Ο Ενγκίν Μπας είναι Τούρκος δημοσιογράφος με μεγάλη θητεία σε μεγάλες τουρκικές εφημερίδες μεταξύ αυτών Χουριέτ και Σαμπάχ ενώ τα τελευταία χρόνια καλύπτει για λογαριασμό διεθνών πρακτορείων, Τουρκία Ελλάδα και Κύπρο. Μιλήσαμε μαζί του για το φλέγον θέμα των ημερών που αφορά Ελλάδα και Τουρκία, την κράτηση των δυο Ελλήνων στρατιωτικών σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στην Ανδριανούπολη.
Γιατί κατά τη γνώμη σου έχει προκύψει αυτή η κατάσταση με τους δύο Έλληνες στρατιώτες;
Εδώ λέγεται συχνά, ότι τέτοιες περιπτώσεις στο παρελθόν ήταν θέμα ρουτίνας και το πρόβλημα λύνονταν γρήγορα με ένα τηλεφώνημα μεταξύ των δύο διοικητών των μονάδων. Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή τη φορά η σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτών αντανακλά τη νευρικότητα της Τουρκίας που σχετίζεται με τις επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού στη Συρία και τα σχέδια για εξορύξεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Ποια είναι η αίσθηση που κυριαρχεί στην Τουρκία;
Ε.Μ: Στην Τουρκία το θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών δεν συνδέεται με το σχέδιο εξόρυξης φυσικού αερίου στην Κύπρο, τις διαφωνίες που υπάρχουν γύρω από αυτό, ή με τις επιχειρήσεις στη Βόρειο Συρία. Όπως είπατε, αυτά τα περιστατικά συνέβαιναν και στο παρελθόν παρά το γεγονός ότι στην Τουρκία δεν γνωρίζαμε ότι συνέβαιναν. Δεν γίνονταν καν αναφορές στον τύπο. Τέτοια γεγονότα συνέβαιναν και οι στρατιωτικοί αναλάμβαναν να τα διευθετήσουν με κάποιο τρόπο. Αλλά αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς η “διπλωματική χημεία” μεταξύ των δύο χωρών έχει αλλάξει, με σημείο έναρξης αυτής αλλαγής το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, και την αίτηση ασύλου των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που σύμφωνα με την Τουρκία συμμετείχαν σε αυτό και οι οποίοι δεν εκδόθηκαν από την Ελλάδα.
Η τουρκική κυβέρνηση πίστευε όπως και ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν, ότι το Ελληνικό κράτος θα εξέδιδε τους οκτώ στρατιωτικούς. Το γεγονός ότι αυτό δεν συνέβη προκάλεσε απογοήτευση εδώ. Στην Τουρκία αυτό δεν μπορούσε να γίνει κατανοητό. Ακόμη και Τούρκοι διανοούμενοι έλεγαν ότι η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε θέματα που έχουν να κάνουν με πραξικοπήματα και δεν θα ήταν πρόβλημα η έκδοση των οκτώ στρατιωτικών. Ο περισσότερος κόσμος στην Τουρκία και ένα τμήμα της κυβέρνησης πιστεύει ότι ο εθνικισμός έπαιξε ρόλο σε αυτή την υπόθεση και γι αυτό οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί εξακολουθούν να βρίσκονται στην Ελλάδα. Αυτό άλλαξε όπως είπαμε τη διπλωματική χημεία μεταξύ των δύο κρατών και αυτή τη φορά η Τουρκία δεν βοήθησε σε αυτή την υπόθεση.
Πώς αντιμετωπίζει ο τουρκικός τύπος το γεγονός;
Ε.Μ: Μέχρι αυτή τη στιγμή ο τουρκικός τύπος απλώς δημοσιεύει τι συνέβη. Δεν υπάρχουν πολλά για να δημοσιεύσει. Αυτό που ξέρουμε ότι στην Άγκυρα προετοιμάζεται το κατηγορητήριο, οι δύο στρατιώτες κρατούνται σε φυλακές υψίστης ασφαλείας σε καλές συνθήκες, που σημαίνει ότι κρατούνται το πολύ με τρεις ακόμη κρατούμενους σε ένα κελί και ξέρουμε ότι οι δύο κρατούνται μαζί σε ένα κελί. Επίσης ο τουρκικός τύπος επικεντρώνει στο πότε μπορεί να γίνει η δίκη. Περισσότερο όμως δημοσιεύει τις αντιδράσεις στην Ελλάδα και θα μπορούσαμε να πούμε ότι κρατά χαμηλό προφίλ.
Η κατάσταση έχει προκαλέσει μια ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και γίνεται αφορμή για να ακούγονται περισσότερο κάποιες πιο ακραίες φωνές. Εξυπηρετεί πολιτικά κατά τη γνώμη σου αυτή η ένταση την Τουρκία;
Ε.Μ: Δύσκολο να το πούμε αυτό. Είναι περισσότερο εκτιμήσεις και υποθέσεις. Όπως γνωρίζετε η τουρκική κυβέρνηση αρνείται τους ισχυρισμούς ότι θα υπάρξει κάποια συμφωνία ανταλλαγής για τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς με τους οκτώ Τούρκους που βρίσκονται στην Ελλάδα. Λέει ότι δεν συζητείται τέτοια συμφωνία και ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν συζητάει κάτι τέτοιο αλλά από την άλλη πλευρά γνωρίζουμε πολύ καλά, ότι αν οι οχτώ Τούρκοι εκδοθούν, το θέμα των δύο Ελλήνων θα λυθεί με κάποιο τρόπο. Κατά τη γνώμη μου λοιπόν το ζήτημα των δύο Ελλήνων σχετίζεται με το ζήτημα των οκτώ Τούρκων.
Ακούσαμε τον υπουργό εξωτερικών της Τουρκίας κ. Τσαβούσογλου να λέει ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ βρίσκονται κοντά στην κατάρρευση. Αν αυτό ισχύει, τι σημαίνει για τη θέση της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή αλλά και στο ΝΑΤΟ.
Ε.Μ: Αυτό που είπε ο κ. Τσαβούσογλου αντανακλά την κατάσταση στην Τουρκία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ βρίσκονται στο χειρότερο σημείο. Εδώ και πολύ καιρό η Τουρκία δεν νιώθει και πολύ καλά με τις ΗΠΑ. Ειδικότερα στο θέμα της Συρίας νιώθει ότι έχει εγκαταλειφθεί και ότι έχει προδοθεί από τις ΗΠΑ και σε κάποια σημεία και από το ΝΑΤΟ. Στο θέμα της βόρεια Σύριας και σε σχέση με τις επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων Πολιτοφυλάκων του YPG, η Τουρκία νιώθει ότι θα έπρεπε να έχει λάβει περισσότερη υποστήριξη.
Αυτή η κρίση μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν οι Αμερικανοί αποφάσισαν να συνεργαστούν με τις κουρδικές δυνάμεις στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Ράκα, αντί με τις τουρκικές δυνάμεις τη στιγμή που η Τουρκία είχε δηλώσει ότι θα τους παρείχε όλες τις διευκολύνσεις και δυνάμεις στο έδαφός της.
Οι Τούρκοι πολιτικοί και η κυβέρνηση, πιστεύουν ότι η Αμερικανική κυβέρνηση του Ντόναλντ Τράμπ χειραγωγήθηκε από τον Αμερικανικό στρατό, ο οποίος θεωρούν ότι είναι πολύ ενεργός στην αμερικανική πολιτική. H Τουρκία λοιπόν θέλει να δηλώσει την παρουσία της με κάποιο τρόπο. Η διένεξη στο Αιγαίο επανέρχεται από καιρό σε καιρό και δείχνει ότι η Τουρκία δηλώνει παρουσία και ότι μπορεί να επιχειρεί και στις δύο πλευρές των συνόρων της. Μπορεί να επιχειρεί στη Συρία όπου όπως γνωρίζεται βρίσκεται κοντά στην Αφρίν, και από την άλλη να δείξει ότι κρατά τα σύνορά της ασφαλή και ότι μπορεί να επιχειρεί στο Αιγαίο.
Θέλει να στείλει αυτό το μήνυμα γιατί ο τουρκικός στρατός είχε δεχθεί κριτική, ειδικότερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και πάρα πολλοί στρατιώτες και αξιωματικοί έχουν μπει φυλακή για σχέσεις με το κίνημα του Γκιουλέν. Οι Τούρκοι πολιτικοί και το τουρκικό κράτος θέλουν να δείξουν μια διαφορετική εικόνα και γι αυτό ίσως να δούμε πιο σκληρή στάση στις περιοχές των συνόρων μας.
Εκτός από τις ΗΠΑ η Τουρκία έχει ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο με την Ευρωπαϊκή Ένωση με αφορμή τις εξορύξεις στην Κύπρο. ‘Έχουμε την αίσθηση ότι η Τουρκία κόβει σταδιακά τις γέφυρες με την Ευρώπη. Υπάρχει και στην Τουρκία αυτή η αίσθηση;
Ε.Μ: Για κάποιο καιρό η Τουρκία δεν φαινόταν τόσο πρόθυμη να συνεργαστεί με την Ευρώπη, ειδικότερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος. Οι σχέσεις με τη Γερμανία δεν είναι και πολύ καλές. Η κυβέρνηση Ερντογάν κατηγορεί του Γερμανούς ομολόγους της ότι παρέχουν βοήθεια στους “γιουλενιστές” τους οποίους θεωρούν τρομοκράτες. Η Τουρκία επίσης αντιμετώπισε κάποιες δυσκολίες με την Ολλανδική κυβέρνηση. Πέρυσι συγκεκριμένα υπήρξε μια κρίση. Η Τουρκία δεν θεωρεί λοιπόν ότι η Ευρώπη έχει τόσο ειρηνική στάση σε αυτό το θέμα. Φαίνεται λοιπόν ότι η γλώσσα της Τουρκίας εκφράζει μια μεγαλύτερη αντιπάθεια προς την Ευρώπη από ότι της Ευρώπης προς την Τουρκία.
Δημοσιεύθηκε στο CNN Greece 15-3-2018