τις διαπραγματεύσεις και να καλέσει την αντιπολίτευση να αναλάβει τις ευθύνες της. Ή ας της αφήσει το φάκελο του προβλήματος να το λύσει όταν γίνει κυβέρνηση.
Στο Μακεδονικό ή θα υπάρξει ευρεία συμφωνία εντός Ελλάδας ή θα συνεχίσει να καρκινοβατεί για άλλα 25 χρόνια.