Εμφανίστηκε από το πουθενά. Ξεκίνησε με μία διαμαρτυρία έξω από το Σουηδικό Κοινοβούλιο και σύντομα έγινε σύμβολο για τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, εμπνέοντας πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ένα κίνημα που θα λέγαμε μάλλον ότι εξαντλείται στα όρια των κοινωνικών δικτύων και του ιντερνετ γενικότερα.
Την Γκρέτα Τούνμπεργκ την είδαμε και θα συνεχίσουμε να την βλέπουμε για κάποιο καιρό ακόμη στις τηλεοράσεις μας και στην ειδησεογραφία. Είναι μια συμπαθής περσόνα, που κηρύττει το να μπει φρένο στην κλιματική αλλαγή, τα έβαλε με τον Ντόναλντ Τράμπ, κάτι που αυτομάτως την καθιστά επίσης συμπαθή στα μάτια εκατομμυρίων και σε τελική ανάλυση δεν λέει κάτι κακό: «Πάρτε μέτρα για την κλιματική αλλαγή».
Το περιοδικό Time την έχρησε πρόσωπο της χρονιάς και κάποια μεγάλα διεθνή μέσα την έχρισαν ακόμη και «προφήτη».
Αφήνω στην άκρη τα δημοσιεύματα και τις έρευνες για το πώς η Γκρέτα Τούνμπεργκ έγινε «προφήτης της κλιματικής αλλαγής», για το σύστημα μάρκετινγκ που βρίσκεται πίσω της τους χρηματοδότες της κτλ και ας μείνουμε στην τάση που έχει το σύστημα να δημιουργεί «προφήτες» αλλά κυρίως στο τι μας λέει η νεαρή Γκρέτα.
Γιατί δεν μας λέει κάτι καινούργιο.
Αυτά που μας λέει τα γνωρίζουμε εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες με έρευνες και στοιχεία από την επιστημονική κοινότητα ενώ βλέπουμε και βιώνουμε καθημερινά την αλλαγή του κλίματος και όσα προκαλεί. Η Γκρέτα δεν είναι το μοναδικό παιδί που γίνεται αγαπημένη περσόνα των μίντια κάνοντας μια πετυχημένη καμπάνια και ας θυμηθούμε τις αδερφές Γουίντσεν και την καμπάνια τους για την απαγόρευση της πλαστικής σακούλας, ή τη Μαλάλα Γιουσαφσάι και την μάχη της για τα δικαιώματα των κοριτσιών στο Αφγανιστάν.
Η κατασκευή ηρώων είναι αγαπημένο θέμα των μίντια και μια καλή επιχείρηση στις σημερινές κοινωνίες μας.
Η Γκρέτα προβάλει την ιδέα της Δικαιοσύνης στα μηνύματά της για τους φτωχούς του πλανήτη που πλήττονται περισσότερο ή για την σημερινή νέα γενιά που θα πρέπει να αντιμετωπίσει και να λύσει ένα πρόβλημα που δεν προκάλεσε.
Η Γκρέτα όμως δεν μας λέει τίποτα για το πραγματικό πρόβλημα. Η κλιματική αλλαγή είναι το σύμπτωμα. Το πρόβλημα είναι η οικονομία της αγοράς όπως έχει εξελιχθεί ή για να μην φοβόμαστε τις λέξεις, ο σύγχρονος καπιταλισμός.
Αυτός ο καπιταλισμός που αντιμετωπίζει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις εκπομπές ρύπων ως χρηματιστήριο και ως μέθοδο πίεσης των πλούσιων χωρών προς τις φτωχότερες για να αγοράσουν τα πανάκριβά «πράσινα» προϊόντα τους. Η Γκρέτα δεν μιλάει ξεκάθαρα για την καρδιά του προβλήματος που είναι η υπερεκμετάλλευση του πλανήτη και το γεγονός ότι καταναλώνουμε φυσικές πηγές που αντιστοιχούν σε αυτό που μπορεί να δώσει ενάμιση πλανήτης όπως η γη. Και αν κάναμε μια αναγωγή για όλο τον πλανήτη σε σχέση με αυτό που καταναλώνουν οι ΗΠΑ θα χρειαζόμασταν 6 πλανήτες.
Δεν μας λέει ότι οι αναπτυσσόμενες και οι φτωχές χώρες, που υποτίθεται ότι υπερασπίζεται, θέλουν κι αυτές να γευτούν ένα μεγαλύτερο κομμάτι από τον πλούτο που παράγεται και αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν ανατραπεί ο καπιταλισμός καζίνο που έχουν επιβάλει οι πλούσιες χώρες, και τα δεσμά που τους έχουν επιβάλει ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα. Ή ότι επτά εταιρίες ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των πετρελαϊκών αποθεμάτων του πλανήτη. Ή ότι τις πλουτοπαραγωγικές πηγές φτωχών χωρών τις εκμεταλλεύονται μερικές πολυεθνικές εκμηδενίζοντας σχεδόν τις πιθανότητες να ανεβεί επίπεδο μια χώρα και να μπορέσει να ακολουθήσει έστω και με πιο αργούς ρυθμούς ένα «πράσινο μοντέλο ανάπτυξης».
Δεν μας λέει για τις συνόδους που κατά καιρούς γίνονται για το κλίμα και που μόνο σκοπό έχουν πως θα κερδίσουν οι πλουσιότεροι σε βάρος φτωχότερων χωρών πουλώντας τους δικαιώματα εκπομπών ρύπων. Ή ότι αυτές οι σύνοδοι είναι ένα απόλυτο φιάσκο – όπως είχε χαρακτηρίσει και την σύνοδο του Παρισιού ο Τζέιμς Χάνσεν ο γκουρού της κλιματικής αλλαγής – γιατί πολύ απλά οι στόχοι που τίθενται για περιορισμό των εκπομπών ρύπων είναι ασύμβατοι με το παρόν παραγωγικό σύστημα.
Ούτε για το γεγονός ότι οι εξακολουθούν με πυρετώδεις ρυθμούς οι εξορύξεις υδρογονανθράκων σε όλο τον πλανήτη. Ακόμη και η συστημική Αριστερά είναι ανίκανη στο να αντισταθεί στο να δίνει άδειες εξορύξεων. Τι Αριστερά είναι άραγε αυτή που δεν μπορεί να φανταστεί ένα μέλλον χωρίς υδρογονάνθρακες;
Η Γκρέτα δεν μας λέει τίποτα για το ταμπού της συνεχούς ανάπτυξης στις σύγχρονες κοινωνίες που όλα μετριούνται με όρους ΑΕΠ, για τις ανισότητες που καταδικάζουν τις φτωχές χώρες να βάζουν σε τελευταία μοίρα την περιβαλλοντική ευαισθησία γιατί απλά δεν έχουν άλλους τρόπους να επιβιώσουν.
Η Γκρέτα αν θέλει να κάνει πραγματικά ακτιβισμό πρέπει να πει τα πράγματα με το όνομά τους για την πραγματική αιτία του προβλήματος που είναι το οικονομικό σύστημα που ηγεμονεύει. Σ αυτή την περίπτωση όμως το πιθανότερο είναι να εξαφανιστεί από τα μίντια σε χρόνο ρεκόρ. Ίσως όμως να έχει προλάβει να ευαισθητοποιήσει πολύ περισσότερο κόσμο. Και σίγουρα πολλοί από αυτούς που σήμερα την χρίζουν «προφήτη» και την ακολουθούν να αλλάξουν γνώμη όταν έρθουν αντιμέτωποι με την πραγματική- και όχι αυτή του Αλ Γκορ - «Άβολη Αλήθεια»
Δημοσιεύθηκε στο CNN Greece 22-12-2019