Ο φόβος μιας βεντέτας στις αρχές του περασμένου αιώνα, έγινε αιτία για τους τρεις αδερφούς Μεντή, από τον Αϊ Γιώργη Λακωνίας, να εγκαταλείψουν της Ελλάδα. Προορισμός η μακρινή Χιλή, χώρα πλούσια, με ακμάζουσα οικονομία, λόγω των ορυχείων χαλκού και νιτρικού άλατος. Η Χιλή ήταν τόσο πλούσια τότε, που για μια περίοδο δεν πληρώνονταν φόροι στο κράτος.
«Ο παππούς μου Σταύρος Μεντής, ήταν ο τελευταίος που έφυγε από την Ελλάδα, το 1910, σε ηλικία μόλις 17 ετών» λέει στον ΤτΚ ο Αλέξης Μεντής που σήμερα ζει και εργάζεται στο Σαντιάγκο. «Άφησε πίσω του την οικογένεια, περιουσία και όλες τις αποθήκες, γεμάτες από τη σοδειά που μόλις είχε μαζέψει. Το ταξίδι ατέλειωτο. Πρώτη στάση το Παρίσι και μετά Μασαλία, Μπουένος Άιρες και τέλος Χιλή. Τα τρία αδέρφια δούλεψαν σε διάφορες πόλεις και τελικά εγκαταστάθηκαν στην Αντοφαγκάστα λόγω της εμπορικής άνθησης της πόλης που ήταν και λιμάνι από το οποίο έφευγε ο χαλκός και το νιτρικό άλας για όλο τον κόσμο».
Όπως οι περισσότεροι Έλληνες εκείνης της εποχής στη Χιλή, οι Μεντήδες ασχολήθηκαν με το λιανεμπόριο πουλώντας κρέας, νερό και γάλα. Οι Έλληνες έφτασαν μάλιστα κάποια στιγμή να μονοπωλούν τη διακίνηση γάλακτος στην Αντοφαγκάστα ενώ ασχολήθηκαν με την αρτοποιία και την καλλιέργεια λαχανικών.
«Την εποχή της μεγάλης ύφεσης, ο παππούς μου έκανε μέχρι και τον ταξιτζή», μας λέει ο Αλέξης. «Πάντα ήθελε να γυρίσει στην Ελλάδα αλλά τα οικονομικά του δεν του το επέτρεψαν. Κανένα από τα αδέρφια δεν επέστρεψε ποτέ και σήμερα βρίσκονταν όλοι τους θαμμένοι στο κοιμητήριο της πόλης».
Ο Αλέξης, 42 ετών σήμερα έρχεται μαζί με τη σύντροφο του Δέσποινα όσο τακτικά μπορεί. Έμαθε τα ελληνικά στην κοινότητα καθώς δεν υπήρχε ελληνικό σχολείο στην περιοχή που μεγάλωσε, ενώ παρακολούθησε μαθήματα και στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. «Δυστυχώς η περιουσία του παππού μου διαμοιράστηκε μεταξύ άλλων συγγενών και σήμερα δεν έχω τίποτα στην Ελλάδα παρά μόνο αναμνήσεις. Κάποιοι συγγενείς είχαν βιαστεί να τον δηλώσουν ως πεθαμένο με αποτέλεσμα σήμερα να δυσκολεύομαι να πάρω την ελληνική υπηκοότητα. Ελπίζω κάποια μέρα να έχω αυτή την τιμή, αλλά δεν θέλω να επιστρέψω μόνιμα στην Ελλάδα».
Η ιστορία των Μεντήδων είναι μια από τις χιλιάδες των Ελλήνων που αναζήτησαν μια καλύτερη ζωή στη μακρινή χώρα.
Ο πρώτος Έλληνας που πάτησε το πόδι του στη Χιλή και για τον οποίο υπάρχουν στοιχεία ήταν ο κρητικής καταγωγής, Χουάν Μαρτίν δε Κάντια (Χάνδακας).Ο Μαρτίν έφτασε στη χώρα το 1540 μαζί με τον Ισπανό κατακτητή Πεδρο ντε Βαλβίντια. Παντρεύτηκε Ισπανίδα με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά και πέθανε σε ηλικία 90 χρονών. Μέχρι το 1565 υπολογίζεται ότι είχαν καταφθάσει στη Χιλή άλλοι 21 Έλληνες.
Το μεγάλο κύμα της μετανάστευσης ήταν στην περίοδο 1880 – 1924,περίοδο διαδοχικών πολέμων στα Βαλκάνια και στη Μικρά Ασία.
Μεγάλος αριθμός Ελλήνων εγκαταστάθηκε στην Αντοφαγκάστα και σημαντικά αρχεία για τη ζωή τους διασώζονται από την τοπική εφημερίδα El Μercurio. Η ελληνική κοινότητα της Αντοφαγκάστα θεωρείται πρότυπο για την Νότιο Αμερική καθώς καταφέρνει να διατηρεί ζωντανούς τους δεσμούς μεταξύ των Ελλήνων χωρίς να έχει στη διάθεσή της σχολείο ή ορθόδοξη εκκλησία.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων εξακολουθεί να ζει στο Σαντιάγκο ενώ εκατοντάδες ακόμη βρίσκονται διασκορπισμένοι σε άλλες επαρχίες. Πρόσφατα δημιουργήθηκε ακόμη μια κοινότητα στο Πουέρτο Μοντ στα νότια της χώρας. Η κοινότητα αριθμεί σήμερα 46 μέλη και όπως ανέφεραν κάποια από αυτά στην ιστοσελίδα www.godimitris.com του Έλληνα δημοσιογράφου Δημήτρη Παρούση που γυρνά τη Λατινική Αμερική, μέχρι πρόσφατα πίστευαν ότι οι Έλληνες της περιοχής δεν ξεπερνούν τους 15. Δυστυχώς λόγω της μεγάλης απόστασης οι ομογενείς μας εκεί δεν μιλούν ελληνικά και προσπαθούν μόνοι τους μάθουν μερικές λέξεις ίσα για να διατηρήσουν ζωντανή την παράδοση.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 06-03-2010