Έχει πάντα ενδιαφέρον να μιλάς με έναν βετεράνο της πολιτικής. Ο Οκτάι Έκσι είναι πασίγνωστος στην Τουρκία. Υπήρξε μεταξύ άλλων, Βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, βασικός αρθρογράφος της εφημερίδας Χουριέτ για 35 χρόνια, μέλος της επιτροπής για το Σύνταγμα του 1961, φίλος της Ελλάδας, και άλλα πολλά. Η κόντρα του με τον Ερντογάν, τον οδήγησε στην παραίτησή του από τη Χουριέτ το 2010 μετά από ένα άρθρο του με το οποίο ασκούσε πολύ σκληρή κριτική στον Ερντογάν. Ορκισμένος κοσμικός, ο Εκσί θεωρεί ότι η Τουρκία βαδίζει πλέον σε αχαρτογράφητα νερά.
Ο κ. Ερντογάν φαίνεται πλέον ασταμάτητος. Τι θα πρέπει να περιμένουμε στο επόμενο διάστημα;
Το πρώτο που είπατε είναι και αυτό που φοβόμαστε. Ότι είναι ασταμάτητος. Δεν υπακούει στο Σύνταγμα. Όταν έγινε πρόεδρος άλλωστε είχε πει ότι “εγώ δεν θα λειτουργήσω όπως οι προηγούμενοι πρόεδροι και θα το κάνω με τον τρόπο μου”. Από ότι καταλαβαίνουμε ο τρόπος του δεν περιορίζεται από το Σύνταγμα και τους νόμους. Παρεμπιπτόντως ένας κύριος ονόματι Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που είναι ο αρχηγός του Εθνικιστικού Κόμματος, είπε κάποια στιγμή: “ας ταιριάξουμε το Σύνταγμα στα γεγονότα” που σημαίνει ότι κατά τη γνώμη του τα γεγονότα είναι πιο σημαντικά από το Σύνταγμα και τους νόμους.
Αυτό πυροδότησε το δημοψήφισμα και όλη την προηγούμενη περίοδο. Είναι πλέον φανερό ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα, και το γεγονός είναι ότι δεν έχει πλέον κανέναν εμπόδιο μπροστά του και θα το κάνει σύμφωνα με τις απόψεις του και τις φιλοδοξίες του. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Τα υπόλοιπα είναι άγνωστα . Αυτό είναι που είπε στην προεκλογική του εκστρατεία απευθυνόμενος τόσο στο ακροατήριό του όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση: “Αν το ΝΑΙ κερδίσει θα δείτε τι εκπλήξεις σας περιμένουν”.
Τι θα πρέπει να περιμένουμε από την αντιπολίτευση. Γνωρίζουμε ότι το κόμμα σας έχει πολλές διαφορές με το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό κόμμα αλλά σε αυτό το δημοψήφισμα στήριξαν και το δύο τα ΟΧΙ. Θεωρείτε ότι μπορεί αν υπάρξει ένα συνασπισμός ή συμμαχίες και στη συνέχεια πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα;
Δεν περιμένω μια τέτοια συνεργασία, τουλάχιστον σύντομα. Μακροπρόθεσμα δεν μπορώ να ξέρω.
Στην προκειμένη περίπτωση είδαμε ότι με το ΟΧΙ συμπαρατάχθηκε ακόμη και το θρησκευτικό κόμμα SAADET, που χωρίς να είναι ακραίο, είναι πολύ πιο «ισλαμικό» από το κόμμα του Ερντογάν. Οι συμμαχίες εξαρτώνται κάθε φορά από τα θέματα. Κανένας αυτή τη στιγμή δεν ισχυρίζεται ότι μπορεί να υπάρχει μια συμμαχία. Αν προκύψουν θα είναι μόνο για συγκεκριμένα θέματα.
Αν ο Ερντογάν βρεθεί κάτω από πίεση μπορεί αυτό να επηρεάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Μπορεί να δούμε πάλι να εγείρει θέμα Λοζάνης ή νησιών για παράδειγμα;
Θα εξαρτηθεί από τα θέματα που θα προκύψουν . Όταν θα χρειαστεί να τονώσει το εθνικιστικό συναίσθημα γιατί θα κρίνει ότι το χρειάζεται μπορεί πολύ εύκολα να επαναφέρει αυτά τα ζητήματα. Να πει για παράδειγμα για τα νησιά. Μπορείς πολύ εύκολα να αιχμαλωτίσεις την κοινή γνώμη αν χρησιμοποιήσεις τέτοιες πρακτικές.
Θεωρείτε ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος βάζει την Τουρκία σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρώπη;
Ό Ερντογάν έχει πει ότι «όσο περιμένουμε έξω από την πόρτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα κάνουμε τις επιλογές μας». Ο χρόνος όμως τελείωσε. Στο άμεσο μέλλον περιμένω ότι θα φτάσουμε σε ένα σημείο που θα πει στους Ευρωπαίους, «εντάξει, ας ξεκινήσουμε να συζητάμε» Να πει για παράδειγμα «Αφού δεν συνεργάζεστε μαζί μας στο θέμα των προσφύγων μην περιμένετε τίποτα από την Τουρκία». Η συμφωνία δεν προχωρά και ο Ερντογάν έχει πει πολλές φορές ότι «περιμένουμε την κατάλληλη στιγμή».'Ε ίσως η κατάλληλη στιγμή έχει φτάσει και μπορεί να ακούσετε τον Ερντογάν να λέει στου Ευρωπαίους να ξεχάσουν τη συμφωνία και ότι δεν θα δεχθεί πίσω πρόσφυγες. Από την άλλη - και σε αυτό νομίζω έχει δίκιο ο Ερντογάν - είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ήταν ποτέ ειλικρινής. Πάντα είχε διπλά στάνταρντς και όλοι το γνωρίζουν. Πιστεύω ότι ο κάθε Τούρκος πιστεύει ότι η ΕΕ ποτέ δεν αντιμετώπισε την Τουρκία δίκαια και με ειλικρίνεια. Ο Ερντογάν μπορεί λοιπόν πολύ εύκολα να χρησιμοποιήσει αυτή της συνθήκη κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν ξέρω για ποιόν θα είναι το τίμημα ακριβότερο.
Η νίκη του επιπλέον να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στις ΗΠΑ για την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν;
Ξέρετε, καθόμουν τις προάλλες σε ένα μοντέρνο καφέ στο Κέντρο της Κωνσταντινούπολης και έβλεπα νέα παιδιά, μοντέρνα ντυμένα, με μακριά μαλλιά, σκουλαρίκια, τα κορίτσια χωρίς μαντήλα και με μοντέρνο στιλ, να ακούνε δυτική μουσική και σκεφτόμουν, πώς είναι δυνατό αυτά τα παιδιά να αποδεχθούν την ισλαμοποίηση της κοινωνίας. Δεν ταιριάζουν και δεν πρόκειται να ταιριάξουν σε αυτό το όραμα.
Αυτός είναι ο πυρήνας όλων των ζητημάτων στην Τουρκία. Για να το πούμε χοντρά, ο μισός πληθυσμός στην Τουρκία είναι θρησκευόμενος και ο άλλος μισός δεν είναι. Αυτό δηλαδή που έδειξε και το δημοψήφισμα. Φυσικά και υπάρχουν ενδιάμεσες καταστάσεις αλλά αυτό είναι το πρόβλημα. Και δεν είναι καινούργιο ζήτημα. Είναι ένα ζήτημα που έχει ιστορία πάνω από 200 χρόνια και ακόμη προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε. Είχαμε έναν ριζοσπάστη ηγέτη που προσπάθησε να στρέψει το πρόσωπο του τουρκικού λαού και της κουλτούρας του από την Ανατολή, στη Δύση.
Δυστυχώς κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού και μέσω αυτού έγιναν η πλειοψηφία.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος σας φόβος από εδώ και πέρα;
Πάντα είχαμε αυταρχικές κυβερνήσεις στην Τουρκία. Τι χειρότερο μπορεί να μας συμβεί;