Η εικόνες που μετέδωσαν τα τηλεοπτικά δίκτυα τις τελευταίες ημέρες από το Θιβέτ, σίγουρα δεν είναι αυτές που η σύγχρονη Κίνα θα ήθελε να δείξει στον κόσμο, πέντε μήνες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Για τον πρόεδρο της χώρας κ. Χου Ζιντάο, οι ταραχές στους δρόμους της Λάσα θα πρέπει να του δημιούργησαν μια αίσθηση deja vu, καθώς την τελευταία φορά που το Θιβέτ έζησε ανάλογες ταραχές ήταν το 1989, όταν ο κ. Χου ήταν γενικός γραμματέας του κομουνιστικού κόμματος της επαρχίας.
Από το 1950, όταν ο Μαοϊκός στρατός κατέλαβε το Θιβέτ μέχρι σήμερα, αυτό το κομμάτι γης εξακολουθεί να παραμένει ίσως το πιο σοβαρό πολιτικό πρόβλημα για το Πεκίνο, που αρνείται κάθε παραχώρηση στην εξόριστη κυβέρνηση του Δαλάι Λάμα.
Εισβάλοντας το 1950 η Κίνα στο Θιβέτ, κατέλυσε το θρησκευτικό καθεστώς, και προχώρησε σε αναδιανομή της γης και κολεκτιβοποίηση. Τα μοναστήρια και η ανώτερη τάξη έχασαν τα προνόμιά τους και ο βαθειά θρησκευόμενος πληθυσμός δέχθηκε ένα πολιτιστικό σόκ. Η εξέγερση των Θιβετιανών το 1959 πνίγηκε στο αίμα από τον κινεζικό στρατό και ο Δαλάι Λάμα, με την κυβέρνησή του πήρε το δρόμο της εξορίας για την Ινδία όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν πολλές απόπειρες διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Διάλογος όμως για ποιο σκοπό; Το Πεκίνο είχε έτσι κι αλλιώς το πάνω χέρι. Δεν είχε να διαπραγματευτεί για τίποτα, όσο το θέμα του Θιβέτ παρέμενε ένα εσωτερικό πρόβλημα.
Απλά περίμενε το φυσικό τέλος του Δαλάι Λάμα για να τελειώνει οριστικά με το παρελθόν. Η Κίνα δεν ήταν διατεθειμένη να αφήσει να δημιουργηθεί θέμα διαδοχής. Το απέδειξε αμέσως μετά το θάνατο του Παντσέν Λάμα, του δεύτερου στην ιεραρχία θρησκευτικού ηγέτη του Θιβέτ, το 1989. Τότε ο Δαλάι Λάμα επέλεξε ένα εξάχρονο αγόρι για διάδοχό του, το οποίο όμως εξαφανίστηκε μυστηριωδώς. Το Πεκίνο όπως ήταν αναμενόμενο διόρισε τον δικό του Παντσέν Λάμα, προδιαγράφοντας τη διάδοχη κατάσταση. Αν όμως οι ταραχές του 1989 διέφυγαν της προσοχής του κόσμου γιατί το γεγονός της εποχής εκείνης ήταν πτώση του τείχους, σήμερα αυτό δεν ισχύει. Η Κίνα λόγω της δεσπόζουσας θέσης της στην παγκόσμια οικονομία και των Ολυμπιακών Αγώνων προσελκύει τα βλέμματα. Οι συγκρούσεις τις περασμένης εβδομάδας που είχαν σαν αποτέλεσμα το θάνατο, σύμφωνα με τη εξόριστη κυβέρνηση, 100 ανθρώπων και τη σύλληψη τουλάχιστον 1000, είναι μια απόδειξη ότι το πολιτικό πρόβλημα παραμένει και ότι η Κίνα απέτυχε να διαχειριστεί την κρίση παρά τις προσπάθειες για οικονομική ανάπτυξη της επαρχίας. Η ανάπτυξη στο Θιβέτ τα τελευταία χρόνια πλησίασε το 14%. Η ζωή των αυτόχθονων Θιβετιανών βελτιώθηκε αλλά με την ανάπτυξη εισέρρευσαν στην επαρχία χιλιάδες έποικοι με αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυλετικής καθαρότητας της επαρχίας, την αλλοίωση των παραδόσεων και την καταστροφή του περιββάλοντος. Επιπλέον αυτοί οι έποικοι καρπώνονται το μεγαλύτερο ποσοστό της οικονομικής ανάπτυξης.
Μια εξέγερση ήταν αναμενόμενη αλλά το ερώτημα είναι γιατί τώρα. Δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι τα βίαια επεισόδια ήταν προμελετημένα αλλά ο χρόνος, η οργάνωση και η ένταση δείχνουν ότι η εξέγερση ήταν καλά σχεδιασμένη. Η Κίνα περιμένει τον Αύγουστο για να δείξει τα επιτεύγματα της στον κόσμο και οι επικριτές της να φέρουν στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων. Κάποιοι άλλοι θα βρουν την ευκαιρία να πιέσουν την Κίνα σε διπλωματικό επίπεδο για θέματα όπως η νομισματική πολιτική της ή οικονομική της επέκταση στην Αφρική.
Η Κίνα δεν φαίνεται διατεθειμένη να συνδιαλλαγεί με την εξόριστη κυβέρνηση και ποντάρει στο ότι η τελευταία είναι διχασμένη. Αυτό όμως μπορεί να αποδειχθεί και πρόβλημα για το Πεκίνο.
Ο 72χρονος Δαλάι Λάμα μπορεί να είναι ένα καλός συνομιλητής, από τη στιγμή μάλιστα που έχει εγκαταλείψει την ιδέα της ανεξαρτησίας για χάρη μιας «πραγματικής αυτονομίας», αλλά δεν είναι πια αυτός που έχει την εξουσία στους δρόμους και στα μοναστήρια του Θιβέτ. Αυτό, το κάνει πλέον μια νέα γενιά ριζοσπαστών πολιτικών, που σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Spiegel, ήταν αυτή που έδωσε πολιτική γραμμή τις τελευταίες ημέρες.
Οι νέοι ριζοσπάστες θεωρούν ότι η ειρηνική προσέγγιση δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα και ότι το Θιβέτ πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα των Παλαιστινίων. Αν αυτή η ομάδα επικρατήσει μετά το φυσικό τέλος του Δαλάι Λάμα, τότε υπάρχει κίνδυνος το Θιβέτ να γίνει η Γάζα της Ασίας.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 23-3-2008