Παρά την αβεβαιότητα σχετικά με τις διαφορές μεταξύ των ποικίλων ιστορικών μορφών του φασισμού, πιστεύω ότι είναι δυνατόν να σκιαγραφήσω μία λίστα χαρακτηριστικών τα οποία είναι τυπικά αυτού που θα ήθελα να αποκαλέσω Ur-Φασισμό ή Αιώνιο Φασισμό. Τα χαρακτηριστικά αυτά δέν μπορούν να οργανωθούν σε σύστημα. Πολλά από αυτά είναι αλληλοαναιρούμενα και είναι επίσης αντιπροσωπευτικά άλλων ειδών δεσποτισμού ή φανατισμού. Αλλά αρκεί η ύπαρξη ενός από αυτά για να συμπυκνωθεί ο φασισμός γύρω του.
1. Το πρώτο χαρακτηριστικό του Ur-Φασισμού είναι η λατρεία της παράδοσης.
Η παραδοσιοκρατία είναι σαφέστατα αρχαιότερη του φασισμού. Οχι μόνο ήταν τυπικό χαρακτηριστικό της αντιεπαναστατικής Καθολικής σκέψης έπειτα από τη Γαλλική επανάσταση, αλλά γεννήθηκε στην όψιμη Ελληνιστική περίοδο, ως αντίδραση στον κλασσικό Ελληνιστικό
ορθολογισμό. Μεσογειακοί λαοί διαφορετικών θρησκειών (οι περισσότερες των οποίων έγιναν επιεικώς αποδεκτές από το Ρωμαϊκό Πάνθεο) άρχισαν να έχουν οράματα μιας αποκάλυψης η οποία φανερώθηκε στην αυγή της ανθρώπινης ιστορίας. Αυτή η αποκάλυψη, σύμφωνα με τον μυστικισμό της
παραδοσιοκρατίας, έμεινε κρυμμένη για μεγάλο χρονικό διάστημα υπό το πέπλο ξεχασμένων γλωσσών -- σε Αιγυπτιακά ιερογλυφικά, Κελτικά Ρουνικά, στους παπύρους σχεδόν αγνώστων Ασιατικών θρησκειών.
Αυτή η νέα κουλτούρα ήταν υποχρεωτικά συγκρητιστική. Ο συγκρητισμός δεν είναι μόνο, όπως ορίζεται στο λεξικό, "ο συγκερασμός διαφορετικών μορφών πίστεως ή πρακτικής". Ένας τέτοιος συνδυασμός πρέπει να είναι ανεκτικός στις αντιφάσεις. Καθένα από τα πρωταρχικά μηνύματα περιέχει
μία ίνα σοφίας, και παρότι εκ πρώτης όψεως μοιάζουν αντιφατικά ή ασύμβατα, όλα υπαινίσσονται, αλληγορικά, την ίδια πρωταρχική αλήθεια.
Κατα συνέπεια, δεν είναι δυνατή η πρόοδος της γνώσης. Η Αλήθεια έχει ήδη διατυπωθεί, άπαξ και διαπαντός, και η μόνη μας δυνατότητα είναι η συνεχής ερμηνεία του δυσνόητου μηνύματος της.
Εάν ανατρέξει κανείς στα ράφια που, στα Αμερικάνικα βιβλιοπωλεία, φέρουν την ταμπέλα Νεα Εποχή, μπορεί να βρεί τον Άγιο Αυγουστίνο, ο οποίος, καθ'οσον γνωρίζω, δεν ήταν φασίστας. Αλλά συνδυάζοντας τον Άγιο Αυγουστίνο με το Stonehedge -- αυτό είναι σύμπτωμα του Ur-Φασισμού.
2. Η παραδοσιοκρατία συνεπάγεται την απόρριψη του μοντερνισμού.
Φασίστες και Ναζί λάτρεψαν την τεχνολογία, ενώ οι παραδοσιολάτρες διανοητές συνήθως την απορρίπτουν ώς άρνηση των παραδοσιακών πνευματικών αξιών. 'Ομως, παρότι ο Ναζισμός ήταν φύσει περήφανος για τα βιομηχανικά του επιτεύγματα, η εξύμνηση του μοντερνισμού ήταν μόνο
η επιφάνεια μιας ιδεολογίας βασισμένη στο αίμα και στη γη (Blut und Boden). Η απόρριψη του μοντέρνου κόσμου ήταν μεταμφιεσμένη ως απόκρουση του καπιταλιστικού τρόπου ζωής. Ο Διαφωτισμός, η Εποχή του Λόγου, θεωρείται ως η απαρχή της μοντέρνας διαστροφής. Κατ'αυτόν τον
τρόπο, ο Ur-Φασισμός ορίζεται ως παραλογισμός.
3. Ο παραλογισμός εξαρτάται από την λατρεία της δράσης προς χάριν της δράσεως.
Η δράση φύσει ωραία, πρέπει να εφαρμόζεται πριν από, ή χωρίς, συλλογισμό. Η σκέψη είναι μια μορφή ευνουχισμού. Συνεπώς ο πολιτισμός είναι ύποπτος στο βαθμό που ταυτίζεται με την κριτική διάθεση. Η δυσπιστία απέναντι στον πνευματικό κόσμο έχει υπάρξει ανέκαθεν σύμπτωμα του Ur-Φασισμού, από την αγαπημένη έκφραση του Hermann
Goering δανεισμένη από έργο του Hanns Johst ("Οταν ακούω την λέξη 'πολιτισμός' αρπάζω το όπλο μου") μέχρι την συχνή χρήση εκφράσεων όπως "εκφυλισμένοι διανοούμενοι", "διανοουμενίσκοι", "στείροι υπερόπτες" και "τα πανεπιστήμια είναι φωλιές κομμουνιστών". Οι επίσημοι Φασίστες διανοούμενοι ήταν επιφορτισμένοι ως επί το πλείστον με την επίθεση ενάντια στην μοντέρνα κουλτούρα και την φιλελευθερη ιντελλιγκέντσια επειδή αμφότερες είχαν προδώσει τις παραδοσιακές αξίες.
4. Το κριτικό πνεύμα κάνει διακρίσεις και η διακριτική ικανότητα είναι ένδειξη μοντερνισμού.
Κατά τον μοντέρνο πολιτισμό η επιστημονική κοινότητα επιδοκιμάζει την διαφωνία ως τρόπο εξυγίανσης της γνώσης. Για τον Ur-Φασισμό, η διαφωνία είναι ισοδύναμη με την προδοσία.
5. Εξάλλου, η διαφωνία είναι ένδειξη διαφορετικότητας.
Ο Ur-Φασισμός ευδοκιμεί και επιζητεί ομοφωνία εκμεταλλευόμενος και επιτείνοντας τον φυσικό φόβο απέναντι στην διαφορά. Το πρωταρχικό θέλγητρο του φασίστα ή ενός πρόωρου φασιστικού κινήματος είναι το
προσκλητήριο ενάντια στους εισβολείς. Συνεπώς ο Ur-Φασισμός είναι ρατσιστικός εξ'ορισμού.
6. Ο Ur-Φασισμός προέρχεται από ατομική ή κοινωνική καταπίεση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα από τα πλέον τυπικά
χαρακτηριστικά του ιστορικού φασισμού ήταν η ελκυστικότητά του απέναντι στην απογοητευμένη μεσαία τάξη, μια τάξη πάσχουσα από οικονομική κρίση ή αισθήματα πολιτικής ταπείνωσης και φοβισμένη από την πίεση κατωτέρων κοινωνικών ομάδων. Στον καιρό μας, όταν το παλιό "προλεταριάτο" προάγεται σε κοινή μπουρζουαζία (και οι λούμπεν αποκλείονται σε μεγάλο βαθμό από τα πολιτικά δρώμενα), ο φασισμός του αύριο θα βρει ευήκοα ώτα σε αυτή τη νέα πλειοψηφία.
7. Σε ανθρώπους που δεν έχουν ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα, ο Ur-Φασισμός υπαγορεύει ότι το μοναδικό τους προνόμιο είναι το πλέον κοινό, η ίδια γενέτειρα.
Αυτή είναι η απαρχή του εθνικισμού. 'Αλλωστε οι μόνοι που μπορούν να προσδώσουν ταυτότητα στο έθνος είναι οι εχθροί του. Συνεπώς, στη ρίζα της Ur-Φασιστικής ψυχολογίας υπάρχει η ιδεοληψία μιας συνομωσίας, πιθανώς διεθνούς. Οι οπαδοί πρέπει να αισθάνονται πολιορκημένοι. Ο ευκολότερος τρόπος να εξιχνιασθεί η συνομωσία είναι το προσκλητήριο
στην ξενοφοβία. Αλλά η συνομωσία πρέπει να προέρχεται και εκ των έσω:
οι Εβραίοι είναι κατά κανόνα ο καλύτερος στόχος γιατί κατέχουν το πλεονέκτημα να βρίσκονται ταυτοχρόνως εντός και εκτός. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα εξέχον παράδειγμα αυτής της έμμονης ιδέας βρίσκει κανείς στην "Νέα Τάξη Πραγμάτων" του Pat Robertson, αλλά, όπως έχουμε πρόσφατα δει, υπάρχουν πολλά άλλα τέτοια.
8. Οι οπαδοί πρέπει να αισθάνονται ταπεινωμένοι από τον επιδεικτικό πλούτο και τη δύναμη των αντιπάλων τους.
Από παιδί με μάθανε να θεωρώ τους Αγγλους σαν τους ανθρώπους των πέντε γευμάτων. Τρώγανε πιό συχνά από τους φτωχούς πλην όμως νηφάλιους Ιταλούς. Οι Εβραίοι είναι πλούσιοι και αλληλοβοηθώνται μέσω ενός μυστικού κυκλώματος αμοιβαίας υποστήριξης. Όμως και οι οπαδοί του
Ur-Φασισμού πρέπει να πεισθούν οτι μπορούν να κατατροπώσουν τους αντιπάλους τους. Συνεπώς, με μια διαρκή μετατόπιση του ρητορικού εστιακού κέντρου, οι εχθροί είναι ταυτοχρόνως παντοδύναμοι και εντελώς
ανίσχυροι . Οι φασιστικές κυβερνήσεις είναι καταδικασμένες να χάνουν πολέμους γιατί είναι από ιδιοσυγκρασίας ανίκανες να εκτιμήσουν αντικειμενικά την δύναμη του αντιπάλου.
9. Για τον Ur-Φασισμό δεν υπάρχει αγώνας για ζωή, αντιθέτως, η ζωή διάγεται για τον αγώνα.
Δηλαδή η ειρηνοφιλία ισοδυναμεί με συναλλαγή με τους εχθρούς. Είναι απαράδεκη επειδή η ζωή είναι μια διαρκής διαμάχη. Αυτή όμως η θεώρηση επιφέρει ένα σύνδρομο Αρμαγεδδώνος. Από τη στιγμή που οι εχθροί πρέπει
να κατατροπωθούν, πρέπει να υπάρξει μια τελική μάχη, μετά το πέρας της οποίας το κίνημα θα έχει τον έλεγχο του κόσμου. Αλλά τέτοιες "τελικές λύσεις" συνεπάγονται μια απώτερη εποχή ειρήνης, μια Χρυσή Εποχή, η οποία αντιβαίνει στην αρχή του αιώνιου πολέμου. Δεν έχει υπάρξει φασίστας ηγέτης ο οποίος να έχει μπορέσει να λύσει επιτυχώς αυτή την αντίφαση.
10. Ο Ελιτισμός είναι τυπικό χαρακτηριστικό κάθε αντιδραστικής ιδεολογίας, καθόσον είναι εκ θεμελίων αριστοκρατικός και ο αριστοκρατικός και μιλιταριστικός ελιτισμός ωμά συνεπάγονται περιφρόνηση των αδυνάτων.
Ο Ur-Φασισμός δεν μπορεί παρά να προασπίζει έναν δημοφιλή ελιτισμό.
Κάθε πολίτης ανήκει στον καλύτερο λαό του κόσμου, τα μέλη του κόμματος αποτελούν τους καλυτέρους των πολιτών, ο κάθε πολίτης μπορεί (ή θα έπρεπε) να γίνει μέλος του κόμματος. Αλλά η ύπαρξη των πατρικίων προϋποθέτει τους πληβείους. 'Οντως, ο Ηγέτης, ξέρωντας ότι η εξουσία
δεν του δόθηκε με δημοκρατικό τρόπο αλλά κατακτήθηκε διά της βίας, επίσης γνωρίζει ότι αυτή η εξουσία βασίζεται πάνω στην αδυναμία των μαζών: η αδυναμία τους είναι τέτοιου βαθμού ώστε να χρειάζονται και να τους αξίζει ένας εξουσιαστής.
11. Υπό τέτοιες συνθήκες ο κάθε ένας διαπαιδαγωγείται για να γίνει ήρωας.
Σε κάθε μυθολογία ο ήρωας είναι ένα εξέχον όν, όμως κατά την Ur-Φασιστική ιδεολογία ο ηρωισμός αποτελεί τον κανόνα. Αυτή η λατρεία του ηρωισμού είναι άκαμπτα συνδεδεμένη με την λατρεία του θανάτου. Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι το σύνθημα των Ισπανών Φαλαγγιτών ήταν Viva
la Muerte ("Ζήτω ο Θάνατος!"). Στις μη φασιστικές κοινωνίες, οι άνθρωποι μαθαίνουν ότι ο θάνατος είναι δυσάρεστος αλλά πρέπει να αντιμετωπίζεται με αξιοπρέπεια. Οι πιστεύοντες διδάσκονται ότι είναι ο επώδυνος τρόπος για να επιτευχθεί μια υπερφυσική ευτυχία. Αντιθέτως, ο
Ur-Φασίστας ήρωας επιδιώκει έναν ηρωικό θάνατο, ο οποίος έχει διαφημιστεί ως το μέγιστο έπαθλο μιας ηρωικής ζωής. Ο Ur-Φασίστας ήρωας ανυπομονεί να πεθάνει. Μέσα στην φούρια του, στέλνει πιο συχνά άλλους στον θάνατο.
12. Επειδή τόσο ο διαρκής πόλεμος όσο και ο ηρωισμός είναι δύσκολα παιχνίδια, ο Ur-Φασίστας μεταθέτει την εξουσιαστική του επιθυμία στα σεξουαλικά πράγματα.
Αυτή είναι η απαρχή της υπέρ-αρρενωπότητας (η οποία προϋποθέτει περιφρόνηση για τις γυναίκες και αδιαλλαξία συνδυασμένη με κατάκριση μη καθιερωμένων σεξουαλικών πρακτικών, περιλαμβάνοντας όλο το φάσμα από την παρθενία μέχρι την ομοφυλοφυλία). Επειδή ακόμη και το ίδιο το
σεξ είναι ένα δύσκολο παιχνίδι, ο Ur-Φασίστας προτιμά να παίζει με όπλα -- ένα υποκατάστατο φαλλικής ασκήσεως.
13. Ο Ur-Φασισμός βασίζεται πάνω σ’έναν επιλεκτικό λαϊκισμό, έναν ποιοτικό λαϊκισμό, θα μπορούσα να πω.
Σε κάθε δημοκρατία οι πολίτες κατέχουν ατομικά δικαιώματα, αλλά το σύνολο τους έχει πολιτική επιρροή μόνο κατά ποσοτική άποψη -- ακολουθούνται οι αποφάσεις της πλειοψηφίας. Για τον Ur-Φασισμό όμως, κάθε άτομο ως άτομο δεν έχει δικαιώματα και ο Λαός εκλαμβάνεται ως
ποιότης, μια μονολιθική ύπαρξη η οποία εκφράζει την Κοινή Βούληση.
Επειδή καμία σύναξη ανθρώπων δεν διακατέχεται από κοινή βούληση, ο Ηγέτης αναλαμβάνει χρέη ερμηνευτή. 'Εχοντας χάσει την ισχύ της εξουσιοδότησης οι πολίτες παύουν να ενεργούν. Καλούνται μόνο να παίξουν τον ρόλο του Λαού. Συνεπώς ο Λαός είναι ένα δημιούργημα θεατρικής φαντασίας. Ενυπάρχει στο μέλλον μας ο λαϊκισμός της τηλεόρασης ή του Internet, όπου η συναισθηματική ανταπόκριση μιας
επιλεγμένης ομάδας πολιτών μπορεί να παρουσιαστεί και να γίνει αποδεκτή ως η Φωνή του Λαού.
Βασισμένος σε αυτόν τον ποσοτικό λαϊκισμό, ο Ur-Φασισμός είναι εκ των πραγμάτων αντίθετος σε κάθε "διεφθαρμένη" κοινοβουλευτική διακυβέρνηση. Οποτεδήποτε αμφισβητείται η εγκυρότητα ενός κοινοβουλίου από έναν πολιτικό με την δικαιολογία ότι έπαψε να αντιπροσωπεύεται η Φωνή του Λαού, οσφραίνεται κανείς τον Ur-Φασισμό.
14. Ο Ur-Φασισμός μιλά τη Νέα-Γλώσσα
Η Νέα-Γλώσσα εφευρέθηκε από τον Orwell, στο Χίλια Εννιακόσια Ογδόντα Τέσσερα, ως επίσημη γλώσσα αυτού που αποκάλεσε IngSoc, Αγγλικού Σοσιαλισμού. Αλλά στοιχεία του Ur-Φασισμού είναι κοινά σε διάφορες μορφές δικτατορίας. Όλα τα Ναζιστικά ή Φασιστικά σχολικά βιβλία χρησιμοποιούσαν ένα φτωχότατο λεξιλόγιο και στοιχειώδες συντακτικό με σκοπό να περιορίσουν την ανάπτυξη των απαραιτήτων οργάνων για περίπλοκο και κριτικό λόγο. Αλλά πρέπει να βρισκόμαστε σε ετοιμότητα να αναγνωρίσουμε ποικίλες μορφές Νέας-Γλώσσας, ακόμη και όταν αυτές
παίρνουν την φαινομενικά αθώα μορφή ενός δημοφιλούς talk show.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο "Ο αιώνιος φασισμός". Για τη μετάφραση https://www.podilates.gr