Πού να φαντάζονταν ο Φρέντερικ Άλφρεντ Κουκ, ο Ρόαλντ Αμούδσεν και άλλοι πρωτοπόροι εξερευνητές ότι, σχεδόν έναν αιώνα μετά την κατάκτηση του Βόρειου Πόλου, για την οποία ρίσκαραν τη ζωή τους, ο Αρκτικός Κύκλος θα βρισκόταν στο επίκεντρο ενός γεωπολιτικού πόκερ, με έπαθλο τεράστια κοιτάσματα υδρογονανθράκων, νέους εμπορικούς δρόμους και παρθένες περιοχές για αλιεία.
Το λιώσιμο των πάγων άνοιξε για πρώτη φορά το 2007 το Βορειοδυτικό Πέρασμα στον Βόρειο Πόλο . Θεωρητικά, ένα πλοίο μπορεί πλέον να φτάσει από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό Ωκεανό περνώντας πάνω από τη Γροιλανδία και αποφεύγοντας τη Διώρυγα του Παναμά γλυτώνοντας μέχρι και 5.000 χιλιόμετρα. Από το 2006 μέχρι σήμερα αρκετά πλοία έχουν κάνει το δρομολόγιο από το Βορειοδυτικό πέρασμα στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Βλέποντας το ενδιαφέρον, η Ρωσία το 2009 ξεκίνησε να επιβάλει κόμιστρα διέλευσης από το βόρειο πέρασμα πλησίον της Σιβηρίας.
Καθώς όμως οι πάγοι λιώνουν κάποιοι είναι ακόμη πιο τολμηροί και κάποιες εταιρίες τώρα βλέπουν έναν ακόμη πιο σύντομο δρόμο. Δια μήκους του Βόρειο πόλου. Δύο γερμανικά πλοία έκαναν για πρώτη φορά το ταξίδι το 2009 συνοδευόμενα από παγοθραυστικά.
Μπορεί για την ώρα το ταξίδι μέσα από το Βόρειο Πόλο να είναι υψηλού ρίσκου και να κοστίζει ακριβότερα λόγω υψηλών ασφαλίστρων, οι ειδικοί εκτιμούν όμως ότι σε δύο δεκαετίες αυτά τα δρομολόγια θα ακολουθούνται ευρέως.

Προς το παρόν εκεί που όλοι εστιάζουν την προσοχή τους και  προσπαθούν να δημιουργήσουν τετελεσμένο είναι η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που βρίσκονται στον πυθμένα του Αρκτικού Κύκλου.
Πιστεύεται ότι κάτω από τον πυθμένα του Βορείου Πόλου υπάρχουν δέκα δισεκατομμύρια κυβικά ορυκτών καυσίμων, περίπου το 13% των ανεξερεύνητων παγκοσμίων κοιτασμάτων πετρελαίου και το ένα τρίτο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου.  

Αυτή την εβδομάδα έκλεισε μια σημαντική συμφωνία εκμετάλλευσης πετρελαίου μεταξύ της ρωσικής Rosneft και της αμερικανικής ExxonMobil. Οι δύο εταιρίες υπέγραψαν συμφωνία για την εκμετάλλευση υπεράκτιων πετρελαϊκών πεδίων στον ρωσικό Αρκτικό κύκλο.
Η συνεργασία Rosneft –Exxon όμως υπερβαίνει τα στενά πλαίσια μιας επιχειρηματικής συμφωνίας καθώς αποτελεί τομή σε μια ευρύτερη γεωπολιτική συνεργασία ΗΠΑ και Ρωσίας και σύμφωνα με αναλυτές σηματοδοτεί την επιστροφή του Βλαντιμίρ Πούτιν στον Κρεμλίνο το 2012.
Η Αμερικανική εταιρία αποκτά πρόσβαση στα πετρέλαια του Αρκτικού κύκλου μιας διαφιλονικούμενης περιοχής, ενώ οι Ρώσοι παίρνουν το δικαίωμα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στον Κόλπο του Μεξικού και στο Τέξας.
Σε άλλες εποχές θα ήταν αδιανόητο ρωσικές εταιρίες να βγάζουν πετρέλαιο σε αμερικανικό έδαφος και αμερικανικές εταιρίες να είναι η πρώτη επιλογή των Ρώσων για συνεργασία.
Το γεγονός αυτό βάζει τη σφραγίδα στην «επανεκκίνηση» των αμερικανορωσικών σχέσεων που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα.
 Ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν που βρίσκεται πίσω από τη συμφωνία επέλεξε να συνεργαστεί με τους Αμερικανούς πρώτων γιατί έχουν τη μεγαλύτερη εμπειρία στις υπεράκτιες αντλήσεις πετρελαίου αλλά και γιατί πλησιάζει η στιγμή που θα πρέπει να ρυθμιστεί το καθεστώς κυριαρχίας στο Βόρειο Πόλο

Η Ρωσία διεκδικεί την επέκταση της υφαλοκρηπίδας σε ύδατα που μέχρι τώρα θεωρούνται διεθνή. Η ρωσική πλευρά προφανώς σκέφτηκε ότι θα είναι χρήσιμο σε αυτή την αναμέτρησης να έχει με το μέρος της τους Αμερικανούς.
Βάσει των ισχυόντων σήμερα, μια χώρα μπορεί να κατοχυρώσει οικονομική ζώνη ακτίνας 200 ναυτικών μιλίων από την ακτογραμμή της. Η ζώνη μπορεί να επεκταθεί ως και στα 350 ναυτικά μίλια αν η χώρα αποδείξει ότι η υφαλοκρηπίδα της εκτείνεται πέρα από το σημερινό όριο.
Ρωσία, Καναδάς και Δανία εναποθέτουν τις ελπίδες τους για επέκταση της οικονομικής τους ζώνης στη λεγόμενη γραμμή του Λομονόσοφ, μια ακόμα αχαρτογράφητη υποθαλάσσια οροσειρά που διέρχεται τον Πόλο από τα βόρεια της καναδικής νήσου Έλεσμερ ως τα νησιά της Σιβηρίας. Οι τρεις χώρες ισχυρίζονται ότι ο σχηματισμός αυτός αποτελεί συνέχεια της υφαλοκρηπίδας τους.

Η κυριαρχία στο Βόρειο Πόλο έχει εντείνει και τη στρατιωτική κινητικότητα που δείχνει ότι καθένας από τους ενδιαφερόμενους προετοιμάζεται για σκληρή διαπραγμάτευση
Τον προηγούμενο μήνα η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα αναπτύξει δύο ταξιαρχίες τους στρατού της στις βόρειες περιοχές  ενώ ο Καναδάς πραγματοποίησε πρόσφατα την μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση σε καιρό ειρήνης με τη συμμετοχή 1000 στρατιωτών.
Την ίδια στιγμή όμως οι χώρες με κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή αναγνωρίζουν ότι πρέπει να συνεργαστούν. Το Αρκτικό Συμβούλιο που δημιουργήθηκα το 1996 από Ρωσία, ΗΠΑ, Καναδά, Δανία και Νορβηγία, τις πέντε χώρες που έχουν δικαιώματα στον Αρκτικό Κύκλο συν άλλες τρεις (Φινλανδία, Ισλανδία και Σουηδία) συμφώνησε φέτος να θεσπίσει μια μόνιμη γραμματεία στη Νορβηγία, και τα μέλη υπέγραψαν συνθήκη έρευνας και διάσωσης για την περιοχή.
Εκτός από τη συμφωνία Rosneft –Exxon, όμως την περασμένη  εβδομάδα υπήρξε άλλη μια σημαντική εξέλιξη

Η Δανία ανακοίνωσε το πρώτο της επίσημο στρατηγικό σχέδιο για την εκμετάλλευση των περιοχών του Αρκτικού Κύκλου που βρίσκονται υπό την κυριαρχία της καλώντας μεγάλες εταιρίες να καταθέσουν επενδυτικά σχέδια.
Η χώρα θέτει ως προτεραιότητά της την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής που βρίσκεται υπό τον έλεγχό της και συγκεκριμένα της Γροιλανδίας η οποία  απολαμβάνει αυτονομία ανεξάρτητης χώρας κάτω όμως από τη σκέπη του Βασιλείου της Δανίας.
Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον κινεζικών εταιριών εξόρυξης καθώς η χώρα διαθέτει χαλκό, χρυσό, διαμάντια και πλατίνα, αλλά ενδιαφέρον υπάρχει και από πετρελαϊκές εταιρίες.
Τα αποθέματα πετρελαίου στον δυτικό υποθαλάσσιο χώρο της Γροιλανδίας υπολογίζονται σε 31 δισεκατομμύρια βαρέλια και στον ανατολικά πάνω από 176 εκατομμύρια .

Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 4-9-2011