Για έναν φανατικό “traveller” το ταξίδι είναι τρόπος ζωής. Στην ουσία αποτελεί μια επιθυμία για γνώση και εμπειρίες που ένα πολυτελές θέρετρο οπουδήποτε στον κόσμο δεν μπορεί να σου προσφέρει. Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, είναι κοινωνικός επιχειρηματίας, εκ των διοργανωτών του Athens Science Festival και συνεργάτης της Ashoka, του παγκόσμιου οργανισμού για την υποστήριξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ταυτόχρονα όμως είναι και “traveller” και έχει πάει μέχρι στιγμής σε σχεδόν 90 χώρες.Έτσι κάποια στιγμή προέκυψε και η Βόρειος Κορέα ως επιλογή. Αυτά που είδε είναι εντυπωσιακά αλλά και αρκετά διαφορετικά σε σχέση με αυτά που γνωρίζουμε για την απομονωμένη χώρα.
Έχουμε διαβάσει και ακούσει πολλά για την απομονωμένη χώρα της Άπω Ανατολής αλλά ότι ακούμε συνήθως έχουν να κάνουν, με τους ηγέτες της και το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Πέρα από την πολιτική, την προπαγάνδα, και του μύθους, στη Βόρειο Κορέα ζουν 25 εκατομμύρια άνθρωποι με τις ίδιες ανάγκες και ανησυχίες που έχει ο κάθε άνθρωπος στον κόσμο. Ως εμπειρος ταξιδιώτης, ο Θοδωρής, εντελώς αποστασιοποιημένος από το πολιτικό πλαίσιο που καθορίζει τη ζωή στη Β. Κορέα μας περιγράφει τι είδε και τι παρατήρησε.
Ο πρώτος λόγος για τον οποίο επέλεξα να πάω στη Βόρειο Κορέα είναι γιατί ως φανατικός ταξιδιώτης μου αρέσει να πηγαίνω σε μη τουριστικά μέρη, τα οποία βρίσκω πολύ πιο ενδιαφέροντα. Ο δεύτερος λόγος ήταν οι λόγοι ασφάλειας. Πριν από ενάμιση χρόνο που θέλαμε να ταξιδέψουμε, η γυναίκα μου ήταν έγκυος στον 7ο μήνα. Εκείνη την αποχή είχαν γίνει πολλά τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη και αυτό βάρυνε στην επιλογή μας. Στη Β. Κορέα υπάρχει μηδενική εγκληματικότητα. Και μόνο να δει κανείς τον έλεγχο που σου κάνουν όταν μπαίνεις στην χώρα καταλαβαίνεις.
Ο μόνος τρόπος για να πάς στη Β. Κορέα, αν δεν δουλεύεις εκεί σε κάποιο οργανισμό, ΜΚΟ κτλ, είναι με ταξιδιωτικό πρακτορείο. Μόνος σου χωρίς συνοδεία δεν μπορείς να πας. Υπάρχουν πρακτορεία στην Κίνα από όπου ξεκινούν οι αποστολές,. Εμείς με ένα από αυτά πήγαμε, αλλά υπάρχουν και σε άλλες χώρες τα οποία απ’ ότι κατάλαβα συνεργάζονται με αυτά που είναι στην Κίνα. Ξέρω ότι και στην Ελλάδα υπάρχει ένα πρακτορείο που κάνει το ταξίδι μια φορά το χρόνο.
Υπάρχει μια αντίληψη ότι η χώρα δεν έχει τουρισμό. Από τα στοιχεία που μας έδωσαν η χώρα δέχεται περίπου 100.000 τουρίστες το χρόνο, εκ των οποίων το 97% είναι Κινέζοι.
Όταν φτάσεις στο Πεκίνο την προηγούμενη μέρα του ταξιδιού για την Βόρειο Κορέα σου κάνουν μια ενημέρωση για το πρόγραμμα και για το πως θα πρέπει να συμπεριφερθείς. Αυτή η ενημέρωση είναι σοβαρή και σε προειδοποιούν ότι όσα σου πουν για το πως θα πρέπει να είναι η συμπεριφορά σου στη Β. Κορέα δεν είναι προαιρετικά. Μεταξύ αυτών που μας είπαν είναι ότι απαγορεύεται να έχεις επάνω σου οποιοδήποτε ιστορικό υλικό, ακόμη και ταξιδιωτικό οδηγό, απαγορεύεται να έχεις οτιδήποτε θρησκευτικό ή πορνογραφικό. Επίσης απαγορεύεται να έχεις κάμερα με φακό μεγαλύτερο των 150 mm.
Το αεροδρόμιο τους στην Πιονγκ Γιάνγκ, δέχεται μόνο τέσσερις διεθνείς προγραμματισμένες πτήσεις την εβδομάδα. Στο αεροπλάνο σου δίνουν και μια εφημερίδα στα αγγλικά, στην οποία όλα τα πολιτικά και στρατιωτικά θέματα είναι είτε υπέρ της Βορείου Κορέας είτε κατά των ΗΠΑ.
Υπάρχει και κάτι περίεργο εδώ. Σε κάθε εφημερίδα υπάρχει η φωτογραφία του σημερινού ηγέτη της χώρας ή του πατέρα του ή του παππού του ο οποίος ήταν και ο ιδρυτής της. Απαγορεύεται να διπλώσεις την εφημερίδα πάνω στο σημείο της φωτογραφίας τους. Θεωρείται προσβολή.
Όταν φτάσεις εκεί είσαι τρομοκρατημένος για το τι μπορεί να βρουν πάνω σου, κυρίως στο κινητό σου, έχεις διαγράψεις σχεδόν τα πάντα. Σου παίρνουν το κινητό για κανένα τέταρτο, είναι ευγενέστατοι και μετά στο επιστρέφουν και φεύγεις.
Όλοι οι Βορειοκορεάτες φορούν στο πέτο μια κονκάρδα με το πρόσωπο είτε του πατέρα του σημερινού ηγέτη (Κιμ Γιονκ Ιλ), είτε του παππού (Κιμ Ιλ Σουνγ). Αυτό που είχε ενδιαφέρον είναι ότι όλοι οι Βορειοκορεάτες επιχειρηματίες ή κομματικά στελέχη που ταξίδευαν φόρεσαν την κονκάρδα μόλις μπήκαν στο αεροπλάνο.
Τα τουρ εντός της χώρας περιλαμβάνουν κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μνημεία, για αυτό και οι μεγάλες σε διάρκεια εκδρομές είναι λίγο βαρετές. Επιπλέον παντού είσαι με συνοδό οπότε δεν έχεις τη δυνατότητα να κάνεις και πολλά. Η γυναίκα μου, που ήταν έγκυος ήθελε μια μέρα να μην ταξιδέψει και για να μείνει στο ξενοδοχείο. Της έφεραν δεύτερο συνοδό. Δεν μπορείς να βγεις χωρίς το συνοδό να περπατήσεις στο δρόμο. Επομένως σε πάνε μόνο εκεί που θέλουν με έναν ξεναγό που μιλάει αγγλικά. Είναι και η μοναδική σου επαφή με τους Βορειοκορεάτες λόγω της γλώσσας.
Πήγαμε σε ένα φεστιβάλ μπύρας, μπορούσες να καθίσεις μαζί τους αλλά δεν μπορούσες να επικοινωνήσεις.
Μέτρησα περίπου 30 μνημεία στα οποία μας πήγαν και μόνο δύο από αυτά ήταν ιστορίας παλαιότερης των 100 ετών, από τότε δηλαδή που γεννήθηκε ο Κιμ Ιλ Σουνγκ.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής σου στη χώρα δεν έχεις κινητό. Δηλαδή σου αφήνουν το κινητό σου για να μπορείς να βγάλεις φωτογραφίες αλλά δεν έχεις δίκτυο. Αν θέλεις να πληρώσεις 200 ευρώ για να πάρεις μια τοπική κάρτα, αυτή μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις μόνο για διεθνείς κλήσεις. Δεν μπορείς να πάρεις τηλέφωνο κάποιον ντόπιο. Επίσης ο κόσμος δεν έχει πρόσβαση στο Ιντερνετ. Έχει πρόσβαση μόνο στο Ιντρανετ το οποίο είναι στην ουσία ένα ίντερνετ μόνο για τη χώρα.
Όσο για την προσωπολατρία ένα περιστατικό τα λέει όλα. Μια Κυριακή μας πήγαν να δούμε ένα μνημείο που έχει και δύο μεγάλα αγάλματα, του παππού και του πατέρα Κιμ. Και βλέπεις Βορειοκορεάτες να φορούν τα καλά τους και να κρατούν στεφάνια για να πάνε να τα καταθέσουν. Ρωτώ τον ξεναγό αν είναι καμία εθνική γιορτή και μου απαντά “όχι, είναι μια οικογενειακή δραστηριότητα”. Δεν είδα κανέναν να τους υποχρεώνει. Πήγαιναν, κατέθεταν το στεφάνι του και μετά πήγαιναν την βόλτα τους.
Όταν επισκεφθήκαμε το μαυσωλείο των δύο νεκρών ηγετών, μας είχαν ενημερώσει από πριν να μην κουβαλάμε τίποτα μαζί μας. Μας έβαλαν να στοιχηθούμε, μας πέρασαν από ένα σκάνερ, μετά από μια συσκευή μου μας φύσαγε για να μας καθαρίσει από τη σκόνη και αρχίσαμε να περπατούμε μέσα στο μαυσωλείο σε διάταξη παρέλασης, για τουλάχιστον δέκα λεπτά. Όταν φτάσαμε στην αίθουσα που ήταν ο ταριχευμένος Κιμ Ιλ Σουνγκ, πλησιάσαμε στοιχισμένοι ανά τετράδες και από μια απόσταση 4 με 5 μέτρων κάναμε μια υπόκλιση. Αυτό το κάναμε και από τις τέσσερις πλευρές του νεκρού. Ήταν προϋπόθεση για να επισκεφτούμε το μαυσωλείο. Το ίδιο κάναμε και στον Κιμ Γιονγκ Ιλ. Διάβαζα σε έναν τουριστικό οδηγό ότι το μαυσωλείο των Κιμ κάνει το μαυσωλείο του Λένιν στη Μόσχα να μοιάζει με “κουτί από παπούτσια”.
Όσο φτώχεια υπάρχει έξω τόσο πλούτο βλέπεις στα μνημεία και στα κυβερνητικά κτίρια. Τα κυβερνητικά κτίρια που είδα εκεί δεν τα έχω δει ούτε στην Ουάσιγκτον.
Το φαγητό ήταν πολύ καλό. Ειδικά αν σου αρέσει το ασιατικό φαγητό δεν θα έχεις κανένα πρόβλημα. Προφανώς είναι προσαρμοσμένο για τους τουρίστες αλλά ήταν πολύ καλό. Είχαμε τη δυνατότητα με 5 ευρώ να φάμε σούπα σκύλου που εκεί θεωρείται λιχουδιά αλλά αρνηθήκαμε.
Σε κάθε ταξίδι αυτό που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι να μάθω πως ζει και σκέφτεται ο κόσμος. Αντιλαμβάνομαι ότι σε ένα τέτοιο καθεστώς ο κόσμος έχει συγκεκριμένες πληροφορίες. Από όσο είδα και παρατήρησα, οι άνθρωποι εκεί είναι εξοικειωμένοι σε συγκεκριμένα δεδομένα. Μπορεί να είναι και χαρούμενοι, τους έβλεπα να γελάνε, να διασκεδάζουν. Άστεγους δεν είδα ποτέ. Θα που πείς “που να τους δεις, αφού σε πήγαιναν όπου ήθελαν”. Ναι αλλά έκανα και εκατοντάδες χιλιόμετρα στην επαρχία. Δεν έβλεπες κόσμο να κλαίει. Δεν μπορούν να σκηνοθετήσουν όλη τη χώρα...
Ότι έβλεπες φαινόταν να είναι υγιές. Ο κόσμος έχει συγκεκριμένες πληροφορίες, ο κινηματογράφος και η τηλεόραση που βλέπει είναι με τοπικές ταινίες και προγράμματα.
Μια τουρίστρια από τους γκρουπ μας φορούσε ένα μπλουζάκι με μια στάμπα που είχε τους πρωταγωνιστές του Ντάλας, της γνωστής παλιάς αμερικανικής σειράς. Και τη ρωτάει ο ξεναγός: “Η οικογένειά σου είναι;” Το αναφέρω ως ένα διασκεδαστικό στοιχείο που δείχνει την απόσταση που τους χωρίζει απο το δυτικό κόσμο.
Έχει πάρα πολύ ωραία μουσεία και θεάματα για τον κόσμο. Επίσης έχεις τη δυνατότητα να κάνεις ένα μέρος της διαδρομής με ποδήλατο που σου δίνει τη ευκαιρία να είσαι πιο κοντά στη φύση και λίγο πιο κοντά στον κόσμο. Μας πήγαν σε ένα βιβλιοπωλείο όπου μπορούσες να αγοράσεις κορεατικά βιβλία μεταφρασμένα στα αγγλικά. Όλα προπαγάνδα βέβαια και επίσης μπορούσες να αγοράσεις καρτ ποστάλ οι οποίες όλες ήταν με αντιαμερικανικό περιεχόμενο.
Ο τρόπος ζωής κατακυριεύεται από το πολίτευμα. Από την άλλη τους είδαμε να διασκεδάζουν, να ζουν τη ζωή τους, να είναι χαρούμενοι. Ζουν στο μικρόκοσμό τους. Αυτό είναι σημαντικό να το καταλάβει ο κόσμος. Προφανώς κάποιους τους θερίζει το πολίτευμα, αλλά αυτούς που δεν θερίζει και που μάλλον είναι η πλειοψηφία, δεν σηκώνονται κάθε μέρα και κλαίνε. Έχω δει πολύ χειρότερες καταστάσεις, φτώχειας ή εξαθλίωσης. Αυτό δεν το βλέπεις εκεί. Και προς Θεού να μην παρεξηγηθώ. Είμαι φιλελεύθερος όσο δεν πάει άλλο αλλά μιλάω αντικειμενικά για το τι είδα. Δεν είδα ασθένεια και κακουχία όπως έχουμε δει αλλού στον κόσμο.
Έχουν ένα επίπεδο ζωής που είναι υψηλό σε σχέση με τι υπάρχει στον τρίτο κόσμο. Υπάρχει περίθαλψη και έχει μηδενικό αναλφαβητισμό. Δεν θέλω να υποστηρίξω το καθεστώς. Απλά λέω τι είδα.
Βλέπεις στρατό στο δρόμο, άλλα όχι όσο φαντάζεσαι. Πιο πολύ βλέπεις στη Γαλλία, στρατιώτες με τα πολυβόλα σε κοινή θέα.
Αν θα το πρότεινα σαν ταξίδι; Θα το πρότεινα για κάποιον που είναι traveler, που γενικά του αρέσει το ταξίδι και το διαφορετικό. Για κάποιον που δεν είναι traveler, όχι. Ας πάει πρώτα σε άλλες χώρες και ας πάει στη Βόρειο Κορέα μετά. Επίσης να μην πάει για πολλές ημέρες γιατί το μοτίβο είναι συγκεκριμένο και δεν αφήνει να συμβούν γεγονότα και εκπλήξεις.