Πρωτοέμαθα για την ΒΙΟΜΕ το καλοκαίρι του 2003, όταν είχε έρθει στην Αθήνα η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν. Μάλιστα επρόκειτο να κάνει και γυρίσματα στο εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ για να τα συμπεριλάβει σε ένα ντοκιμαντέρ που ετοίμαζε.

Το πείραμα της αυτοδιαχείρισης στην ΒΙΟΜΕ, τότε είχε ξεκινήσει μόλις πριν μερικούς μήνες. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την Ελλάδα, προϊόν της κρίσης που μόλις είχε αρχίσει να "δείχνει τα δόντια της".

Η ΒΙΟΜΕ (Βιομηχανική Μεταλλευτική) πτώχευσε το 2011 και το εργοστάσιο σταμάτησε τη λειτουργία του αφήνοντας στο δρόμο περίπου εβδομήντα εργαζόμενους. Είχαν προηγηθεί βέβαια καθυστερήσεις πληρωμών, απεργίες και ότι συνήθως προηγείται σε αυτές τις περιπτώσεις πριν το λουκέτο.
Οι εργαζόμενοι ωστόσο δεν αποδέχθηκαν το γεγονός και αποφάσισαν να πάρουν τον έλεγχο του εργοστασίου στα χέρια τους και να βάλουν τις μηχανές να δουλέψουν ξανά, αυτή τη φορά χωρίς αφεντικό.

Το πείραμα της αυτοδιαχείρισης σε ένα ελληνικό εργοστάσιο
Η συλλογική διαχείριση εργοστασίων από τους ίδιους τους εργάτες, δεν είναι κάτι καινούργιο. Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, μια τέτοια προοπτική φαντάζει  συχνά η μοναδική διέξοδος.

Παραδείγματα υπάρχουν πολλά με χαρακτηριστικότερο αυτό της Αργεντινής που ακόμη και σήμερα, δεκαπέντε χρόνια μετά την κρίση του 2001, κάποια εργοστάσια εξακολουθούν να δουλεύουν με το μοντέλο της αυτοδιαχείρισης. Αλλά και στην Ευρώπη υπάρχουν παραδείγματα όπως στη Γαλλία και στην Ιταλία όπου εργοστάσια πέρασαν στον έλεγχο των εργατών.

Το πείραμα της BIOME πριν από μερικές ημέρες έκλεισε τρία χρόνια ζωής και κόντρα στις προβλέψεις κατάφερε να επιβιώσει και να δίνει στους 22 εργαζόμενους που έχουν παραμείνει στο εργοστάσιο, ένα μισθό που αντιστοιχεί περίπου σε ένα επίδομα ανεργίας. Και μάλιστα οι εργαζόμενοι έκαναν την υπέρβαση και άλλαξαν προσανατολισμό στην παραγωγής τους και από εκεί που έβγαζαν δομικά υλικά, σήμερα βγάζουν προϊόντα καθαρισμού. Μπήκαν δηλαδή σε μία αγορά με την οποία ουδεμία σχέση είχαν στο παρελθόν. Απλά αξιοποίησαν τα μηχανήματα στο εργοστάσιο, τις γνώσεις τους και τη θέλησή τους να έχουν δουλειά.

Σαπούνια για κάθε χρήση, και υγρά καθαριστικά χωρίς προσμίξεις χημικών, είναι τα προϊόντα που βγάζουν οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ σήμερα έχοντας καταφέρει να στήσουν ένα πανελλαδικό δίκτυο αλληλέγγυου εμπορίου, ενώ δικτυώθηκαν και στο εξωτερικό και στέλνουν τα προϊόντα τους σε αρκετές χώρες της Ευρώπης.

"Εδώ δουλεύουμε χωρίς αφεντικά, και δεν υπάρχει καμία πίεση" μας λέει ο Δημήτρης Κοματσιούλης, εργάτης της ΒΙΟΜΕ από το 2004. "Είμαστε όλοι μαζί ενωμένοι. Ξεκινάμε, παράγουμε, θα σταματήσουμε, θα φάμε, θα το συζητήσουμε. Το πρωί ξεκινάμε μια μία συνέλευση: τι θα παράγουμε, τι λεφτά έχουμε, τι πρώτες ύλες χρειαζόμαστε. Κι ότι προβλήματα έχουμε τα λύνουμε το πρωί και ξεκινάμε την παραγωγή. Η παραγωγή λέμε ότι είναι από τις επτά μέχρι τις τρεις. Μετά τις τρεις αυτό που κάνουμε εδώ είναι να προσέχουμε το εργοστάσιο. Κάθεται ένα άτομο και προσέχει το εργοστάσιο. Γιατί δεν ξέρουμε από πού θα έρθουν και ποιοί. Γιατί όσα εργοστάσια έχουν κλείσει τα αφεντικά έχουν φύγει κι οι εργάτες είναι απ έξω απλήρωτοι. Κι έχουν πάρει μέχρι και τα τούβλα."

Οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ βρίσκονται σε επίσχεση από το 2011 και τους οφείλονται αρκετές χιλιάδες ευρώ στον καθένα, χρήματα που δεν ξέρουν αν θα πάρουν ποτέ. Προς το παρόν πάντως το εγχείρημά τους λειτουργεί και το έχει αγκαλιάσει η Θεσσαλονίκη με τους πολίτες να εκφράζουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους. Στις αποθήκες μπορεί να δει κανείς τόνους δομικών υλικών που μένουν απούλητα από την εποχή που η εταιρία ήταν σε λειτουργία και τα οποία οι εργάτες προσπάθησαν να πουλήσουν μέσω πλειστηριασμών για να πληρωθούν τα οφειλόμενα.

"Όλοι οι πλειστηριασμοί κατέληξαν άγονοι" μας λέει ο κ. Κοματσιούλης. "Ήθελαν να τα πάρουν σχεδόν τζάμπα και εμείς δεν τα δώσαμε γιατί αυτά είναι τα λεφτά που μας οφείλονται".
Οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ μπορεί να έχουν φτιάξει τον συνεταιρισμό τους αλλά τυπικά το εργοστάσιο δεν τους ανήκει. Βρίσκεται μάλιστα σε διαδικασία πλειστηριασμού με άλλα οικόπεδα που ανήκουν στη μητρική εταιρία Φιλκεράμ-Τζόνσον, ο οποίος έχει πάρει αναβολή μέχρι το καλοκαίρι και οι εργάτες προσπαθούν με νομικά μέσα να εξαιρεθεί το οικόπεδο του εργοστάσιου της ΒΙΟΜΕ, ώστε να παραμείνουν στο χώρο.

Τότε και τώρα
"Από το 2011 μέχρι τώρα δεν είχαμε καμία ενόχληση γιατί έχουμε ξεκαθαρίσει ότι θέλουμε εργασία" λέει ο κ. Κοματσιούλης. Έχουμε ξεκαθαρίσει ότι δεν είμαστε τρομοκράτες. Δεν είχαμε καμία κίνηση από την αστυνομία, μία φορά ήρθαν, χτυπήσαν το κουδούνι και από εκεί και πέρα δεν μας ενόχλησαν. Φυσικά έχουμε ξεκαθαρίσει τη θέση μας, ότι όποιος και να έρθει, ότι και να γίνει εμείς θα είμαστε εδώ μέσα. Θα δώσουμε αγώνα όπως έδωσαν τα εργοστάσια στην Αργεντινή. Γιατί είναι η αξιοπρέπειά και η εργασία μας εδώ μέσα και δεν μπορεί κανένας, να μας διώξει."

Οι εργάτες όχι μόνο συνεχίζουν την παραγωγή, αλλά πρόσφατα άνοιξαν και ηλεκτρονικό κατάστημα για να πωλούν απευθείας τα προϊόντα τους. Παράλληλα διοργανώνουν συναυλίες, παραχωρούν το χώρο σε καλλιτέχνες για διάφορα δρώμενα, οργανώνουν υπαίθριες αγορές χωρίς μεσάζοντες, και γενικότερα διατηρούν το εργοστάσιο ανοιχτό στην κοινωνία.