Αν έχει πάει κανείς από όσους και όσες διαβάζουν το κείμενο αυτό σε κάποια από τις χώρες της Αφρικής ή της Ασίας και έχει έστω και μια μικρή ιδέα για το πως ζει ο κόσμος έξω από τις πλούσιες γειτονιές, τα εμπορικά τρίγωνα και τα οικονομικά κέντρα, μπορεί εύκολα να καταλάβει τι μπορεί να συμβεί αν η επιδημία του κορωνοϊού εξαπλωθεί και σε αυτές τις περιοχές.
Πρόσφατα το περιοδικό Economist, που εκφράζει το διεθνές συντηρητικό οικονομικό κατεστημένο, δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο με τίτλο, «Ο κορωνοϊός μπορεί να καταστρέψει τις φτωχές χώρες. Είναι προς το συμφέρον των πλούσιων χωρών να τις βοηθήσουν», επιβεβαιώνοντας για μία ακόμη φορά ότι όταν το χρηματοοικονομικό σύστημα νιώσει να κινδυνεύει να χάσει τα πάντα, ή τέλος πάντων πάρα πολλά, είναι διατεθειμένο να παραχωρήσει από πολύ, έως πάρα πολύ, από τον πλούτο του.
Αρκεί βέβαια να μην γίνει η κρίση ευκαιρία όπως πολλοί φοβούνται, για να επιβληθούν σε αυτές χώρες ακραία προγράμματα λιτότητας με την υπόσχεσή νέων δανείων με τη μορφή βοήθειας.
Μέχρι πριν από μερικές ημέρες στην Αφρική είχαν καταγραφεί 5.400 κρούσματα κορωνοϊού ενώ στην Ινδία 1.200. O ιός εξαπλώνεται, εμβόλιο ακόμη δεν υπάρχει ούτε θεραπεία προς το παρόν και η φαρμακευτική αγωγή γίνεται με φάρμακα που έχουν δημιουργηθεί εδώ και πολλά χρόνια.
Με βάση τα στοιχεία που μας δίνει ο ΠΟΥ μεταξύ του 25% και 80% του πλανήτη θα μολυνθεί με τον ιό, περίπου 4,4% αυτού του ποσοστού θα αρρωστήσει σοβαρά και το ένα τρίτο από αυτούς θα χρειαστούν νοσηλεία σε εντατική μονάδα.
Για τις φτωχές περιοχές του πλανήτη αυτό ακούγεται σαν ανέκδοτο.
Υπάρχουν περιοχές για τις οποίες αντιστοιχεί ένας γιατρός ανά 5.000 ή 10.000 ανθρώπους ή και περισσότερους.
Σε μια τυπική παραγκούπολη της Λ. Αμερικής ζουν 100.000 άνθρωποι, στο Νταραβί της Βομβάης, στην Ινδία, τη μεγαλύτερη παραγκούπολη του κόσμου ζει ένα εκατομμύριο κόσμος. Το να μιλά κανείς για μονάδες εντατικής θεραπείας σε αυτή την περιοχή, μοιάζει επίσης με αστείο.
Να ζητήσει κανείς από αυτούς τους ανθρώπους να κρατούν αποστάσεις είναι αδύνατο, να τηρεί τους κανόνες υγιεινής πού και πως; Εκεί που δεν υπάρχει καθαρό νερό; Να μην πάνε για δουλειά; Δεν θα έχουν να φάνε μετά από λίγες μέρες και εκεί δεν υπάρχουν επιδόματα ούτε κάποια άλλη κρατική μέριμνα. Αν αυτά τα εκατομμύρια των ανθρώπων μείνουν χωρίς δουλειά και χωρίς βοήθεια θα ξεσηκωθούν και οι κυβερνήσεις είναι το τελευταίο που θα ήθελαν αυτή τη χρονική στιγμή.
Οι φτωχές χώρες δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε μία έξαρση της επιδημίας όπως στην Ιταλία ή στην Ισπανία.
Στο Πακιστάν για παράδειγμα η κατά κεφαλή δαπάνη για υγεία είναι στο ένα διακοσιοστό αυτής των ΗΠΑ, η Ουγκάντα έχει περισσότερους υπουργούς από ότι κρεβάτια ΜΕΘ, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Economist.
H Ινδία έχει επιβάλει καθολικό lock down και έχουμε δει εικόνες με αστυνομικούς να κυνηγούν κόσμο που έσπασε την απαγόρευση στους δρόμους με ρόπαλα, ενώ άλλες χώρες έβγαλαν το στρατό στους δρόμους.
Στη Βραζιλία των 210 εκατομμυρίων και μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, ο πρόεδρος Μπολσονάρου χαρακτηρίζει τον κορωνοϊό σαν απλό “συνάχι”, σε χώρες τις Αφρικής οι εκκλησίες παραμένουν ανοιχτές γιατί ”ο κορωνοϊος είναι σατανικός και ο σατανάς δεν ζει στο σώμα του Χριστού”…
Στην Ουγγαρία, στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, νομιμοποιήθηκε μια ιδιότυπη δικτατορία στο όνομα της σωτηρίας της χώρας δίνοντας στον ακροδεξιό λαϊκιστή Βίκτορ Όρμπαν τις εξουσίες που τόσο προσπαθούσε να αποκτήσει αλλά σε καιρό ειρήνης και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορούσε.
Οι φτωχές χώρες έχουν περισσότερο νέο σε ηλικία πληθυσμό, που όπως δείχνουν τα στοιχεία μέχρι τώρα είναι πιο ανθεκτικοί στον ιό, ωστόσο οι φτωχές χώρες μαστίζονται, εκτός από τη φτώχεια, από ασθένειες που στον αναπτυγμένο κόσμο έχουν εκλείψει (πολιομυελίτιδα, φυματίωση, τύφο, χολέρα, μαλάρια, έμπολα) ή είναι υπό έλεγχο με τη βοήθεια των συστημάτων υγείας που διαθέτουν (ΗIV).
H προστασία του πληθυσμού στις φτωχές χώρες περνά αναγκαστικά μέσα από lock down και αυστηρά μέτρα περιορισμού τα οποία όμως στην κυριολεξία θα ρημάξουν τις ήδη αδύναμες και καταχρεωμένες οικονομίες αυτών των χωρών.
Οικονομική κατάρρευση
Οι οικονομίες των φτωχών χωρών βασίζονται στις εξαγωγές πρώτων υλών κυρίως ή στον τουρισμό.
Η ζήτηση όμως πρώτων υλών έχει καταρρεύσει ενώ ο τουρισμός θα κάνει χρόνια για να φτάσει στο σημείο που ήταν πριν την κρίση.
Επιπλέον οι ξένοι επενδυτές έχουν αποσύρει από τις αναδυόμενες αγορές, από την έναρξη της κρίσης, πάνω από 83 δισεκατομμύρια δολάρια που αποτελεί ρεκόρ μαζικής εκροής κεφαλαίων και τα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών έχουν ανατραπεί προκαλώντας πιέσεις στα κρατικά ταμεία. Σε αυτές τις συνθήκες το να βρεις χρήματα για να στηρίξεις τα συστήματα υγείας, τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, σημαίνει ότι θα πρέπει να καταφύγεις στις διεθνείς αγορές για να δανειστείς και όπως πολύ καλά ξέρουμε και στην Ελλάδα, για τις φτωχές χώρες που είναι και καταχρεωμένες, το κόστος δανεισμού είναι πολύ υψηλό.
Κατά συνέπεια, το πρόβλημα διαχείρισης της κρίσης για τις φτωχές χώρες γίνεται ζήτημα ζωής και θανάτου ή όπως το είπε ο πρόεδρος του Πακιστάν Ίμραν Χαν: “ αν κλείσουμε τα πάντα θα σώσουμε τους ανθρώπους από τον κορωνοϊό αλλά θα πεθάνουν από την πείνα”.
Ήδη κάποιες χώρες έχουν περιορίσει τις εξαγωγές τροφίμων και πρόσφατα ο ΟΗΕ χτύπησε καμπανάκι για πιθανές ελλείψεις τροφίμων στο επόμενο διάστημα ως αποτέλεσμα των προστατευτικών μέτρων αλλά και της μείωσης της εργατικής δύναμης στον πρωτογενή τομέα που έχει σαν αποτέλεσμα μικρότερες σοδειές και παραγωγή.
Το ΔΝΤ πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει ένα τρισεκατομμύριο δολάρια για δάνεια αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το ΔΝΤ είναι δανειστής “έσχατης ανάγκης” όπως έχει πει και ο Πωλ Κρούγκμαν και κανένας δεν θέλει να φτάσει στο σημείο να πάρει λεφτά από το ΔΝΤ γιατί το αντίτιμο θα είναι λιτότητα, ιδιωτικοποιήσεις, απορρύθμιση και ότι συνοδεύει τις δανειακές συμβάσεις του ΔΝΤ.
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό βλέπουμε κάποιες χώρες όπως η Κίνα ή η Ρωσία να εξασκούν την «ιατρική διπλωματία» στηρίζοντας τις χώρες με ανάγκη σε φαρμακευτικό υλικό και τεχνογνωσία, τη στιγμή που ακόμη και στην Ευρώπη, φαρμακευτικά υλικά αγορασμένα από κάποιες χώρες κατάσχονται σε αεροδρόμια ενδιάμεσων προορισμών και όπως λέει ο Economist όταν θα τελειώσει όλο αυτό, αυτές οι χώρες θα θυμούνται ποιος τις βοήθησε.
Για τις φτωχές χώρες η μόνη λύση είναι η απλόχερη, δωρεάν στήριξη σε αυτή την κρίση. Διαφορετικά ανοίγονται τρεις δρόμοι μπροστά τους. Ένας υγειονομικός αρμαγεδώνας, μια οικονομική καταστροφή (που θα τις βυθίσει ακόμη πιο βαθειά στο χάος) ή να βρεθούν στο άμεσο μέλλον στο επίκεντρο γεωπολιτικών αναταράξεων με απρόβλεπτη εξέλιξη.